Türkiye'de Beşeri Sermaye Harcamaları ve İnsani Gelişmişlik

Year 2010, Volume: 12 Issue: 1, 7 - 28, 01.03.2010

Dr. Şadan Çalışkan

Abstract

Bu çalışmada, Türkiye’de beşeri sermayenin temel iki bileşeni olan eğitim ve sağlık için yapılan harcamaların analizi amaç edinilmiştir. Ayrıca, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı insani gelişme raporlarında insani gelişmişliğin üç temel kriteri olarak kabul edilen; eğitim, yaşam beklentisi ve gelir endeksleri açısından Türkiye’nin durumu ele alınmıştır. Türkiye’de eğitim ve sağlık harcamalarının gerek kişi başına miktarı, gerekse gayri safi yurtiçi hâsılaya oranı, gelişmiş ülkelerle karşılaştırıldığında yeterli değildir. Harcamalardaki yetersizliğin de bir sonucu olarak, insani gelişmişliğin özellikle eğitim ve sağlık boyutuna ilişkin göstergelerinde önemli sıkıntılar bulunmaktadır. Kamu ve özel kesimin eğitim ve sağlık alanına daha fazla kaynak ayırması, Türkiye’nin insani gelişmişlik seviyesinin yükseltilmesine önemli katkılar sağlayacaktır.

