Suriyeli Sığınmacılara Karşı Dezenformasyon: Dezenformasyonla Mücadele Merkezi Deprem Bültenleri

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 26, 113 - 138, 30.12.2024

Ayşe İrem Sungar

Öz

Suriye’de 2011 senesinde meydana gelen iç savaş sebebiyle Suriye’den Türkiye’ye yoğun şekilde insan göçü başlamıştır. Uzun süren iç savaş ve iktidar politikaları, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları ile Suriye’den Türkiye’ye geçici koruma statüsünde göç eden Suriyelilerin ilişkilerinin konukseverlik kavramının dışında uyumsuz şekilde yol almasına neden olmuştur. Bu süreçte meydana gelen 6 Şubat 2023 Türkiye ve Suriye depremleri, Türkiye tarihi açısından bir dönüşümün başlangıcı olmuştur. Çalışmamızın konusu, deprem döneminde Türkiye’deki Suriyeli sığınmacılarla ilgili sosyal medya içeriklerini ve bunların niteliklerini sorgulamak üzerine oluşturulmuştur. Bu bağlamda, çalışmamızda 6 Şubat Kahramanmaraş merkezli depremlerde sosyal medyada, Türkiye’deki geçici koruma statüsündeki Suriyeli sığınmacılara karşı dezenformasyon içeren haberlerin yapılıp yapılmadığını ortaya koymak ve deprem döneminde oluşan kriz ortamında sosyal medyanın geçici koruma altındaki Suriyeli sığınmacılar hakkındaki tavrını sorgulamak amaçlanmıştır. Araştırmamızın örneklemi ve sınırlılığı, 6 Şubat 2023’te Kahramanmaraş merkezli gerçekleşen depremlerden sonraki 1 aylık sürede, Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı Dezenformasyonla Mücadele Merkezi’nin yayınladığı Deprem Bültenleridir. Araştırmamız, içerik analizi yöntemi ile analiz edilmiş ve depremler sonrası oluşan kriz ortamında sosyal medyada, Suriyeli sığınmacılarla ilgili dezenformasyon içeren haberlerin mevcudiyeti ve nitelikleri ayrıntılı olarak analiz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

sosyal medya, dezenformasyon, Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı Dezenformasyonla Mücadele Merkezi, geçici koruma statüsündeki sığınmacılar, deprem

