Yetişkin Çevre Gönüllülerinin Kendi ve Günümüz Çocuklarının Doğa İle Etkileşimlerine İlişkin Görüşleri

Year 2023, Volume: 10 Issue: 20, 126 - 149, 16.10.2023

Dilek Zubari , Emine Kaçmazoğlu

https://doi.org/10.29129/inujgse.1345109

Abstract

Bu çalışmada, yetişkin çevre gönüllülerinin ve doğaseverlerin kendi çocukluk dönemleri ile bugünkü çocukların doğayla etkileşimlerine yönelik görüşleri araştırılmıştır.
Araştırma, uygun/kazara örnekleme tekniği kullanılarak seçilen 265 yetişkin çevre gönüllüsünün katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Bu araştırma nicel olarak gerçekleştirilmiş ve keşfedici korelasyon tekniği kullanılmıştır. Çalışma sonunda elde edilen veriler, SPSS 25.0 paket programı ile analiz edilerek tartışılmış ve yorumlanmıştır.
Yapılan analizlerde çevre gönüllülerinin kendi çocukluklarında doğa ile doğrudan etkileşimleri ve açık alanda geçirdikleri zamanın daha fazla olduğu, günümüz çocuklarının ise zamanlarının çoğunu kapalı mekânlarda geçirdiği ve doğa ile etkileşimlerinin azaldığı sonucuna ulaşılmıştır. Katılımcılar, günümüz çocuklarının doğayla bağının kopma nedenlerini; teknolojik araçlara olan ilginin yoğunlaşması, çevrenin bozulması ve güvenlik önlemleri şeklinde sıralamışlardır. Bu durumun yol açtığı temel sorunlar ise teknolojik araçlara bağımlılığın artması, doğa koruma bilincinin azalması ve gençlerin çevre sorunlarına ilgisiz kalınması olarak görülmektedir.
Çocukları yeniden doğa ile buluşturmak bir zorunluluktur: Bu amaçla ailelere çocukları ile birlikte katılabilecekleri doğal alanlarda etkinlikler düzenlenmeli, eğitim sürecinde sınıf içi etkinlikleri destekleyecek okul dışı öğrenme-öğretim etkinliklerine yer verilmeli, şehir planlamacıları ve politika yapıcılar sürdürülebilir, ekolojik olarak dirençli şehirler oluşturabilecek doğa temelli çözümler üretebilecek yetkinliklere sahip olmalıdır.
Kısacası; Louv (2010)’unda belirttiği gibi, “Doğayı, yarınlarımızı kurtarmak istiyorsak, önce nesli tükenmekte olan bir türü kurtarmalıyız: DOĞADAKİ ÇOCUK”

