Ortaokul Öğrencilerinin ve Öğretmenlerinin Perspektifinden Akran Zorbalık Durumlarının İncelenmesi

Year 2024, Volume: 8 Issue: 3, 390 - 403, 30.11.2024

Handan Saydam Eyüp Yılmaz

Abstract

Akran zorbalığı genel anlamda yaşıt ya da birbirine yakın yaşlardaki bireyler arasında güç dengesizliğine dayalı ve sürekli olarak gerçekleşen rahatsız etme, istismar ve taciz olaylarına verilen addır. Yapılan araştırmaların akran zorbalığı durumlarını ya öğrenci ya da öğretmen açısından irdelediği görülmektedir. Bu araştırmada ise akran zorbalığı durumu hem öğrenci hem de öğretmenlerin deneyimleri açısından incelenmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu 12 ortaokul öğrencisi ve bu öğrencilerin dersine giren dört branş öğretmeni oluşturmaktadır. Öğrencilerin büyük bir bölümü (f=11) erkek iken, öğretmenlerin büyük bir bölümü (f=3) kadındır. Araştırma verisi öğrenci ve öğretmenlerle yapılan yarı yapılandırılmış görüşmeler sonucunda elde edilmiştir. Her iki veri toplama aracı araştırmacılar tarafından geliştirilmiştir. Toplanan veriler içerik analizi ve betimsel analiz teknikleriyle analiz edilmiştir. Veri güvenirliği açısından analiz esnasında kodlayıcılar arası uyuma dikkat edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre öğrenciler en fazla sözel ve fiziksel zorbalığa maruz kalırken en az cinsel zorbalığa maruz kalmaktadır. Öğrenciler zorbalık durumlarına, zorbalıkla karşılık verme ve zorbalığa sessiz kalma gibi niteliksiz çözümler üretmektedirler. Öğretmenler benzer olarak en fazla sözel zorbalığa tanık olduklarını belirtirken cinsel zorbalığa tanık olmadıklarını belirtmişlerdir. Öğretmenlere göre zorbalığın temelinde ailevi nedenler yatmaktadır. Akran zorbalığına ilişkin ailelerin, öğrencilerin ve öğretmenlerin farkındalık kazanması ve bu konudaki bilgilerinin güncellenmesinin önemli olduğu ortaya çıkmıştır.

Keywords

Akran zorbalığı, öğrenci, öğretmen, zorbalık türleri

An Examination of Peer Bullying Situations from the Perspectives of Middle School Students and Their Teachers

Abstract

Peer bullying, in general, refers to incidents of harassment, abuse, and mistreatment that occur continuously among individuals of the same or similar age, based on an imbalance of power. Research on peer bullying often examines the issue from either the student’s or the teacher’s perspective. In the present study, the issue of peer bullying is examined from the perspectives of both students and teachers. The study group consisted of 12 middle school students and four teachers who taught these students. The majority of the students (n=11) were male, while the majority of the teachers (n=3) were female. The research data were collected through semi-structured interviews conducted with both students and teachers. Both data collection instruments were developed by the researchers. The collected data were analysed using content and descriptive analysis techniques. To ensure data reliability, attention was paid to inter-coder agreement during the analysis process. According to the research results, students were mostly exposed to verbal and physical bullying, while sexual bullying was the least encountered. Students offered inadequate solutions to bullying situations, such as retaliating with bullying or remaining silent. Similarly, teachers reported witnessing mostly verbal bullying and stated that they had not witnessed sexual bullying. According to the teachers, family reasons were the main cause of bullying. It was offered that raising awareness among families, students, and teachers regarding peer bullying and updating their knowledge on this subject is essential.

