REVENUE ENTITLEMENT

Yıl 2019, Cilt: 10 Sayı: 2, 387 - 399, 31.12.2019

Özkan Özyakışır

https://doi.org/10.21492/inuhfd.563875

Öz

Foundations that were established prior to the enactment of
the repealed Turkish Civil Law Nr. 743 are subject to various distinctions in
terms of beneficiaries. One of the subsection of these foundations was “zürrî”
(descendant) foundations which are established with the aim that the descendant
of the endower can benefit from foundation’s revenue. At present, the
descendants of the endower preserve their right on foundation’s revenue in
fused and annexed foundations, which have the characteristics of a “zürrî”
foundation and which were founded before the enactment of the repealed Turkish
Civil Law Nr. 743. The rules and procedures for using this right are regulated
by the Regulation of Foundations issued in accordance with the Law of
Foundations Nr. 5737 Article 75. Principally, beneficiaries of the foundation
would be indicated in the foundation certificate-charter.  However, according to the Regulation of
Foundations article 53, descendant of the endower should have recourse to the foundation  with a court order which indicates that
she/he is entitled to the income. The lawsuit, which is commenced by the
descendant who fulfills the conditions that are indicated in the foundation
certificate-charter, is called “lawsuits to determine the descendants entitled
to the income”. The court could determine that the claimant is entitled to the
income of the foundation if the claimant is descendant of the endower and
she/he fulfills the conditions that are indicated in the foundation
certificate-charter. If these two conditions are not met cumulatively,
entitlement to the income is not a matter of discussion.

Anahtar Kelimeler

Foundation, zürrî (descendant) foundation, revenue entitlement, revenue entitled, descendant

GALLEYE MÜSTEHİKLİK (HAK KAZANMA)

Öz

Mülga 743 sayılı Türk Kanunu Medenîsi’nin
yürürlük tarihinden önce kurulmuş olan vakıflar (eski vakıflar),
“yararlananlar” bakımından çeşitli ayrımlara tabi tutulmuştur. Bu ayrımın
kollarından birini, vakıf gelirlerinden (galleden) vâkıfın (vakfedenin)
evlatlarının yararlanması amacıyla kurulan zürrî (evlada) vakıflar teşkil
etmekte idi. Günümüzde, mülga 743 sayılı Türk Kanunu Medenîsi’nin yürürlük
tarihinden önce kurulmuş olan zürrî vakıf niteliğindeki mazbut ve mülhak
vakıflarda, vakıf evlatlarının galle üzerindeki hakları koruma altındadır. Bu
hakların kullanılmasına ilişkin usûl ve esaslar, 5737 sayılı Vakıflar Kanunu m.
75 uyarınca ihdas edilen Vakıflar Yönetmeliği ile düzenlenmiştir. Esasen
kimlerin hangi şartlarla galleden yararlanacağı vakfiyede belirtilir. Ancak
Vakıflar Yönetmeliği m. 53 gereğince, vakıf evladı, galleden kendisine düşen
payın ödenmesi için, galleye müstehak evlat olduğunu gösteren bir mahkeme
kararıyla başvuru yapmalıdır. Vakfiyede yer alan şartları taşıyan vakıf
evladının galleden kendisine düşen payı talep etmek amacıyla açtığı davaya
“galleye müstehikliğin tespiti davası” denir. Galleye müstehikliğin tespiti
hükmünün verilebilmesi için, davacının hem vakıf evladı olması hem de vakfiyede
belirtilen şartları taşıması gerekir. Bu iki koşul kümülatiftir. Aynı anda
gerçekleşmediği sürece galleye müstehiklikten bahsedilemez.