Keywords

Çocuk ve Doğa, Çocukluk Dönemi Doğa Deneyimleri, Doğa Yoksunluğu Sendromu

Supporting Institution

Yok

Project Number

Yok

Thanks

-

References

• Allred, D. (2011). Nature deficit disorder: Causes and consequences. https://www.sonoma.edu/users/p/pollack/edu420/nature%20deficit%20disorder.pdf, adresinden erişilmiştir. Anderson, D.J. and Krettenauer, T. (2021). Connectedness to nature and pro-environmental behaviour from early adolescence to adulthood: A comparison of urban and rural Canada. Sustainability, 13(7), 3655. https://doi.org/10.3390/su13073655
• Atasoy, E. (2015). İnsan doğa etkileşimi ve çevre için eğitim. (2.Baskı). Sentez Yayıncılık. Batıgün, A. D., ve Hasta, D. (2010). İnternet bağımlılığı: Yalnızlık ve kişilerarası ilişki tarzları açısından bir değerlendirme. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 11(3), 213-219. Berezowitz, C. K., Bontrager Yoder, A. B. and Schoeller, D. A. (2015). School gardens enhance academic performance and dietary outcomes in children. Journal of School Health, 85(8), 508-518.
• Bogner, F. X. (1998). The influence of short-term outdoor ecology education on long-term variables of environmental perspective. The Journal of Environmental Education, 29(4), 17-29. Bögeholz, S. (2006). Nature experience and its importance for environmental knowledge, values and action: Recent German empirical contributions. Environmental Education Research, 12(1), 65-84.
• Broom, C. (2017). Exploring the relations between childhood experiences in nature and young adults’environmental attitudes and behaviours. Australian Journal of Environmental Education, 33(1), 34–47. Brussoni, M., Olsen, L. L., Pike, I. and Sleet, D. A. (2012). Risky play and children’s safety: Balancing priorities for optimal child development. International Journal of Environmental Research and Public Health, 9(9), 3134-3148.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak Kılıç, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri.(19. basım). Pegem Akademi Yayıncılık. Callaway, E. (2016). ‘Minimal’ cell raises stakes in race to harness synthetic life. Nature, 531, 557–558. https://doi.org/10.1038/531557a Chawla, L. (1999). Life paths into effective environmental action. The Journal of Environmental Education, 31(1), 15-26.
• Chawla, L. (2006). Learning to love the natural world enough to protect it. https://www.researchgate.net/publication/285668159_Learning_to_Love_the_Natural_World_Enough_to_Protect_It adresinden erişilmiştir. Chawla, L. (2007). Childhood experiences associated with care for the natural world: A theoretical framework for empirical results. Children Youth and Environments, 17(4), 144-170.
• Cheng, J. C. H., and Monroe, M. C. (2012). Connection to nature: Children’s affective attitude toward nature. Environment and Behavior, 44(1), 31-49. Children and Nature Network. (2009). Children’s nature deficit: What we know – and don’t know. 1-32. https://agnrgroups.umd.edu//sites/agnrgroups.umd.edu/files/_images/master-naturalist/DNR%20QW%202014%20Teaching%20and%20Interpretation%20CNNEvidenceoftheDeficit.pdf adresinden erişilmiştir.
• Collado, S., Staats, H. and Corraliza, J.A. (2013). Experiencing natüre in children’s summer camps: Affective, cognitive and behavioural consequences. Journal of Environmental Psychology, 33(33), 37-44. http://dx.doi.org/10.1016/j.jenvp.2012.08.002 Cordell, H. K., Betz, C., and Green, G. T. (2008). Nature-based outdoor recreation trends and wilderness. International Journal of Wilderness, 14(2), 7-13.
• Çukur, D. ve Özgüner, H. (2008). Kentsel alanda çocuklara doğa bilinci kazandırmada oyun mekânı tasarımının rolü. Türkiye Ormancılık Dergisi, 2, 177-187. Dal Santo, J. A., Goodman, R. M., Glik, D., and Jackson, K. (2004). Childhood unintentional injuries: Factors predicting injury risk among preschoolers. Journal of Pediatric Psychology, 29(4), 273-283. Department for Children, Schools and Families. (2010) Evidence of the Impact of Sustainable Schools. London: Department for Children, Schools and Families.
