FİKRİ MÜLKİYET HUKUKUNUN DABUS’LA İMTİHANI: YAPAY ZEKÂ SİSTEMLERİ BULUŞ SAHİBİ OLARAK KABUL EDİLEBİLİR Mİ?

Yıl 2023, , 387 - 400, 31.12.2023

Sevda Bora Çınar

https://doi.org/10.21492/inuhfd.1281092

Cited By: 2

Öz

Yapay zekâ teknolojilerinin gelişimiyle birlikte insan egemen pek çok alanda, tasarımcısını aşan düzeyde özgün ürün ve hizmetler ortaya çıkarabilen yapay zekâ sistemlerine her gün bir yenisi daha eklenmektedir. Yapay zekâ sistemlerinin hukuken kişi olarak tanınmaması ve ortaya çıkan ürün ve hizmetlerin ise sistem sahipleriyle doğrudan bir bağı kurulamaması neticesinde, fikri mülkiyet hukuku, sahipsiz haklar sorunuyla yüzleşmek zorunda kalan hukuk alanlarından ilki olmuştur. Çalışmamızda öncelikle, bir yapay zekâ sistemi olan DABUS’un çıktısı olduğu iddia edilen ve dolayısıyla DABUS’un “buluşu yapan” olarak işaret edildiği patent başvuruları ve bu başvurulara ilişkin ilgili ülkelerin tartışma ve soruna yaklaşımları incelenmiştir. Sonrasında uluslararası boyutta etki ve kapsam olarak hızla artan yapay zekâ sistemlerinin hukuki nitelik tartışmaları, “buluşçu yapay zekâ” çerçevesinde fikri mülkiyet hukuku boyutuyla ele alınmıştır. Yalnızca fikri mülkiyet hukuku açısından değil, yapay zekâ sistemlerinin etkin olduğu her alanda belirsizliklerin giderilmesi adına teknolojilerin hukukileşmesi sürecine hız verilmesi gerektiğini gösteren bu tartışmalar, gelişimin engellenmesinin aksine hem hukukun hem de teknolojinin geliştirilmesi için bir fırsat olarak değerlendirilmelidir

Anahtar Kelimeler

Yapay Zekâ, Buluş Sahibi, Fikri Mülkiyet, Teknoloji Hukuku, Dijital Dönüşüm

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

INTELLECTUAL PROPERTY LAW'S TEST WITH DABUS: CAN ARTIFICIAL INTELLIGENCE SYSTEMS BE RECOGNISED AS INVENTORS?

Öz

With the development of artificial intelligence technologies, a new one is being added every day to artificial intelligence systems that can produce original products and services in many human-dominated fields at a level exceeding the designer. As a result of the fact that artificial intelligence systems are not legally recognised as persons and the resulting products and services cannot be directly linked to the system owners, intellectual property law has become one of the first areas of law that has to face the problem of ownerless rights. In our study, the patent applications, which are claimed to be the output of DABUS, an artificial intelligence system, and therefore DABUS is labelled as the "inventor", and the discussions and approaches of the relevant countries to the problem regarding these applications are examined. Afterwards, the discussions on the legal nature of artificial intelligence systems, which are rapidly increasing in terms of impact and scope in the international arena, are analysed from the perspective of intellectual property law within the framework of "inventive artificial intelligence". These discussions, which show that the process of legalisation of technology should be accelerated to eliminate uncertainties not only in terms of intellectual property law, but also in all field where artificial intelligence systems are effective, should be considered as an opportunity for the development of both law and technology.

Anahtar Kelimeler

Artificial Intelligence, Inventor, Intellectual Property, Technology Law, Digital Transformation

