MESLEK MEMNUNİYETİ VE BİREYSEL İŞ PERFORMANSI İLİŞKİSİNDE MESLEKİ BAĞLILIĞIN ARA DEĞİŞKEN ETKİSİ: MUHASEBE MESLEK MENSUPLARI ÜZERİNDE BİR ÇALIŞMA

Yıl 2017, Cilt: 5 Sayı: 4, 1 - 22, 25.12.2017

Mehmet Günlük , Gökhan Özer Murat Özcan

https://doi.org/10.18825/iremjournal.335535

Cited By: 8

Öz

Rekabet şartları ve yönetim
paradigmalarının çok hızlı değiştiği günümüzde işletmelerin performansını
sadece yöneticilerinin değil çalışanlarının da bireysel performansı
belirlemektedir. Yapılan çalışmalar da çalışanların bireysel iş performanslarının
örgütsel başarıyı etkileyen önemli faktörlerden birisi olduğunu göstermektedir.
Bağımlı olarak çalışan 977 muhasebe meslek mensubu (mesleki stajyer, SM ve
SMMM) üzerinde gerçekleştirilen bu araştırma ile muhasebe meslek mensuplarının meslek
memnuniyeti, mesleki bağlılık ve bireysel iş performansları arasındaki neden-sonuç
ilişkilerini ortaya koymak amaçlanmaktadır. Ayrıca mesleki bağlılığın, meslek
memnuniyeti ve bireysel iş performansı ilişkisinde bir ara değişken olup
olmadığı da araştırılacaktır. Geliştirilen modelin değişkenlerine dayalı olarak
oluşturulmuş anket ile elde edilen verilerin analizi sonucunda meslek
memnuniyetinin, muhasebe meslek mensuplarının mesleğe duygusal, devam ve
normatif bağlılıklarını ve bireysel iş performanslarını olumlu; mesleğe
duygusal, devam ve normatif bağlılığın da bireysel iş performansını olumlu
etkilediği sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca araştırmanın ara değişken analizine
yönelik bulguları, meslek memnuniyeti ile bireysel iş performansı ilişkisinde
mesleki bağlılığın kısmi ara değişken olduğunu göstermektedir

Anahtar Kelimeler

Muhasebe meslek mensupları, meslek memnuniyeti, mesleğe bağlılık, bireysel iş performansı

THE MEDIATOR EFFECT OF PROFESSIONAL COMMITMENT IN RELATIONSHIP BETWEEN PROFESSIONAL SATISFACTION AND INDIVIDUAL JOB PERFORMANCE: A RESEARCH ON ACCOUNTING PROFESSIONALS

Öz

Today’s competition conditions and management paradigms are changing rapidly and organizations’ performances are determined not only by managers’ job performances but also employers’. In addition, studies reveal that employers’ individual job performances are among the important factors affecting organizational success. Main aim of this study is to reveal the cause and effect relationships among accountants’ professional satisfaction, professional commitment and individual job performances. In addition, whether professional commitment is a mediator between professional satisfaction and individual job performance is investigated in the scope of this study. Relationships between professional satisfaction, professional commitment and individual job performance are investigated using data obtained from randomly selected 977 accountants’. Results of the analysis suggest that professional satisfaction positively affects accountants’ affective, continuous and normative commitments to the profession; and affective, continuous and normative commitment to the profession positively affect accountants’ individual job performances. Results also show that professional satisfaction negatively affects professional turnover intention. The results of mediation analyses further indicate that professional commitment supports mediates the relationship between professional satisfaction and individual job performance.