• Dono, J., Webb, J., and Richardson, B. (2010). The relationship between environmental activism, pro-environmental behaviour and social identity. Journal of Environmental Psychology, 30, 178-186. Driessnack, M. (2009). Children and nature-deficit disorder. Journal for Specialists in Pediatric Nursing, 14(1), 73-75. Erdoğan, M. (2011). Ekoloji temelli yaz doğa eğitimi programının ilköğretim öğrencilerinin çevreye yönelik bilgi, duyuşsal eğilimler ve sorumlu davranışlarına etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(4), 2223-2237.
• Erten, S. (2015). Üniversite öğrencilerindeki çevreyi korumaya yönelik ilgilerde kimin ve neyin etkisi olmaktadır?. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(38), 157-167. Evans, G. W., Otto, S., and Kaiser, F. G. (2018). Childhood origins of young adult environmental behavior. Psychological Science, 29(5), 679-687. Geçgin, N.D. (2015). Ortaokul Öğrencilerinin Yaşadıkları Mekâna Göre Çevreye Yönelik Tutumları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi. Gifford, R., and Chen, A. (2016). Children and nature what we know and what we do not. The Lawson Foundation. https://lawson.ca/wp-content/uploads/2018/04/Children-and-Nature-What-We-Know-and-What-We-Do-Not.pdf
• Gillette, B. A. (2014). Relationships Between Middle Childhood Outdoor Experiences and an Adult İndividual's Knowledge of the Environment. Doctoral dissertation, University of Kansas. Gundersen, V., Frivold, L. H., Myking, T., and Oyen, B. H. (2006). Management of urban recreational woodlands: The case of Norway. Urban Forestry & Urban Greening, 5(2), 73-82. Gülay, H. (2011). Ağaç yaş iken eğilir: Yaşamın ilk yıllarında çevre eğitiminin önemi. TÜBAV Bilim Dergisi, 4(3), 240-245.
• Güler, T. (2009). Ekoloji temelli bir çevre eğitiminin öğretmenlerin çevre eğitimine karşı görüşlerine etkileri. Eğitim ve Bilim, 34(151), 30-43. Haktanır, G. (2010). Modern dünyada çocuk olmak. İçinde: “Geçmişten geleceğe okul öncesi eğitim”. Ankara: MEB OÖE Gen. Md. Yayını. s:170-177.
• Hristidis, Ş. K. (2008). Erozyon Dede-Hayrettin Karaca kitabı. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Jena, L.K. and Behera, B. (2017). Environmental crisis and human wellbeing: A review. International Journal of Development and Sustainability, 6(8): 561-574. Kansu, N. A. (2008). Çocukların doğaya ihtiyaçları var. Çoluk Çocuk Dergisi, Eylül Sayısı,http://www.oncecocuklar.com/download.php?f=ddaa2889a93f5014b2f520162b0f44e1, adresinden erişilmiştir.
• Karataş, A., ve Aslan, G. (2012). İlköğretim öğrencilerine çevre bilincinin kazandırılmasında çevre eğitiminin rolü: Ekoloji temelli yaz kampı projesi örneği. Journal of World of Turks, 4(2), 259-276. Kellert, S. R. (2012). Building for Life: Designing and Understanding the Human-nature Connection. Island press. http://www.childrenandnature.org/uploads/Kellert_BuildingforLife.pdf Keser, S. (2008). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Çevreye Karşı Tutumları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu
• Köşker, N., ve Çalışandemir, F. (2015). Child and Nature. In R. Efe, C. Bizzarri, İ. Cürebal & G. N. Nyusupova (Eds.), Environment and Ecology at the Beginning of 21st Century (pp. 326-336), St. Kliment Ohridski University Press Köşker, N. (2019). Okulöncesi çocuklarında doğa algısı. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 294-308. Kraut, R., Patterson, M., Lundmark, V., Kiesler, S., Mukopadhyay, T., and Scherlis W. (1998). Internet paradox. A social technology that reduces social involvement and psychological well-being. American Psychologist, 53(9), 1017-1031.
