SOYBAĞININ ÇOCUĞUN SOYADINA ETKİSİ

Yıl 2017, Cilt: 8 Sayı: 1, 351 - 378, 30.06.2017

Başak Başoğlu

https://doi.org/10.21492/inuhfd.319827

Cited By: 7

Öz

Türk pozitif hukukunda ailede ad birliğini sağlama amacıyla
ortak soyadı olarak kocanın soyadı belirlenmiş, buna bağlı olarak hem evlenen
kadının hem de evlilik içinde dünyaya gelen çocuğun aile soyadı olarak
belirlenen kocanın/babanın soyadını taşıyacağı düzenlenmiştir. Bir başka
deyişle Türk hukukunda kadının soyadı evlilik ile değişerek kocasının soyadına,
dolayısıyla onun soyuna, kimliğine, statüsüne tabi kılınmıştır. Çocuğun soyadı
ise babanın soybağına dolayısıyla yine onun soyuna, kimliğine, statüsüne tabi
kılınmıştır. Buna göre, anne baba ile evli değilse, çocuk babası ile arasında
soybağı kurulmadıkça, annesinin soyadını alacaksa da baba ile soybağı bir kez
kurulduktan sonra çocuk babanın soyadını alır. Ancak çocuğun soyadına ilişkin
düzenlemeler oldukça tartışmalıdır ve hatta bu düzenlemeler ilk derece
mahkemelerinin, Yargıtay’ın, Anayasa Mahkemesi’nin çeşitli kararlarına konu
olmuştur. Söz konusu yargı kararları ışığında durum daha da tartışmalı bir hal
almıştır. Şüphesiz çocuğun soyadına ilişkin tüm sorunların ve tartışmaların
çözümü pozitif hukukun değiştirilmesinden geçeceğinden bu çalışma ile amaçlanan
olası bir pozitif hukuk değişikliğine ışık tutmaktır.

Anahtar Kelimeler

Çocuğun Soyadı, Soybağı Aile Soyadı, Velayet Aile Soyadı, Velayet

THE EFFECT OF KINSHIP ON CHILD’S SURNAME

Öz

In order to ensure the unity in the family, Turkish Civil
Code provides that the surname of the husband is determined as the common
surname. Accordingly, both the married woman and the child who was born in
wedlock shall bear the surname of the husband/ father. If a child is born out
of wedlock, the child shall bear mother’s surname. However, the child shall
bear father’s surname if paternity is linked with the father. These provisions
are highly controversial. They have been subject to various decisions of first instance
courts, Court of Cassation, and even the Constitutional Court. Undoubtedly, the
debate on the surname of child can only be solved by amendment of the related
provisions of the Turkish Civil Code. Therefore, this paper aims to shed light
to a possible amendment.