Anahtar Kelimeler

Accountants, Professional Satisfaction, Professional Commitment, Individual Job Performance

Kaynakça

• Akdemir, Ali (2004). İşletmeciliğin Temel Bilgileri. Çanakkale: Biga İ.İ.B.F. Yayını.
• Altaş, S.S. & Çekmecelioğlu, H. G. (2015). Örgütsel Adalet Algısının İş Tatmini, Örgütsel Bağlılık ve İş Performansı Üzerindeki Etkileri: Okul Öncesi Öğretmenleri Üzerinde Bir Araştırma. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 29 (3): 421-439
• Amilin, A. (2016). Measuring the Correlation of Job Satisfaction with Accountants Performance: The Role of Islamic Work Ethics as a Moderator, European Research Studies, 19(4): 188-201
• Aranya, N. & Jacobson, D. (1975). An Empirical Study of Theories of Organizational and Occupational Commitment, The Journal of Social Psychology, 97(1): 15-22
• Aranya, N, Pollock, J. & Amernic, J. (1981). An examination of professional commitment in public accounting, Accounting, Organizations and Society, 6 (4): 271-280
• Aranya, N., Lachman, R., & Amernic, J. (1982). Accountants' Job Satisfaction: A Path Analysis. Accounting, Organizations and Society, 7 (3): 201-215.
• Aranya, N. & Ferris, K. F., (1984). A Reexamination of Accountants' Organizational-Professional Conflict, The Accounting Review, 59(1): 1-15
• Assael, H. & J. Keon (1982), Nonsampling vs. sampling errorsin survey research, Journal of Marketing, 45: 114-123. Babbie, E. (1990). Survey research methods. Wadsworth, Belmont, CA
• Baron, R. M., & Kenny, D. A. (1986). “The moderator-mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statistical considerations”. Journal of Personality and Social Psychology, 51: 1173-1182.
• Başaran, İ.E. (2000). Örgütsel Davranış (İnsanın Üretim Gücü). Ankara: Feryal Matbaası
• Baysal, A.C. & Paksoy, M., (1999). Mesleğe ve Örgüte Bağlılığın Çok Yönlü İncelenmesinde Meyer-Allen Modeli, İ.Ü. İşletme Fakültesi Dergisi, 28(1): 7-15.
• Beğenirbaş, M. ve Turgut, E. (2014). İş Performansının Sağlanmasında Çalışanın Duygusal Emeğinin ve Örgütte Güven Algısının Etkileri, İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 16(3): 131-149
• Blau, G. J., & Boal, K. B. (1987). Conceptualizing how job Involvement and organizational commitment affect tumover and absenteeism. Academy of Management Review. 12: 288-300.
• Blocher, E., (1979). Performance Effects of Different Audit Staff Assignment Strategies, The Accounting Review, 54 (3): 563-573.
• Büte, M., (2011). Etik İklim, Örgütsel Güven ve Bireysel Performans Arasındaki İlişki, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25 (1): 171-192
• Campbell, J. (1990). Modeling the performance prediction problem in industrial and organizational psychology. In M. Dunnette & L. Hough (Eds.), Handbook of industrial and organizational psychology (pp. 686–707). Palo Alto, CA: Consulting Psychologists Press.
• Celep, H., (2010). Kamu Sektöründe Performans Yönetimi ve Ölçümü, T.C. Maliye Bakanlığı, Strateji Geliştirme Başkanlığı, Mesleki Yeterlilik Tezi, Erişim tarihi: 15/04/2017 http://www.sgb.gov.tr/MaliyeUzmYrdArasRaporlari
• Cengiz, E. & Özden, B. (2003); “Perakendecilikte Büyük Alışveriş Merkezleri ve Tüketicilerin Büyük Alış Veriş Merkezleri ile İlgili Tutumlarını Tespit Etmeye Yönelik Bir Araştırma”, Ege Akademik Bakış, Ege Üniversitesi İktisadi İdari Siyasi Bilimler Dergisi, 3: 64-79.
• Choo, F., (1986). Job Stress, Job Performance and Auditor Personality Characteristics, Auditing: A Journal of Practice and Theory, 5 (1): 17-34.
• Clark, C.E. & Larkin, J.M. (1992). Internal Auditors Job Satisfaction and Professional commitment. Internal Auditing,8(1): 9-17