• Little, H. (2010). Relationship between parents’ beliefs and their responses to children’s risktaking behavior during outdoor play. Journal of Early Childhood Research, 8(3), 315-330. Louv, R. (2010). Doğadaki Son Çocuk: Çocuklarımızdaki Doğa Yoksunluğu Ve Doğanın Sağaltıcı Gücü (Çev. C.Temürcü). TÜBİTAK Yayınları. Lovell, R., Depledge, M., & Maxwell, S. (2018). Health and the natural environment: A review of evidence, policy, practice and opportunities for the future. European Centre for Environment and Human Health University of Exeter Medical School.
• Mainella, F. P., Agate, J. R., and Clark, B. S. (2011). Outdoor-based play and reconnection to nature: A neglected pathway to positive youth development. New Directions for Youth Development, 2011(130), 89-104. McFarland, A. L., Zajicek, J. M., and Waliczek, T. M. (2014). The relationship between parental attitudes toward nature and the amount of time children spend in outdoor recreation. Journal of Leisure Research, 46(5), 525-539
• McNeish, D., and Roberts, H. (1995). Playing it safe: Today’s children at play. Barnardo’s. Milli Eğitim Bakanlığı. (2013). Çocuk Gelişimi ve Eğitimi: Fen ve Doğa Etkinlikleri http://ismek.ist/files/ismekOrg/file/2013_hbo_program_modulleri/Fen%20ve%20Do%C4%9Fa%20Etkinlikleri.pdf adresinden erişilmiştir.
• Moss, S. (2012). Natural childhood national trust. http://www.nationaltrust.org.uk/documents/read-our-natural-childhood-report.pdf Natural England. (2009). Report to Natural England On Childhood And Nature: A Survey On Changing Relationships With Nature. Across Generations. Cambridgeshire,
• Özdemir, O. (2010). Doğa deneyimine dayalı çevre eğitiminin ilköğretim öğrencilerinin çevrelerine yönelik algı ve davranışlarına etkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(27), 125-138. Palmberg, I. E., and Kuru, J. (2000). Outdoor activities as a basis for environmental responsibility. The Journal of Environmental Education, 31(4), 32-36. Pergams, O. R., and Zaradic, P. A. (2006). Is love of nature in the US becoming love of electronic media? 16-year downtrend in national park visits explained by watching movies, playing video games, internet use, and oil prices. Journal of Environmental Management, 80(4), 387-393.
• Pradhan, R.K., Jena, L.K. and Behera, B. (2015). Human behavior, environmental problem and social wellness: An interdisciplinary exploration. International Journal of Development and Sustainability, 4(3), 308-321. Pretty, J., Adams, B., Berkes, F., de Athayde, S. F., Dudley, N., Hunn, E., Maffi, L., Milton, K., Rapport, D., Robbins, P., Sterling, E., Stolton, S., Tsing, A., Vintinner, E. & Pilgrim, S. (2009). The intersections of biological diversity and cultural diversity: towards integration. Conservation and Society, 7(2), 100-112.
• Pritchard, A., Richardson, M. (2022). The Relationship Between Nature Connectedness and Human and Planetary Wellbeing: Implications for Promoting Wellbeing, Tackling Anthropogenic Climate Change and Overcoming Biodiversity Loss. In: Kemp, A.H., Edwards, D.J. (eds) Broadening the Scope of Wellbeing Science. Palgrave Macmillan, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-031-18329-4_6
• Richardson, M., Passmore, H-A., Barbett, L., Lumber, R., Thomas, R., Hunt, A. (2020). The green care code: How nature connectedness and simple activities help explain pro-nature conservation behaviours. People of Nature, 2(3): 821–839. https://doi.org/10.1002/pan3.10117 Richardson, M., Hamlin, I., Elliott, L.R., & White, M.P. (2022) Country-level factors in a failing relationship with nature: Nature connectedness as a key metric for a sustainable future. Ambio, 51, 2201–2213 (2022). https://doi.org/10.1007/s13280-022-01744-w Rohde, C. L. E., and Kendle, A. D. (1994). Human Well-Being, Natural Landscapes and Wildlife in Urban Areas a Review. English Nature Science Publications, No: 22.
• Royal Society for the Protection of Birds. (2010). Every Child Outdoors, Summary Report. https://www.rspb.org.uk/Images/everychildoutdoors_tcm9-259689.pdf adresinden erişilmiştir. Sandseter, E. B. H. (2009). Affordances for risky play in preschool: The importance of features in the play environment. Early Childhood Education Journal, 36(5), 439- 446. Schultz, P. W. (2002). Inclusion with nature: Understanding human nature interactions. In P.Schmuck, and P.W.Schultz (Eds.), The psychology of sustainable development (pp.61–78), Kluwer.