Anahtar Kelimeler

Surname of the Child, Family Surname, Kinship, Custody

Kaynakça

• ABİK, Yıldız: Kadının Soyadı ve Buna Bağlı Olarak Çocuğun Soyadı, Ankara, 2005.
• AEBI-MÜLLER, Regina E.: “Das neue Familiennamensrecht - eine erste Übersicht”, SJZ 108, 2012 s. 449-457.
• AKİPEK, Jale / AKINTÜRK, Turgut / ATEŞ, Derya: Türk Medeni Hukuku – Başlangıç Hükümleri Kişiler Hukuku, Birinci Cilt, İstanbul, 2015.
• AKINTÜRK, Turgut / ATEŞ, Derya: Türk Medeni Hukuku – Aile Hukuku, İkinci Cilt, İstanbul, 2016.
• AKKAYAN YILDIRIM, Ayça: “Evlilik Dışı Çocuğun Soyadı ve 02.07.2009 Tarih, 2005/114 E. 2009/105 Sayılı Anayasa Mahkemesi Kararının Bu Bağlamda Değerlendirilmesi”, Prof. Dr. Rona Serozan’a Armağan, Cilt I, İstanbul, 2010, s. 69-89.
• AYAN, Serkan: “Anayasa Mahkemesi Kararları ve Çocuklar İle Kadının Soyadına İlişkin Değişiklik Tasarısı Taslağı Işığında Soyadının İlk Kez Edinilmesi, Kendiliğinden Değişmesi ve Değiştirilmesi”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 16, No: 4, 2012, s. 19-90.
• BAŞ SÜZEL, Ece / KURTULAN, Gökçe: “Çocuğun Soyadına İlişkin Anayasa Mahkemesi Kararlarının İncelenmesi”, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt:10, No: 135-136, İstanbul, 2015, s.77-90.
• BAYGIN, Cem: Soybağı Hukuku, İstanbul, 2010.
• BİRİNCİ UZUN, Tuba: “Aile Soyadı Çıkmazı – Anayasa Mahkemesi’nin Çocuğun Soyadının Velayeti Kendisine Bırakılan Annesi Tarafından Değiştirilmesi Hakkındaki 25 Haziran 2015 Tarihli ve 2013/3434 Başvuru Sayılı Kararının İncelenmesi”, Ankara Barosu Dergisi, 2016/4, Ankara, 2016, s. 99-137.
• CENGİZ, Bilal: Türk Hukukunda Ad ve Adın Değiştirilmesi, Ankara, 2011.
• DOUGA, Alexandra / KOUMPLI, Vassiliki: “Personal Name and Greek Law”, 4th Balkan Conference Conference Proceedings: Personal Name in Internal Law and Private International Law 14th April 2016 [editör: Mirko Živković], Faculty of Law, University of Niš, 2016, s. 145-159.
• DURAL, Mustafa / ÖĞÜZ, Tufan: Türk Özel Hukuku Cilt II: Kişiler Hukuku, İstanbul, 2016.
• DURAL, Mustafa / ÖĞÜZ, Tufan / GÜMÜŞ, Alper: Türk Özel Hukuku Cilt III: Aile Hukuku, İstanbul, 2016.
• ELÇİN GRASSINGER, Gülçin: Türk Medeni Kanununda Yer Alan Velayet Hükümleri Kapsamında Küçüğün Kişi Varlığının Korunması İçin Alınacak Tedbirler, İstanbul, 2009.
• ERGENE, Deniz: “İnsan Hakları Hukukundaki Gelişmeler Işığında Türk Hukukunda Kadının ve Çocuğun Soyadı Meselesi ve Medeni Kanun’da Değişiklik Önerisi”, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, Yıl: 31, No: 2, İstanbul, 2011, s. 123-176.
• GÖZLER, Kemal: Türk Anayasa Hukuku, Bursa, 2000.
• HAKYEMEZ, Yusuf Şevki: “Anayasa Mahkemesi Karar Gerekçelerinin Bağlayıcılığı Sorunu”, Prof. Dr. Ergun Özbudun’a Armağan: Essays in Honor of Ergun Özbudun, Cilt II, Ankara, 2008, s. 365-399.
• HELVACI, Serap: Gerçek Kişiler, İstanbul, 2016.
• IŞINTAN, Pelin: “Anayasa Mahkemesinin 8.12.2011 Tarihli Kararı Işığında Türk Hukukunda Velayet Hakkı Kendisine Verilmiş Kadının Çocuğun Soyadını Seçme Hakkı Mevcut Mudur?”, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 2012/1, s. 265-279
• İNCEOĞLU, Sibel: Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru Türkiye ve Latin Modelleri, İstanbul, 2017.
• KANADOĞLU, Korkut: Anayasa Mahkemesi'ne Bireysel Başvuru, İstanbul, 2015.
• KOÇHİSARLIOĞLU, Cengiz: Boşanmada Birlikte Velayet ve Yasanın Aşılması, Ankara, 2004.
• KORKMAZ, Ramazan: Medeni Usul Hukuku Açısından Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru, İstanbul, 2017.
• OĞUZMAN, Kemal/ SELİÇİ, Özer / OKTAY ÖZDEMİR, Saibe: Kişiler Hukuku, İstanbul, 2016.
• ÖCAL APAYDIN, Bahar: “Son Yargı Kararları Işığında Kadının Soyadı Meselesi Çözüme Kavuşturulmuş Mudur?”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 6, No: 2, Yıl 2015, s. 435-458.
• ÖZEN, Burak: “Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında Kadının Soyadı”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk ve Kadın Sempozyumu, İstanbul, 2016, s. 93-104.
• ÖZEN, Burak: “Soyadının Soybağı Yoluyla Kazanılması ve Bu Yolla Kazanılan Soyadında Değişiklik Yapılması”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt 16, Sayı: 3-4, İstanbul, 2010, s. 171-194.
• ÖZTAN, Bilge: Aile Hukuku, 6. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara, 2015.
• PÜRSELİM ARNING, Selin: Türk Alman ve İsviçre Milletlerarası Özel Hukukunda Ad, Ankara, 2014.
• RUHİ, Ahmet Cemal / ÖZDEMİR, Hayrunnisa: Çocuk Hukuku, İstanbul, 2016.
• v. SACHSEN GESSAPHE, Karl August: Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch (MüKoBGB), 7. bası, Beck, 2017, BGB § 1617 N 8.
• SAĞLAM, Fazıl: “Yetki ve İşlev Bağlamında Anayasa Mahkemesi'nin Yasama, Yürütme ve Yargı ile İlişkisi”, Cilt 13, Ankara, 1996, s. 43-76.
• SCHWENZER, Ingeborg / KELLER, Tomie: “The Changing Concept of “Family” and Challenges for Family Law in Switzerland”, European Family Law, Volume II: The Changing Concept of “Family” and Challenges for Domestic Family Law, Scherpe (ed.), Cheltenham/UK, 2016, s. 309-334.
• SEROZAN, Rona: Çocuk Hukuku, İstanbul, 2016.
• SEROZAN, Rona: Medeni Hukuk Genel Bölüm / Kişiler Hukuku, İstanbul, 2015.
• SEROZAN, Rona: “Anayasa Mahkemesi’nin Yeni Medeni Kanun Kurallarına İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi”, Anayasa Mahkemesi’nin Medeni Hukuka İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi Sempozyumu, İstanbul, 2013 s. 137-165.
• ŞİRİN, Tolga: Türkiye’de Anayasa Şikayeti, İstanbul, 2013.
• TAHMAZOĞLU- ÜZELTÜRK, Sultan: “Ad ve Soyada İlişkin Kararlar- Bireyin Kimlik Hakkı”, Anayasa Hukuku Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 5, 2014, s. 11-36.
• TANÖR, Bülent / YÜZBAŞIOĞLU, Necmi: 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, İstanbul, 2016.
• TEZİÇ, Erdoğan: “Türkiye'de Siyasal Düşünce ve Örgütlenme Özgürlüğü”, Anayasa Yargısı Dergisi, Cilt 7, Ankara, 1990, s. 29-46.
• USTA, Sevgi: Çocuk Hukuku ve Velayet, İstanbul, 2012.
• USTA, Sevgi: Velayet Hukuku, İstanbul, 2016.
• YILDIRIM, Turan: “Anayasa Mahkemesi Kararlarının Bağlayıcılığı”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt 26, Sayı 4, Ankara, 1993, s. 69-80.