KANT DÜŞÜNCESİNDE HUKUKUN SINIR HATLARI

Yıl 2019, Cilt: 10 Sayı: 1, 202 - 209, 30.06.2019

Gökçe Çataloluk

https://doi.org/10.21492/inuhfd.569913

Cited By: 2

Öz

Hukuk Fakültelerinde üretilen
Türkçe hukuk felsefesi literatüründe Kant, hukuka bir ahlak felsefesi
gözlüğüyle bakıyormuş gibidir. Filozofun normatif dizgelere ilişkin
düşünceleri, toptancı bir tavırla kategorik emperatifin gölgesi altına sokulur
ve hukuka dair yazdığı spesifik metin kısa değinilerle geçiştirilir. Böyle bir
algının doğal hukukçu bir Kant imgesine işaret etmesi de beklenir bir sonuçtur.
Oysa Kant, kimi zaman doğal hukukun katili olarak adlandırılan bir filozof
olarak, hukuku aklın ilkeleriyle beraber analiz etmiş, ilk iş olarak onu ahlaktan
ayırt ederek sınırlarını çizmiş ve sadece dışsallaşmış eylemlerin alanına
yerleştirmiştir. “Kant Düşüncesinde Hukukun Sınır Hatları” adını taşıyan bu
çalışmada, yapay bir doğal hukukçuluk – hukuki pozitivizm çatışmasından
kaçınılarak filozofun hukuka ilişkin tartıştığı bazı sınır meseleleri yeniden
ele alınmış, böylece onun kurguladığı sistemin bütününü göz önüne alan bir
fikir oluşturulmaya çalışılmıştır. Bunun için öncelikle hukuk-ahlak ayrımına
ilişkin değiniler gün ışığına çıkarılmış, ikinci olarak doğa durumu-doğal
hak-doğal hukuk kavramları ele alınmış, son olarak ise filozofun yaşadığı
dönemde büyük hayranlık duyduğu Fransız Devrimine mercek tutulmuştur. Zira
Kant’ın bazı yazılarında devrim düşmanlığı yaptığı gayet net bilinen bir
gerçektir. Bu sınır boylarında götürülen tartışma neticesinde filozofun yaptığı
ayrımların onun sistem anlayışını nasıl tamamladığına dikkat çekilerek hukuk
felsefesinin bu saptama ışığında değerlendirilmesi gereğine vurgu yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kant, hukuk felsefesi, sistem felsefesi, doğal hukuk, sınır sorunları

BORDERLINES OF LAW IN KANTIAN THOUGHT

Öz

In Turkish legal literature, Immanuel Kant is reflected as if
he inspects law through eye-glasses of ethics, the philosopher’s ideas about
normative systems are considered as a totality and analyzed under the shadow of
categorical imperative, which is backed by a total ignorance of his
Rechtslehre. It is then an expected outcome that Kant is considered as a natural
lawyer. But Kant, sometimes referred to as the killer of natural law put so
much effort to draw a border line between law and morality, understood law as a
matter of reason and limited its exercise to the external actions of humans. In
this article with the title, “Borderlines of Law in Kantian Thought” an
artificial contradiction between natural law and legal positivism is avoided
and some issues that lie on the borders of Kantian legal thought are raised. As
a result of a systemic approach, firstly a clear-cut line between law and
morality is drawn, secondly the concepts of natural state, natural rights and
natural law are clarified and finally the tension between Kant’s hail to the
French Revolution and his strict ideas against the concept of revolution is
discussed.

Anahtar Kelimeler

Kant, legal philosophy, systems approach, natural law, border issues

Kaynakça

• ARENDT, Hanna: Kant’ın Siyaset Felsefesi Üzerine Dersler, Der: Ronald Beiner, Çev. Devrim Sezer/ İsmail Ilgar, İletişim Yayınları, İstanbul 2019.
• BINDER, Julius: Philosophie des Rechts, Stilke, Berlin 1925.
• ÇAĞIL, Orhan Münir: Filozof İmmanuel Kant’ın Sisteminde Ahlâk ve Hukukun Felsefi Temelleri”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S.3-4, 1951, s.1106-1133.
• ÇÖREKÇİOĞLU, Hakan: Kant’tan Bir Sivil İtaatsizlik Teorisi Üretmek Mümkün mü?”, Kant Felsefesinin Politik Evreni, ed. Hakan Çörekçioğlu, Ayrıntı Yayınları, İstanbul 2017, s.292- 313.
• DELEUZE, Gilles: Kant Üzerine Dört Ders, Çev. Talat Kılıç, Kabalcı Yayınları, İstanbul 2000.
• DURSUN, Yücel: Felsefe ve Matematikte Analitik/Sentetik Ayrımı, İmge Kitabevi, Ankara 2015.
• ESGÜN, Toros Güneş: Kant’ın Hukuk Öğretisinde Yurttaşlık Durumuna Geçiş ve İzin Verici Yasanın Olanakları, Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, Bahar, Sayı: 23, 2017, s. 139-158.
• GEIER, Manfred: Kant’ın Dünyası, Çev. Erol Özbek, İletişim Yayınları, 2. Bası, İstanbul 2018.
• GÜRİZ, Adnan: Hukuk Felsefesi, Siyasal Kitabevi, Ankara 2010.
• HEGEL, G.W.F: Hukuk Felsefesinin Prensipleri, Çev: Cenap Karakaya, Sosyal Yayınlar, İstanbul 2004.
• HEIMSOETH, Heinz: Kant’ın Felsefesi, 5. Bası, Çev. Takiyettin Mengüşoğlu, Doğubatı Yayınları, Ankara 2018.
• IŞIKTAÇ, Yasemin: Hukuk Felsefesi, Filiz Kitabevi Yayınları, İstanbul 2010.
• ILYENKOV, Evald Vasilyeviç: Diyalektik Mantık, Çev. Alper Birdal, Yazılama Yayınevi, İstanbul 2009.
• KANT, Immanuel: Ahlâk Metafiziğinin Temellendirilmesi, Çev. İoanna Kuçuradi, Beşinci Bası, Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları, Ankara 2013.
• KANT, Immanuel: Pratik Aklın Eleştirisi, Çev. İoanna Kuçuradi, Ülker Gökberk, Füsun Akatlı, Hacettepe Üniversitesi Yayınları, Ankara 1980.
• KANT, Immanuel: Immanuel Kant’s Rechtslehre, Tugendlehre und Erziehungslehre, ed. Friedrich Wilhelm Schubert, Leopold Voss, Leipzig: 1838.
• KANT, Immanuel: Zum Ewigen Frieden, Ein Philosophisher Entwurf. Web erişim: https://homepage.univie.ac.at/benjamin.opratko/ip2010/kant.pdf. (Erişim tarihi: 05.04.2019).
• KANT, Immanuel: Die Religion innerhalb der Grenzen der bloßen Vernunft, 97-98. Web erişim: http://www.gutenberg.org/files/56182/56182-h/56182-h.htm. (Erişim tarihi: 03.04.2019).
• KANT, Immanuel; The Metaphysics of Morals, Çev. Mary Gregor, Cambridge University Press, Cambridge, 2013.
• RADBRUCH, Gustav: Rechtsphilosophie, K.H. Koehler Verlag, Stuttgart 1950.
• WALDRON, Jeremy: Kant’s Legal Positivism, Harvard Law Review, Vol. 109, No. 7, May 1996, s. 1535-1566.