• Scott, G. W., Boyd, M., Scott, L., and Colquhoun, D. (2015). Barriers to biological fieldwork: What really prevents teaching out of doors? Journal of Biological Education, 49(2), 165-178. Shende, V. A., Janbandhu, K. S., and Patil, K. (2015). Impact of human beings on environment. International Journal of Research in Biosciences, Agriculture and Technology (Special Issue), 3, 23-28.
• Shim, Y. S. (2004). The impact of the Internet on teenagers' interpersonal communication behaviors: The relationship between Internet use and desire for face -to -face communication. https://search.proquest.com/docview/305126064?pq-origsite=gscholar adresinden erişilmiştir. Shim, Y. S. (2006). The Impact of the Internet on Teenagers’ Face-to-Face Communication. http://www.globalmediajournal.com/open-access/the-impact-of-the-internet-on-teenagers-facetoface-communication.pdf adresinden erişilmiştir.
• Tilman, D., & Lehman, C. (2001). Human-caused environmental change: Impacts of plant diversity and evolution being. Proceedings of the National Academy of Sciences, 98(10), 5433-5440. https://www.pnas.org/doi/abs/10.1073/pnas.091093198 adresinden erişilmiştir. Thompson, C. W., Roe, J., Aspinall, P., Mitchell, R., Clow, A., and Miller, D. (2012). More green space is linked to less stress in deprived communities: Evidence from salivary cortisol patterns. Landscape and Urban Planning, 105(3), 221-229.
• Turgut, H., ve Yılmaz, S. (2010). Ekolojik Temelli Çocuk Oyun Alanlarının Oluşturulması, III. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi 20-22 Mayıs 2010, Cilt: IV, Sayfa: 1618-1630 http://karok3.artvin.edu.tr/IV.Cilt/(1618-1630).pdf adresinden erişilmiştir. Türkiye İstatistik Kurumu. (2013). 06-15 Yaş Grubu Çocuklarda Bilişim Teknolojileri Kullanımı ve Medya, Sayı: 15866, http://www.tuik.gov.tr, 22.08.2018
• Ulrich, R. S., Simons, R. F., Losito, B. D., Fiorito, E., Miles, M. A., and Zelson, M. (1991). Stress recovery during exposure to natural and urban environments. Journal of Environmental Psychology, 11(3), 201-230. United Nations Environment Programme. (2021). Making Peace with Nature: A scientific blueprint to tackle the climate, biodiversity and pollution emergencies. Nairobi. https://www.unep.org/resources/making-peace-nature adresinden erişilmiştir.
• Valentine, G., and McKendrck, J. (1997). Children’s outdoor play: Exploring parental concerns about children's safety and the changing nature of childhood. Geoforum, 28(2), 219- 235. Wells, N. M., and Lekies, K. S. (2006). Nature and the life course: Pathways from childhood nature experiences to adult environmentalism. Children, Youth and Environments, 16(1), 1-24.
• White, R. (2004). Young children's relationship with nature: Its importance to children's development & the earth's future. White Hutchinson Leisure & Learning Group, 1-9.
• Vlek, C. And Steg L. (2007). Human Behavior and Environmental Sustainability: Problems, Driving Forces, and Research Topics. Journal of Social Issues, 63(1), 1-19.
• Yalçın, L. (2009). Öğretmen adaylarının çevreye yönelik bilinçlerinin sosyo-kültürel ve ekonomik faktörler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış [Yüksek Lisans Tezi], Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Yılmaz, S. (2017).Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden 5 yaş grubu çocukların biyofilisinin ve çocuklar ile annelerinin açık alan tercihlerinin araştırılması. [Yayınlanmamış Doktora Tezi], Ortadoğu Teknik Üniversitesi.
• Zaradic, P. A., and Pergams, O. R. (2007). Videophilia: Implications for childhood development and conservation. Journal Of Developmental Processes, 2(1), 130-144.http://infopoll.net/Live/surveys/s14218.htm, Environmental Values Survey, URL erişim tarihi: 01.08.2019