• Cohen, A., (2000), The relationship between commitment forms and work outcomes: A comparison of three models. Human Relations, 53 (3): 387–417
• Cox, L. (2010). Creating a profession and a body of knowledge for product supportability engineering at high-tech companies. (Doctoral dissertation). Retrieved from ABI-Inform database.
• Cook, D. M., (1967). The effect of frequency of feedback on attitudes and performance. Journal of Accounting Research, Supplement, 5: 213-224
• Çekmecelioğlu, H.G & Pelenk, S.E. (2015). Örgütsel Engellerin, Örgütsel Bağlılık ve İş Performansı Üzerindeki Etkileri: Kocaeli Lastik İşletmelerinde Bir Araştırma, KOSBED, 29: 143-164
• Çöl, G., (2004). Örgütsel Bağlılık Kavramı ve Benzer Kavramlarla İlişkisi, İş,Güç Endüstri İlişkileri Ve İnsan Kaynakları Dergisi, 6 (2), 0-0. Retrieved from http://dergipark.gov.tr/isguc/issue/25511/269015 Erişim tarihi: 19.10.2016
• Çöl, G. & Gül, H., (2005). Kişisel Özelliklerin Örgütsel Bağlılık Üzerine Etkileri ve Kamu Üniversitelerinde Bir Uygulama, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19 (1): 291-306
• Dekouloua, P. & Trivellas, P. (2015). Measuring the Impact of Learning Organization on Job Satisfaction and Individual Performance in Greek Advertising Sector, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 175: 367-375
• Erdil, O., Alpkan, L. & Biber, L. (2004). İnsan Kaynakları Uygulamalarıyla Örgütsel Performans Arasındaki İlişkileri Araştırmaya Yönelik Bir İnceleme, Dokuz Eylül Üniversitesi İ.İ.B.F.Dergisi, 19(2): 101-122
• Ferris, K., (1981). Organizational Commitment and Performance in a Public Accounting Firm, Accounting, Organizations and Society, 6 (3): 317-25.
• Fogarty, T.J., (1994). Public Accounting Work Experience: The Influence of Demographic and Organizational Attributes, Managerial Auditing Journal, 9 (7): 12-20
• Fornell, C. & Larcker, D. F. (1981). Evaluating Structural Equation Models with Unobservable variables and Measurement Error, Journal of Marketing Research, 18(1): 39 – 50.
• Gaski, J.F. (1984). The Theory of Power and Conflict in Channels of Distribution. Journal of Marketing, 48: 9-29
• George, J., & Jones, G. (2008). Understanding and managing organizational behavior. (5th ed.). Upper Saddle River, New Jersey: Pearson Prentice Hall.
• Goulet, L. R. & P. Singh (2002). Career Commitment: A Reexamination and an Extension. Journal of Vocational Behavior, 61(1): 73-91.
• Günlük, M. (2010). Muhasebecilerin mesleki ve örgütsel bağlılık, iş memnuniyeti ve işten ayrılma eğilimleri üzerine bir araştırma, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Sosyal Bilimler Enstitüsü,
• Hair, J. F., Black, W., Anderson, R., Babin, B. R. & Tahtam, R. L. (2006). Multivariate Data Analysis with Readings. London: Mcmillan Book Company.
• Hall, M., D. Smith, & K. L. Smith, (2005). Accountants commitment to their profession: multiple dimensions of professional commitment and opportunities for future research, Behavioral Research in Accounting, 17: 89-109
• Harrell, A., Chewning, E., & Taylor, M. (1986). Organizational-professional conflict and the job satisfaction and turnover intentions of internal auditors. Auditing: A Journal of Practise and Theory, 5: 109-121
• Hoppock, R. (1935). Job Satisfaction, Harper and Brothers, New York
• Irving, P.G., Coleman, D.F., Cooper, C.L. (1997). Further Assessments of a Three-Component Model of Occupational Commitment: Generalizability and Differences across Occupations. Journal of Applied Psychology, 82 (3): 444-452.
• Ivancevich, J.M., R. Konopaske, & M.T. Matteson. (2005). Organizational Behavior and Management, New York, McGraw-Hill/Irwin, 7th Edition.
