MUHAMMED İKBÂL’İN GÖZÜNDEN İDEAL İNSAN ÖRNEĞİ OLARAK NADİR ŞAH

Year 2025, Volume: 8 Issue: 14, 97 - 108, 29.06.2025

Büşra Bilgin

Abstract

Muhammed İkbâl, yaşadığı çevre itibariyle Hint düşüncesi, İslâm düşüncesi, Tasavvuf düşüncesi ve Batı’nın felsefi ilimlerine âşina olan çok yönlü bir düşünürdür. Hayat boyu tek derdi İslâm milletlerinin içinde bulunduğu müşkül durumdan onları kendi özlerine, kendi benliklerine döndürerek kurtarmaktır. Onun hayat felsefesi ve dini-tasavvufi düşüncesi dinamizm üzerine kuruludur. Bu nedenle insan, ideal insan formuna ancak bu dinamizm ile ulaşılabilir. Dinamik insan, kendi benliğindeki potansiyel kuvvetleri keşfetmiş, kendini küçümsemeyen, özünü iyi bilen uyanık bireydir. Öte yandan kendini yalnızca bu dünyaya ait görmeyen ve benliğini asıl sahibi olan Allah’tan aldığını bilen fakr sahibi bir kimsedir. Bir yönüyle ideal insan, Allah’ın tevhid davasını üstlenmiş, yiğit bir cengâver olarak İslâm’ın bir neferidir; diğer yönüyle Allah’ın emirlerine uyan O’nun karşısında benliğini eriten mütevazı bir âşıktır. İkbâl, ideal insanı betimlediği bu özellikleri Nadir Şah’ın şahsında kişiselleştirmiştir. Ona göre Nadir Şah, günümüz gençlerinin örnek alabileceği hem cesur ve şahsiyet sahibi bir hükümdar hem de Allah huzurunda tevazu sahibi bir Allah eridir. Bu bakımdan gençler, kendi mazilerine dönüp baktıklarında kendileri için Nadir Şah gibi ideal bir insan örneğini bulacaklardır.

Keywords

İslâm Düşüncesi , Tasavvuf , Muhammed İkbâl , Nadir Şah , İdeal İnsan.

NADIR SHAH AS THE IDEAL HUMAN EXAMPLE FROM THE PERSPECTIVES OF MUHAMMAD IQBÂL

Abstract

Muhammad Iqbal is a versatile thinker who is familiar with Indian thought, Islamic thought, Sufi thought and Western philosophical sciences due to the environment he lived in. His only concern throughout his life was to save the Islamic nations from the difficult situation they were in by returning them to their own essence, their own selves. His philosophy of life and religious-Sufistic thought are based on dynamism. Therefore, man can only reach the ideal human form with this dynamism. The dynamic person is an alert individual who has discovered the potential powers within his/her own self, does not belittle himself/herself, and knows his/her essence well. On the other hand, he/she is a poor person who does not see himself/herself as belonging to this world only and knows that he/she has received his/her self from his/her real owner, Allah. In this respect, the ideal person is a brave warrior who has undertaken the cause of Allah's monotheism and is a soldier of Islam; on the other hand, he/she is a humble lover who obeys Allah's commands and melts his/her self before Him. Iqbal has personified these characteristics of the ideal person in the person of Nadir Shah. According to him, Nadir Shah is both a brave and characterful ruler and a humble servant of God who can be taken as an example by today's youth. In this respect, when young people look back to their own past, they will find an ideal human example for themselves like Nadir Shah.

Keywords

Islamic Thought , Sufism , Muhammad Iqbal , Nadir Shah , Ideal Human

References

• ALBAYRAK, Ahmet, “Düşünür, Şair ve Bir Aydın Olarak Muhammed İkbâl Portresi”, Boyun Eğmeyen Ateşin dili Muhammed İkbâl, Hece Aylık edebiyat Dergisi, S. 193, Ankara, Hece Yayınları, 2013, ss. 12-25.
• CEBECİOĞLU, Ethem, Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, İstanbul, Ağaç Kitabevi Yayınları, 2009.
• ÇUBUKÇU, Asri, “Hâşim b. Utbe” TDV İslâm Ansiklopedisi, C. 16, İstanbul, 1997, ss. 410.
• İKBÂL, Muhammed, Cavidnâme, Çev. Halil Toker, İstanbul, Kaknüs Yayınları, 2014.
• İKBÂL, Muhammed, Cebrail’in Kanadı, Çev. Yusuf Salih Karaca, İstanbul, Furkan Yayınları, 1983.
• İKBÂL, Muhammed, Esrar ve Rumuz, haz. Ali Nihad Tarlan, İstanbul, Sûfi Kitap, 2005.
• İKBÂL, Muhammed, “Ey Şark Kavimleri”, Yolcu, Ey Şark Kavimleri, Kölelik, Çev. Ali Nihad Tarlan, İstanbul, Eser Matbaası, 1976.
• İKBÂL, Muhammed, “Yolcu”, Yolcu, Ey Şark Kavimleri, Kölelik, Çev. Ali Nihad Tarlan, İstanbul, Eser Matbaası, 1976.
• KILIÇ, Cevdet, “İkbal’in Mücadelesi ve İslâm Dünyasına Etkileri”, Boyun Eğmeyen Ateşin dili Muhammed İkbâl, Hece Aylık edebiyat Dergisi, S. 193, Ankara, Hece Yayınları, 2013, ss.177-204.
• KURTULUŞ, Rıza, “Nâdir Şah”, TDV İslâm Ansiklopedisi, C. 32, İstanbul 2006, ss. 278.
• MERÇİL, Erdoğan, “Mahmûd-ı Gaznevî”, TDV İslâm Ansiklopedisi, C. 27, Ankara 2003, ss. 362-365.
• ÖZGEN, Mehmet Kasım, “Muhammed İkbal’in Aşk Görüşü”, Boyun Eğmeyen Ateşin dili Muhammed İkbâl, Hece Aylık edebiyat Dergisi, S. 193, Ankara, Hece Yayınları, 2013, ss. 447-456.
• SCHİMMEL, Annemarie, Peygamberâne Bir Şair ve Filozof Muhammed İkbâl, “Hermann Hesse’nin önsözü”, Çev. Senail Özkan, İstanbul, Ötüken Neşriyat, 2012.
• ULUDAĞ, Süleyman, “Mâsivâ”, TDV İslâm Ansiklopedisi, C. 28, Ankara 2003, ss. 76.
• ULUDAĞ, Süleyman, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul, Kabalcı Yayınları, 2012.
• ZULFİKAR, Ghulam Hussain, “İkbâl’in Gençliğe Yaşayan Mesajı”, Çev. Zeynep Yazıcı, Tükçe İkbaliyat, İkbal Akademisi (Pakistan Dergisi), 1993, ss. 7-13.