Keywords

Peer bullying, student, teacher, types of bullying

References

• Adalar Çelenk, T. E., ve Yıldızlar, O. (2019). Lise öğrencilerinde akran zorbalığı ve mağduriyetinin incelenmesi. Sağlık ve Yaşam Bilimleri Dergisi, 1(2), 24-31.
• Archer, J. (2004). Understanding bullies and their victims. Behaviour Research and Therapy, 42(4), 1267-1285.
• Atış Akyol, N., Yıldız, C., ve Akman, B. (2018). Öğretmenlerin akran zorbalığına ilişkin görüşleri ve zorbalıkla baş etme stratejileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 439-459.
• Atik, G., ve Kemer, G. (2008). İlköğretim ikinci kademe öğrencileri arasındaki zorbalığı yordamada problem çözme becerisi, sürekli öfke-öfke ifade tarzları ve fiziksel öz yeterliğin rolü. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 198-206.
• Baker, Ö. E., ve Kavşut, F. (2007). Akran zorbalığının yeni yüzü: Siber zorbalık. Eurasian Journal of Educational Research, 27, 31-42.
• Basilici, M. C., Palladino, B. E., & Menesini, E. (2022). Ethnic diversity and bullying in school: A systematic review. Aggression and Violent Behavior, 65, 101762.
• Bayar, A., ve Balcı, M. (2023). Okul rehber öğretmenlerinin bakış açısından akran zorbalığı ve çözüm yolları. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 10(4), 87-105.
• Biswas, T., Scott, J. G., Munir, K., Thomas, H. J., Huda, M. M., Hasan, M. M., ... & Mamun, A. A. (2020). Global variation in the prevalence of bullying victimisation amongst adolescents: Role of peer and parental supports. EClinicalMedicine, 20, e100276.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2019). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (27. Baskı). Pegem.
• Berger, K. S. (2007). Update on bullyin at school: Science forgotten? Developmental Review, 27(1), 90- 126.
• Bilgin, N. (2013). Öğretmen görüşlerine göre akran zorbalığına yol açan nedenler ve çözüm önerileri. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 38-49.
• Crick, N. R., & Dodge, K. A. (1996). Social information‐processing mechanisms in reactive and proactive aggression. Child Development, 67(3), 993-1002.
• Crick, N. R., & Grotpeter, J. K. (1995). "Relational aggression, gender, and social-psychological adjustment." Child Development, 66(3), 710-722.
• Çankaya, İ. (2011). İlköğretimde akran zorbalığı. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(1), 81-92.
• Çarkıt, E., ve Bacanlı, F. (2020). Okullarda akran zorbalığı: Öğretmen görüşlerine göre nitel bir çalışma. OPUS International Journal of Society Researches, 15(24), 2545-2583.
• Doğan, S., ve Keleş, O. (2023). Nedenleri sonuçları ve çözüm önerileri bağlamında akran zorbalığı: Bir olgubilim çalışması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 59, 1-24.
• Draugedalen, K. (2021). Teachers’ responses to harmful sexual behaviour in primary school–findings from a digital survey among primary school teachers. Journal of Sexual Aggression, 27(2), 233-246.
• Espelage, D.L., & Swearer, S.M. (2004). Bullying in American Schools: A social-ecological perspective on prevention and ıntervention. Guilford Press.
• Espelage, D. L., & Hong, J. S. (2017). Cyberbullying prevention and intervention efforts: Current knowledge and future directions. Canadian Journal of Psychiatry, 62(6), 374-380.
• Furniss, C. (2000). Bullying in schools: It’s not a crime – is it? Education and Law, 12(1), 10-29.
• Genç, G. (2007). Genel liselerde akran zorbalığı ve yönetimi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya, Türkiye.
• Gökkaya, F., ve Tekinav Sütcü, S. (2020). Akran zorbalığının ortaokul öğrencileri arasındaki yaygınlığının incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(1), 40-54.
• Hawker, D. S., & Boulton, M. J. (2000). Twenty years' research on peer victimization and psychosocial maladjustment: A meta-analytic review of cross-sectional studies. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 41(4), 441-455.
• Hemphill, S. A., Tollit, M., Kotevski, A., & Heerde, J. A. (2015). Longitudinal predictors of cyber and traditional bullying perpetration in Australian secondary school students. Journal of Adolescent Health, 56(5), 513-518.
• Hilooğlu, S., ve Cenkseven-Önder, F. (2010). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinde zorbalığı yordamada sosyal beceri ve yaşam doyumunun rolü. İlköğretim Online, 9(3), 1159-1173.
• Juvonen, J., & Graham, S. (2014). Bullying in schools: The power of bullies and the plight of victims. Annual Review of Psychology, 65(1), 159-185.
• Karabulut, R., Kucur, A., Yıldızili, F., Çetin, G., ve Eroğlu, S. (2023). Akran zorbalığına maruz kalmış ortaokul öğrencilerinin akran zorbalığı ile baş etme yöntemlerinin incelenmesi. Kayseri Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 33-50.
• Köksal Akyol, A., ve Bilbay, A. (2018). Ergenlerin akran zorbalığı yapmaları, zorbalığa maruz kalmaları ve empatik eğilimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Journal of History Culture and Art Research, 7(2), 667-675.
• Lereya, S. T., Samara, M., & Wolke, D. (2013). Parenting behavior and the risk of becoming a victim and a bully/victim: A meta-analysis study. Child Abuse & Neglect, 37(12), 1091-1108.
• Li, L., Chen, X., & Li, H. (2020). Bullying victimization, school belonging, academic engagement and achievement in adolescents in rural China: A serial mediation model. Children and Youth Services Review, 113, 104946.