Anahtar Kelimeler

Vakıf, zürrî (evlada) vakıf, galleye müstehiklik, galleye müstehak, evlat

Kaynakça

• AKGÜNDÜZ, Ahmet: İslâm Hukukunda ve Osmanlı Tatbikatında Vakıf Müessesesi, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1988.
• AKI, Erol /DEMİRBİLEK, Sevda: Sosyal ve Kültürel Hayatımızda Vakıflar ve İlgili Mevzuat, Alfa, Mayıs 1996.
• AKİPEK, Şebnem/ALTAŞ, Hüseyin: “Vakıflarda Evladiye Davaları”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 47(1), 1998, s. 145-151.
• ALLAHVERDİ, Reyhan Şahin: “Zürrî Vakıfların İdaresinde Yaşanan Sorunlar”, The Journal of Academic Social Science Studies, Number: 43, Spring I 2016, p. 313-323.
• ALTAŞ, Hüseyin: “Türkiye’de 1926-1967 Dönemi Arasında Vakıf Sistemi”, in Erson, Burhan (Yayın Koodinatörü), Cumhuriyetin 80. Yılında Uluslararası Vakıf Sempozyumu (15-17 Aralık 2003), Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara, 2004, s. 87-98.
• BALLAR, Suat: Yeni Vakıflar Hukuku, 4. Baskı, Seçkin, Ankara 2008.
• BERKİ, Şakir: “Vakıflar”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 38(1-4), 1981, s. 133-164.
• BOZKUŞ, Ahsen Arıöz: Genel Esaslarıyla Türk Hukuku’nda Vakıf Müessesesi ve Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları, T.C. Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara, Haziran 2011.
• CİN, Halil: “Osmanlı Devletinde Vakıf Hukuku”, in Erson, Burhan (Yayın Koodinatörü), Cumhuriyetin 80. Yılında Uluslararası Vakıf Sempozyumu (15-17 Aralık 2003), Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara, 2004, s. 49-70.
• ÇINAR, Ömer: “Mazbut ve Mülhak Vakıflarda Galle (Gelir) Üzerinde Vakıf Evlatlarının ve Diğer İlgililerin Hak Sahipliği ve İntifa Hakkı Hayrından Fazla Olan Mülhak Vakıfların Aile Vakfına Dönüştürülmesi”, Prof. Dr. Cevdet Yavuz’a Armağan, C. I, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 22(3), 2016, s. 827-855.
• DEMİR, İlhan: Yeni Vakıfların Temel Kitabı, 2. Baskı, Matsa Basımevi, Ankara, 2005.
• DOĞAN, Murat: Vakıflarda Mal Varlığı, Seçkin Yayınevi, Ankara, Şubat 2000.
• EM, Ali: Türk Hukuk Sisteminde Vakıflar, 2. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, Ocak 2011.
• HATEMİ, Hüseyin: “Vakıf Kurumuna Hukuk Tarihi Açısından Genel Bir Bakış”, in Erson, Burhan (Yayın Koodinatörü), Cumhuriyetin 80. Yılında Uluslararası Vakıf Sempozyumu (15-17 Aralık 2003), Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara, 2004, s. 155-165.
• İŞERİ, Ahmet: “Vakıflar (Medeni Kanun’dan Önceki ve Sonraki Vakıf Nev’ileri ve Hukukî Mahiyetleri)”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 21(1), 1964, s. 199-280.
• KORKUSUZ, M. Refik/ ERGÜN, Ömer: “Hukuksal Boyutları İle Eski ve Yeni Vakıflar”, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 12-13(16-19), 2007-2008, s. 69-138.
• ÖZKAN, Cemali: Tüm Yönleriyle Dernekler ve Vakıflar, Yaklaşım Yayınları, Ankara, 2000.
• ÖZKAYA, Eraslan: Eski Vakıf Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara, Ocak 2012.
• ÖZTÜRK, Nazif: Elmalılı M. Hamdi Yazır Gözüyle Vakıflar (Elmalılı), Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları/163, Ankara, 1995.
• ÖZTÜRK, Nazif: Menşe’i ve Tarihi Gelişimi Açısından Vakıflar (Menşe’i ve Tarihi), 1. Baskı, Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara, 1983.
• RG. 08.09.2017, Sa. 30174 (Anayasa Mahkemesi’nin 06.07.2017 Tarihli ve 2014/5871 Numaralı Emine Görgülü Başvurusu).
• RG. T. 19.01.2013, Sa. 28533 (19.01.2013 Tarihli Vakıflar Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik).
• RG. T. 25.02.2011, Sa. 27857 (6111 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun).
• RG. T. 25.07.2014, Sa. 29071 (Anayasa Mahkemesi’nin 09.05.2013 Tarihli ve E. 2011/42, K. 2013/60 sayılı Kararı).
• RG. T. 27.09.2008, Sa. 27010 (Vakıflar Yönetmeliği).
• SÜEREN, Erkin: “Eski Vakıfların Hukuki Yapısının Evrimi”, Ankara Barosu Dergisi, 3, 2002, s. 81-122.
• ŞENER, Abdulkadir: “Eski Hukukumuza Göre Evladiye Vakıflarda Gelirin Taksimi”, in Ateş, İbrahim/Bayram, Sadi/Narince, Mehmet (Yayına Hazırlayanlar), XII. Vakıf Haftası Kitabı, Ailenin Eğitimi ve Korunmasında Vakıfların Rolü Semineri, (5-6 Aralık 1994, Ankara), s. 41-43.
• ULUÇ, Yusuf: Vakıflar Hukuku ve Mevzuatı, Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara, 2008.
• USLU, Kazım: Kısa Açıklama ve Özet Yargı Kararları ile Birlikte Eski ve Yeni Vakıflar Mevzuatı, Adalet Yayınevi, Ankara, Mart 2014.
• YENER, M. Serhat: Uygulamada Açıklamalı Örnek Kararlı Eski Vakıf Davalarına Giriş Vakfiyeden Doğan Evladiye, Galle, Tevliyet, Ücret ve Sıla Davaları, Kartal Yayınevi, Ankara, Mart 2004.