Proje Numarası

-

Kaynakça

• BAYINDIR, Anıl Sena: Yapay Zeka Teknolojilerinin Ortaya Koyduğu Buluşların Patentlenebilirliği, Yetkin, Ankara, 2022.
• BERKMAN, Ece: “DABUS Örneği Işığında Yapay Zekânın Buluşçu Niteliğine Dair Değerlendirme”, Yapay Zekâ Çağında Hukuk: İstanbul Barosu-Bilişim Hukuku Komisyonu Yapay Zekâ Çalışma Grubu, (12), 2021, s. 18-23, https://www.istanbulbarosu.org.tr/files/komisyonlar/yzcg/2021eylulbulten.pdf (Erişim: 10.04.2023).
• BONADIO, Enrico/MCDONAGH, Luke/DINEV, Plamen: “Artificial Intelligence as Inventor: Exploring the Consequences for Patent Law”, Intellectual Property Quarterly, 1, 2021, s. 48-66.
• BORA ÇINAR, Sevda: “Dava Yönetimi ve Yapay Zekâ Etkileşimi Üzerine Düşünceler”, Legal Hukuk Dergisi, 20 (234), 2022, s. 2089-2130 (Dava Yönetimi).
• BORA ÇINAR, Sevda: Şirketler Hukukunun Geleceği Üzerine Bir İnceleme: Şirket Yönetiminde Yapay Zekâ, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2022 (Yapay Zekâ).
• BORA ÇINAR, Sevda: “Yapay Zekâ Teknolojilerinin Hukuki Nitelik Tartışmaları Bağlamında Avustralya Federal Mahkemesinin “Thaler v Commissioner of Patents [2021] FCA 879” ve “Commissioner of Patents v Thaler [2022] FCAFC 62” Kararlarının Değerlendirilmesi”, Yeni İçtihatlar: Ulusal, Uluslararası ve Yabancı Mahkeme Kararları Sempozyumu (Case Law Symposıum: Recent Developments In Domestıc, Internatıonal, And Foreıgn Judıcıarıes), Koç Üniversitesi Hukuk Fakültesi, 7 Ekim 2022, s. 70-71, https://law.ku.edu.tr/wp-content/uploads/2022/10/Mahkeme-Kararlari-Sempozyumu-Kitapc%CC%A7ig%CC%86i.pdf (Erişim: 02.02.2023) (Kararların Değerlendirilmesi).
• BORA ÇINAR, Sevda: “Yapay Zekânın Hukuki Niteliği: Felsefi, Bilimsel ve Tarihi Yaklaşımlarla Malvarlığı Unsurlarının Kişiliğe Giden Süreci”, Uluslararası Bilişim Kongresi Bildiriler Kitabı (International Informatics Congress 2022 Proceedings Book), 17-19 Şubat 2022, Batman Üniversitesi Yayınevi, 2022, s. 417-427, http://earsiv.batman.edu.tr/handle/20.500.12402/4205 (Erişim: 02.02.2023) (Hukuki Nitelik).
• BOSHER, Hayleigh/GURGULA, Olga/STOKES, Simon/WANG, Faye/WESTENBERGER, Paula: “WIPO Impact of Artificial Intelligence on IP Policy Response from Brunel University London, Law School & Centre for Artificial Intelligence”, Brunel University London, 2020, https://www.wipo.int/export/sites/www/about-ip/en/artificial_intelligence/call_for_comments/pdf/org_brunel.pdf (Erişim: 10.04.2023).
• BOZBEL, Savaş: Fikri Mülkiyet Hukuku, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2015.
• BOZKURT YÜKSEL, Armağan Ebru: Buluşçu Yapay Zekâ ve Patent Hukuku, Aristo Yayınevi, İstanbul 2020.
• CAN, Mustafa Erdem: Özel Hukukta Tüzel Kişiler, 2. Baskı, Ankara Basım Ofset Matbaacılık, Ankara, 2019.
• ÇELİK, Muhammet Emir: “Yapay Zekâ Ürünlerinin ve Sahiplik İkileminin Fikri Mülkiyet Hukuku Kapsamında Değerlendirilmesi”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 71 2022, s. 581-620.
• GÖZÜBÜYÜK, Barış: “Yapay Zekânın Meydana Getirdiği Fikri Ürünlere İlişkin 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunundaki Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, Kırıkkale Hukuk Mecmuası, 1, 2021, s. 54-81.
• KARATAŞ, Esra /KARACA, Uğur: “Yapay Zekâ Tarafından Meydana Getirilen Fikri Ürünlerin 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa Göre Korunması”, Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1, 2022, s. 17-50.
• KAYA, Sencer: “Sınai Mülkiyetin Geleceğinde Yapay Zekâ ve Büyük Veri’nin Yeri”, Uzmanlık Tezi, Türk Patent ve Marka Kurumu, Ankara, 2020.
• KILIÇOĞLU, Ahmet M.: Sınai Haklarla Karşılaştırmalı Fikri Haklar, 2. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara, 2013.
• KURZWEIL, Ray: The Age of Spiritual Machines, Penguins Book, New York, 2000.
• LUGER, George F.: Artificial Intelligence, Fifth Edition, Addison Wesley, Harlow, 2005.
• ODMAN, N. Ayşe: Fikri Mülkiyet Hukuku ile Rekabet Hukukunun Teknolojik Yeniliklerin Teşvikindeki Rolü, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2002.
• ÖZÇELİK, Ş. Barış: “Yapay Zekânın Veri Koruma, Sorumluluk ve Fikri Mülkiyet Açısından Ortaya Çıkardığı Hukuki Gereksinimler”, Adalet Dergisi, 66, 2021, s. 87-116 .
• ÖZKAN, Fırat: Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara, 2008.
• ÖZKAN ŞAHİN, Gizem/ŞAHİN, Çağatay: “Yapay Zekâlı Varlıklara Elektronik Kişilik Modeli Tanınmasına İlişkin Eurobotıcs Raporu ve Fikri Mülkiyet Sorunu Bağlamında Meseleye Yaklaşım”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 13(1), 2022, s. 110-128.
• SOLUM, Lawrance B.: “Legal Personhood for Artificial Intelligences”, North Carolina Law Review, 70(4), 1992, s. 1231-1287, https://scholarship.law.unc.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=3447&context=nclr (Erişim: 10.04.2023).
• TEKİNALP, Ünal: Fikri Mülkiyet Hukuku, 5. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2012.