• Lynn Hawkins, D., & Pepler, D. J. (2001). Naturalistic observations of peer interventions in bullying. Social Development, 10(4), 512-520.
• Mazzone, A., Nocentini, A., & Menesini, E. (2018). Bullying and peer violence among children and adolescents in residential care settings: A review of the literature. Aggression and Violent Behavior, 38, 101-112.
• Mercan, H., ve Yıldırım Sarı, H. (2018). Lise öğrencilerinde akran zorbalığı ve sosyodemografik değişkenlerle ilişkisi. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 26(1), 21-29.
• Merriam, S. B. (1988). Case study research in education, A qualitative approach. Jossey-Bass Publishers.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Sage.
• Neuman, W. L. (2014). Social research methods: Qualitative and quantitative approaches (7th ed.). Pearson.
• Obregon-Cuesta, A. I., Mínguez-Mínguez, L. A., León-del-Barco, B., Mendo-Lázaro, S., Fernández-Solana, J., González-Bernal, J. J., & González-Santos, J. (2022). Bullying in adolescents: Differences between gender and school year and relationship with academic performance. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19, 9301.
• Olweus, D. (1994). Annotation: Bullying at school: Basic facts and effects of a school based intervention program. Journal of Child Psychol Psychiatry. 35(7), 1171–90.
• Olweus, D. (2005). Bullying at school. What we know and what we can do. Blackwell.
• Olweus, D., Limber, S. P., & Breivik, K. (2019). Addressing specific forms of bullying: A large-scale evaluation of the Olweus bullying prevention program. International Journal of Bullying Prevention, 1, 70-84.
• Oriol, X., Miranda, R., & Amutio, A. (2021). Correlates of bullying victimization and sexual harassment: Implications for life satisfaction in late adolescents. The Journal of School Nursing, 37(3), 202-208.
• Özkan Y. ve Gökçearslan Çifci, E. (2010) Düşük sosyo-ekonomik düzeydeki ilköğretim okullarında akran zorbalığı. İlköğretim Online, 9(2), 576-586.
• Öztürk, A., Tezel, A., ve Öztürk, F. Ö. (2019). Bir ortaöğretim kurumunda akran zorbalığının değerlendirilmesi. Konuralp Tıp Dergisi, 11(1), 82-88.
• Pişkin, M. (2010). Examination of Peer Bullying Among Primary and Middle School Children in Ankara. Education and Science, 35(156), 175-189.
• Polat, F., ve Sohbet, R. (2020). Ortaöğretim öğrencilerinde akran zorbalığı. KSU Tıp Dergisi, 15(2), 41-51.
• Rigby, K. (2003). Consequences of bullying in schools. K. Rigby (Ed.), in Bullying in Schools: An Overview of the Research. University of South Australia.
• Rigby, K., & Johnson, B. (2006). Expressed readiness of Australian schoolchildren to act as bystanders in support of children who are being bullied. Educational Psychology, 26, 425–440.
• Roland, E. (2002). Bullying, depressive symptoms and suicidal thoughts. Educational Research, 44, 55–67.
• Salmivalli, C., Laninga‐Wijnen, L., Malamut, S. T., & Garandeau, C. F. (2021). Bullying prevention in adolescence: Solutions and new challenges from the past decade. Journal of Research on Adolescence, 31(4), 1023-1046.
• Sarzosa, M., & Urzúa, S. (2021). Bullying among adolescents: The role of skills. Quantitative Economics, 12(3), 945-980.
• Sezen, M. F., ve Murat, M. (2018). Ergenlerde akran zorbalığı, internet bağımlılığı ve duygusal zekâ düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 9(16), 160-182.
• Siyez, D. M., & Kaya, A. (2011). Akran zorbalığı gruplarında empatik eğilim. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 23-43.
• Shahrour, G., Dardas, L. A., Al-Khayat, A., & Al-Qasem, A. (2020). Prevalence, correlates, and experiences of school bullying among adolescents: A national study in Jordan. School Psychology International, 41(5), 430-453.
• Smith, P. K., Pepler, D., & Rigby, K. (Eds.). (2004). Bullying in schools: How successful can interventions be? Cambridge University Press
• Sourander, A., Helstelä, L., & Helenius, H. (2000). "Psychosocial factors associated with bullying among boys." Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 39(4), 507-514.
• Swearer, S. M., Wang, C., Berry, B., & Myers, Z. R. (2014). Reducing bullying: Application of social cognitive theory. Theory into practice, 53(4), 271-277.
• Şen, Z., ve Doğan, A. (2021). Öğretmenlerin akran zorbalığına ilişkin tutumlarının, akran zorbalığı ile baş etme stratejilerinin ve algıladıkları okul ikliminin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 46(207), 43-62.
• Volk, A. A., Veenstra, R., & Espelage, D. L. (2017). So you want to study bullying? Recommendations to enhance the validity, transparency, and compatibility of bullying research. Aggression and Violent Behavior, 36, 34-43.
• Whitted, K. S., & Dupper, D. R. (2005). Best practices for preventing or reducing bullying in schools. Children & Schools, 27(3), 167-175.
• Yaman, S. (2009). Akran zorbalığı: Öğrencilerin zorbalık davranışları ve zorbalıkla başa çıkma stratejileri. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(36), 1-16.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yin, R. K (2003). Case study research design and methods (Third ed.). Stage Publications.
• Zych, I., Farrington, D. P., Llorent, V. J., & Ttofi, M. M. (2017). Protecting children against bullying and its consequences. Springer Nature.