• Jiambalvo, J., (1979). Performance Evaluation and Directed Job Effort: Model Development and Analysis in a CPA Firm Setting, Journal of Accounting Research, 17 (2): 436-455.
• Jiambalvo, J., (1982). Measures of Accuracy and Congruence in the Performance Evaluation of CPA Personnel: Replication and Extensions, Journal of Accounting Research, 20 (1), 152-161.
• Jiambalvo, J., Watson, D. & Baumler, J., (1983). An Examination of Performance Evaluation Decisions in CPA Firm Subunits, Accounting, Organizations and Society, 8 (1): 13-29.
• Kalaycı, Ş. (2005). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Kanten, P., Kanten, S., Yeşiltaş, M. & Yaşlıoğlu, M., (2015). Ücret Adaletinin Hizmet Süreçlerini Sabote Etme Ve Sosyal Kaytarma Davranışları Üzerindeki Etkisinde Ücret Eşitliği Algısının Rolü. 23. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, 14-16 Mayıs 2015, Muğla, ss.513-521
• Karanikola, M.N.K. & Papathanassoglou,E.D.E., (2015). Measuring professional satisfaction in Greek nurses: Combination of qualitative and quantitative investigation to evaluate the validity and reliability of the Index of Work Satisfaction, Applied Nursing Research, 28: 48–54
• Kenny DA, Kashy DA, Bolger N. (1998). Data Analysis in Social Psychology, in Handbook of Social Psychology, 4th Ed., Vol.1, ed. Daniel Gilbert, Susan T. Fiske, and Gardner Lindzey, NY: McGraw-Hill, 233-265.
• Kirkman, B. L., & Rosen, B. 1999. Beyond self-management: The antecedents and consequences of team empowerment. Academy of Management Journal, 42: 58–74.
• Kline, T. J. B. (2005). Psychological testing: A practical approach to design and evaluation. CA: Sage.
• Koopmans, L., (2014). Measuring Individual Work Performance, Erişim tarihi: 5.10.2016, publications. tno.nl/publication/34609635/BTWAre/koopmans-2014-measuring.pdf
• Lachman, R. & Aranya, N. (1986) Job Attitudes and Turnover Intention among Professionals in Different Work Settings. Organization Studies, 7: 279-293.
• Lee, K., Carswell, J.J., Allen, N.J. (2000). A Meta-Analytic Review of Occupational Commitment: Relations With Person- and Work-Related Variables. Journal of Applied Psychology, 85 (5): 799-811
• Meixner, W.F. & Bline, D.M. (1989). Professional and Job‐related Attitudes and the Behaviours they Influence among Governmental Accountants, Accounting, Auditing & Accountability Journal, 2(1):8-20
• Meyer, J. & Allen, N.J. (1997). Commitment in the Workplace: Theory, Research, and Application, Sage Publications.
• Meyer, J.P., Stanley, D.J., Herscovitch, L., & L., Topolnytsky. (2002). Affective, continuance, and normative commitment to the organization: A meta-analysis of antecedents, correlates, and consequences. Journal of Vocational Behavior, 61: 20-52.
• Meyer, J.P., Allen, N.J., & Smith, C.A (1993). Commitment to organizations and occupations: extension and test of a three-component conceptualization, Journal of Applied Psychology, 78: 538-551.
• Mitchell, T. W. (1994). The utility of biodata. In G. S. Stokes, M. D. Mumford, & W. A. Owens (Eds.). Biodata handbook. (pp. 485-516). Palo Alto CA: Consulting Psychologists Press, Inc.
• Morillo, C. R. (1990). The Reward Event and Motivation, The Journal of Philosophy, 87(4): 169-186.
• Morrow, P.C. & Wırth, R.E. (1989) Work Commitment Among Saleried Professionals, Journal of Vocational Behavior, 34: 40-56.
• Norris, D. & Niebuhr, R., (1983). Professionalism, Organizational Commitment and Job Satisfaction in the Accounting Organization, Accounting, Organizations and Society, 9(1): 49-59.