Kaynakça

• Ağaç, M. C. (2023). Dezenformasyonla Mücadele Merkezi Uzmanı, Ankara.
• Aziz, A. (2006). Dünyada ve Türkiye'de iletişim araştırmaları.  Kültür ve İletişim, 9(17), 9-32.
• CambridgeDictionary(2023).“Fake”.https://dictionary.cambridge.org/tr/ s%C3%B6zl%C3%BCk/ingilizcet%C3%BCrk%C3%A7e/fake_1 adresinden 8 Ekim 2023 tarihinde alınmıştır.
• CollinsDictionary(t.y.).“FakeNews”,https://www.collinsdictionary.com/ dictionary/english/fake-news adresinden 8 Ekim 2023 tarihinde alınmıştır.
• Eren, V., Aydın, A. (2014). Sosyal Medyanın Kamuoyu Oluşturmadaki Rolü ve Muhtemel Riskler. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 16/Özel Sayı I: 197-205. https://doi.org/10.18493/kmusekad.72819
• Howell, L. (Ed.), (2013), Global Risks 2013, Eighth Edition, World Economic Forum, Insight Report, 2013.
• İletişim Başkanlığı, (2020), Performans Programı 2020, https://sp.gov.tr İletişimBaşkanlığı,(2023,10Şubat),DezenformasyonBülteni,https://www. iletisim.gov.tr/images/uploads/dosyalar/10-subat-bulten.pdf adresinden tarihinde 7 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• İletişimBaşkanlığı,(2023,11Şubat),DezenformasyonBülteni,https://www. iletisim.gov.tr/images/uploads/dosyalar/11-subat-bulten.pdf adresinden 7 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• İletişimBaşkanlığı,(2023,13Şubat),DezenformasyonBülteni,https://www. iletisim.gov.tr/images/uploads/dosyalar/SON12-13bulten.pdf adresinden 7 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• İletişimBaşkanlığı,(2023,17Şubat),DezenformasyonBültenihttps://www. iletisim.gov.tr/images/uploads/dosyalar/16-17-subat-bulten.pdf adresinden 7 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• İletişimBaşkanlığı,(2023,18Şubat),DezenformasyonBülteni,https://www. iletisim.gov.tr/images/uploads/dosyalar/17-18-subat-bulten-1.pdf adresinden 7 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• İletişimBaşkanlığı,(2023,20Şubat),DezenformasyonBülteni,https://www. iletisim.gov.tr/images/uploads/dosyalar/19-20-subat-bulten.pdf adresinden 7 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• İletişimBaşkanlığı,(2023,25Şubat),DezenformasyonBülteni,https://www. iletisim.gov.tr/images/uploads/dosyalar/24-25-subat-bulten-2.pdf adresinden 7 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• İletişimBaşkanlığı,(2023,28Şubat),DezenformasyonBüteni,https://www. iletisim.gov.tr/images/uploads/dosyalar/27-28-subat-bulten-1.pdf adresinden 7 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• İletişimBaşkanlığı,(2023,2Mart),DezenformasyonBülteni,https://www. iletisim.gov.tr/images/uploads/dosyalar/1-2-mart-bulten.pdf adresinden 7 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• İletişimBaşkanlığı,(2023,6Mart),DezenformasyonBülteni,https://www. iletisim.gov.tr/images/uploads/dosyalar/5-6-mart-bulten.pdf adresinden 7 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• İletişimBaşkanlığı,(2023,12Mart),DezenformasyonBülteni,https://www. iletisim.gov.tr/images/uploads/dosyalar/11-12-mart-bulten_yeni.pdf adresinden 7 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• İnfodemi Eğitimi (2023), Bilgi Düzensizliğini Anlamak, https:// infodemieğitimi.org/bilgi-duzensizligini-anlamak/ adresinden 11 Ekim 2023 tarihinde alınmıştır.
• Johnson, A.C. (2012). The Information Diet: A Case for Conscious Comsumption. Published by O’Reilly.
• Kaplan, A. M., Haenlein, M. (2010). Users of the World, Unite! The Challenges and Opportunities of Social Media. Business Horizons, 53/1, 59-68. doi:10.1016/j. bushor.2009.09.003
• Middleton, S.E., Middleton, L., Modafferi, S. (2013). RealTime Crisis Mapping of Natural Disasters Using Social Media. IEEE Intelligent Systems, 29(2), 9-17.
• Mirbabaie, M., Bunker, D., Stieglitz, S., Marx, J., Ehnis, C. (2020). Social Media in Times of Crisis: Learning From Hurricane Harvey For The Coronavirus Disease 2019 Pandemic Response. Journal of Information Technology, 35(3), 195-213.
• Palestina NewS, M, K. (2023, 8 Şubat), “Number of Palestinians killed in the earthquake that hit Turkey and Syria rises to 65” https://english.wafa.ps/Pages/ Details/133265 adresinden 3 Nisan 2023 tarihinde alımıştır.
• Özpınar, B. (2016), Geleneksel Medyanın Gündem Belirlemesinde Sosyal Medyanın Etkisi: Soma Örneği. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Saroj, A., Pal, S (2020). Use of Social Media in Crisis Management: A Survey. International Journal of Disaster Risk Reduction, 48, 101584.
• Scott, P. R., Jacka, J. M. (2013), Sosyal Medya Kurumsal Yönetim ve Risk Rehberi (Çev. T. Bozbey), İstanbul: Türkiye İç Denetim Enstitüsü.
• Schroeder, A., Pennigton-Gray, L., Donohoe, H., & Kiousis, S. (2013). Using Social Media in Times of Crisis. Journal of Travel & Tourism Marketing, 30(1-2), 126-143.
• Shao, C., Ciampaglia, G. L., Varol, O., Flammini, A., Menczer, F. (2017), The Spread of Fake News by Social Bots, ArXiv Preprint, 2017: 1-16.
• Söyler, Y. (2013). Kamu Hukuku Açısından İnternet İçeriğinin Düzenlenmesi ve Bu Alanda Devletin İdari Yaptırım Uygulama Yetkisi, Doktora tezi, Ankara, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Taşcı, E. (2010), Sosyal Medya Araçlarının Yerel Yönetimlere Etkisi ve Katkısı: Belediye 2.0, Türkiye Bilişim Derneği Bilişim Dergisi, 38/126: 23-26. TDK, (t.y.), “Yalan”. https://www.tdk.gov.tr/yalan adresinden 30 Ağustos 2023 tarihinde alınmıştır.
• Teyit, (2023), “Metodoloji”, https://teyit.org/metodoloji adresinden 5 Ekim 2023 tarihinde alınmıştır.
• Waisbord, S. (2018), Truth is What Happens to News, Journalism Studies, 19/13: 1866-1878.
• Wardle, C. (2017), A Medium Corporation (US), https://medium.com/1stdraft/ fake-news-its-complicated-d0f773766c79
• Wardle, C., Derakhshan, H. (2017), Information Disorder: Toward an Interdisciplinary Framework for Research and Policymaking. Strasbourg: Council of Europe.
• Wardle, C., Derakhshan, H. (2018), Thinking About Information Disorder: Formats of Misinformation, Disinformation and Mal-Information, Ireton, C.,
• Posetti, J. (Ed.). Journalism, ‘Fake News’ & Disinformation. Paris: UNESCO: 43-54.
• Wardle, C. (2020). Journalism and the new information ecosystem: Responsibilities and challenges.