• Norusis, M. J. (1993). SPSS for windows: Professional statics, release 6.0. SPPS Inc., Chicago.
• Özcan, M., Geçici, E., & Günlük, M., (2016). Muhasebecilerin Duygusal Zekâ Düzeylerinin Örgütsel Bağlılıkları Üzerindeki Etkisi. Ege Akademik Bakış, 16(2): 287-302
• Özdevecioğlu, M. & Kanıgür, S. (2009). Çalışanların İlişki ve Görev Yönelimli Liderlik Algılamalarının Performansları Üzerindeki Etkileri, KMU İİBF Dergisi, 11(16): 53-82
• Özer, G. & Uyar, M. (2010). Muhasebecilerin Etik Oryantasyonlarinin Mesleki Bağlılığa Etkisi Üzerine Bir Inceleme, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 48: 89-100
• Özutku, H. (2008). “Örgüte Duygusal, Devamlılık ve Normatif Bağlılık İle İş Performansı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 37(2); 79-97
• Presser, S.y, Mick P. Couper, Judith T. Lessler, Elizabeth Martin, Jean Martin, Jennifer M. Rothgeb, and Eleanor Singer. 2004. Methods for Testing and Evaluating Survey Questions In Methods for Testing and Evaluating Survey Questionnaires edited by S. Presser, J. M. Rothgeb, M. P. Couper, J. T. Lessler, E. Martin, J. Martin and E. Singer. Hoboken: Wiley.
• Ravichandran, T. & R., Arun. (1999). Total quality management in information systems development: Key constructs and relationship. Journal of Management Information Systems, 16(3): 119-156.
• Seçer, Ş. H. (2010), Profesyonel Mesleklere ve Profesyonel Bireylere Güven, Kamu-İş, 10(4): 247:277
• Seibert, S.E., Kraimer, M.L. & Liden, R.C. (2001), A social capital theory of career success, Academy of Management Journal, 44(2), 219-237
• Sharma, S. (1996) Applied multivariate techniques. John Wiley&Sons Inc., New York
• Shields, J. (2007). Managing employee performance and reward. Cambridge: Cambridge Univ. Press.
• Snape, E., Lo, C.W. & Redman, T. (2008) The Three Commitment Model Of Occupational Commitment: A Comparative Study Of Chinese And British Accountants, Journal Of CrossCultural Psychology, 39(6): 765-781.
• Sobel, M.E. (1982). Asymptotic Confidence Intervals for Indirect Effects in Structural Equations Models, In S. Leinhart (Ed.), Sociological Methodology, 13: 290-312.
• Sorensen, J. E. & Sorensen, T. L., (1974), The Conflict of Professionals in Bureaucratic Organizations, Administrative Science Quarterly, 19 (1), 98-106
• Sorensen, J.E. & Franks, D.D. (1972). The relative contribution of ability, self-esteem an d evaiuative feedbac k to performance. The Accounting Review 47, 735-746.
• Spector, P. E., 1977. “Job satisfaction”. Thousand Oaks, CA: Sage Publications, Inc.
• Todd,J.T., Thomson, P.H. & Dalton, D.W. (1974). Management Control of Personnel, Journal of Accountancy, 34-40.
• Walumbwa, F.O., Peterson, S.J. Avolıo, B.J. & Hartnell, C.A. (2010). An Investigation of the Relationships among Leader and Follower Psychological Capital, Service Climate and Job Performance, Personnel Psychology, 63(4):937-963
• Weiss, H.M. (2002). Deconstructing job satisfaction: Separating evaluations, beliefs and affective experiences. Human Resource Management Review, 12: 173–194.
• Yatkın, A. (2008). “Örgütsel Çatışmanın ve Performans Değerlemenin İş gören Performansına Etkileri”, Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları, 6(2):6-18
• Yelboğa, A. (2006). Kişilik Özellikleri ve İş Performansı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, İş Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 8 (2): 196-211.
• Yıldız, S., Savcı, G. & Kapu, H., (2014). Motive Edici Faktörlerin Çalışanların İş Performansına ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisi, Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. Yönetim ve Ekonomi, 21 (1): 232-249