Keywords

Beşeri sermaye, eğitim, sağlık, beşeri sermaye harcamaları, insani gelişme

References

• Aguayo-Rico A. ve Diğ. (2005), “Empirical Evidence of the Impact of Health on Economic Growth”, Issues in Political Economy, Vol. 14, August: 1–17.
• Altay, A. (2005), “Türkiye'de Beşeri Sermayenin Karşılaştırmalı Analizi”, TÜ- GİAD Bilimsel Eser Yarışması Birincilik Ödülü, http://www.elegans.com.tr
• Altay, A. ve Pazarlıoğlu, M.V. (2007), “Uluslararası Rekabet Gücünde Beşeri Sermaye: Ekonometrik Yaklaşım”, Selçuk Üniversitesi Karaman İİBF Dergisi, Yıl 9, Sayı 12, Haziran: 96–108.
• Arısoy, E. ve Demir, R. (2001), “Eğitim, Haberleşme ve Ticari Serbestliğin Ekonomik Büyümeye Katkısı”, http://www.dtm.gov.tr/
• Becker, G.S. (1962), “Investment in Human Capital: A Theoretical Analysis”, Journal of Political Economy, Vol. 70, No. 5: 9–49.
• Bloom D.E. ve Canning D. (1999), “The Health and The Wealth of Nations”, http://www.riverpath.com
• Bloom D.E., Canning D. ve Jamison D. T. (2004), “Health, Wealth, and Welfare”, Finance & Development, March: 10-15.
• Bloom D.E., Canning D. ve Sevilla J. (2002), Health, Worker Productivity, and Economic Growth, Bloom D.E. ve Canning D. (2000), “The Health and Wealth of Nations”, Science, 287: 1207–1208.
• Bloom D.E., Canning D. ve Graham B. (2002), “Longevity and Life Cycle Savings”, NBER Working Paper Series, No. 8808.
• Bloom, D.E., Canning ve D. Sevilla, J. (2001), “The Effect of Health on Economic Growth: Theory and Evidence”, NBER Working Paper Series, 8587.
• Borghans, L. ve Heijke, H. (2005), “The Production and Use of Human Capital: Introduction”, Education Economics Vol. 13, No. 2: 133–142.
• Brunello, G. (2001), Unemployment, Education and Earnings Growth, IZA DP No. 311, http://www.iza.org/
• Çakmak, E. ve Gümüş, S. (2004), Türkiye’de Beşeri Sermaye ve Ekonomik Büyüme: Ekonometrik Bir Analiz (1960 – 2002), Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 60- 1:59-72.
• Çalışkan, M.İ. (2006), “AB Sürecinde Türkiye ile AB Ülkeleri Eğitim İstatistiklerinin Karşılaştırması”, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, Güz, 4 (4): 375–394.
• Dahlin, B.G. (2002), “The Impact of Education on Economic Growth Theory, Findings, and Policy Implications”, http://www.duke.edu
• Demir, S. (2006), “Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı İnsani Gelişme Endeksi ve Türkiye Açısından Değerlendirme”, DPT Sosyal Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Denison, E. (1962), The Sources of Economic Growth in the United States, Committee for Economic Development, New York.
• Doğan, S. ve Şanlı, B. (2003), “İktisadi Kalkınmada Beşeri Sermaye”, Süleymen Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, C.8, S.1: 173–196.
• Dura C., Atik, H. ve Türker O. (2004), “Be- şeri Sermaye Açısından Türkiye’nin Avrupa Birliği Karşısındaki Kalkınma Seviyesi”, 3. Bilgi Ekonomi ve Yönetim Kongresi, Osmangazi Üniversitesi, 25- 26 Kasım: 13-20.
• Education at A Glance 2004, http://www.oecd.org/edu/eag2004
• Education at A Glance 2007, http://www.oecd.org/edu/eag2007
• Education at A Glance 2008, http://www.oecd.org/edu/eag2008
• Eriş, F. (2005), “Eğitimin Sosyal Faydaları: Türkiye-AB Karşılaştırması”, Millî Eğitim, Yaz Yıl 33: sayı 167,
• http://yayim.meb.gov.tr/dergiler/167/index3-eres.htm. Göçer K. ve Çıracı H. (2003), “Türkiye’de Kentlerin Sosyal ve Ekonomik Göstergeleri Arasındaki İlişki”, İTÜ Dergisi/A Mimarlık, Planlama, Tasarım Cilt:2, Sayı:1, Mart: 3–14.
• Günsoy, G. (2005), “İnsani Gelişme Kavramı ve Sağlıklı Yaşam Hakkı”, ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 1, Sayı 2: 35–52.
• http://dx.doi.org/10.1787/467300445456
• http://dx.doi.org/10.1787/467310041335
• http://dx.doi.org/10.1787/468064465655
• http://hdr.undp.org/
• http://hdrstats.undp.org/countries/country_fact_sheets/cty_fs_tur.html
• http://stats.oecd.org/wbos/Index.aspx?datasetcode=health
• http://www.oecd.org
• http://www.who.int/Whosis/data
• Kar, M. ve Taban S. (2005), “Human Capital Accumulation Policy in Turkey in the Eve of the EU Accession”, Conference on Medium Term Economic Assessment, “Labour Market Transformation Towards KnowledgeBased Economy”, Agency for Economic Analysis and Forecasting, 29-30 September, Sofya, Bulgaristan. Kurul Tural, N., Eğitimin Finansmanı, Anı Yayıncılık, Ankara, 2002.
• Mayer D. (2000), “On the Role of Health in the Economic and Demographic Dynamics of Brazil, 1980–1995”, Paper presented at the conference: ”Population Dynamics and the Macro Economy” organized by Harvard Center for Population and Development Studies and IFS. September.
• Mazgit, İ. (2002), “Bilgi Toplumu ve Sağlığın Artan Önemi”, I. Ulusal Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi, Kocaeli Üniversitesi: 405–415.
• Mincer, J. (1991), “Education and Unemployment”, NBER Economic Paper Series; No: 3838.
• Nasir, Z.M. ve Nazli H. (2000) “Education And Earnıngs ın Pakistan”, Pakistan Institute of Development Economics, Research Report No. 177,
• http://www.pide.org.pk/Research/Re port177
• OECD Health Data 2008, OECD, Paris,
• http://www.oecd.org
• OECD in Figures 2008,
• http://www.oecd.org
• Saxton, J. (2000), “Investment in Education: Private and Public Returns”, Joint Economic Comittee United States Congress, http://www.house.gov/jec/
• Saygılı, Ş., Cihan, C. ve Yavan, Z.A. (2005), “Eğitim ve Büyüme”, Türkiye İçin Sürdürülebilir Büyüme Stratejileri Konferansı Tartışma Tebliğleri, TÜSİAD-KOÇ, İstanbul, Haziran.
• Schultz, T.W. (1968), “Education and Economic Growth: Return to Education” Readings in the Economics of Education,. UNESCO: 277–292.
• Schultz, T.W. (1971), Investment in Human Capital, The Free Pres, New York.
• Schultz, T.W. (1972), “Human Capital: Policy Issues and Research Opportunities”, Chapter in NBER book Economic Research: Retrospect and Prospect Vol 6: Human Resources: 1-84.
• Suhrcke M., ve Diğ. (2006), “The contribution of health to the economy in the European Union”, Public Health, Vol. 120, No. 11: 994–1001.
• Taban, S. (2006), “Türkiye’de Sağlık ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi, Sosyo Ekonomi, Temmuz-Aralık: 32–46.
• UNDP Human Development Report, 2001, http://hdr.undp.org/
• UNDP Human Development Report, 2003, http://hdr.undp.org/
• UNDP Human Development Report, 2004, http://hdr.undp.org/
• UNDP Human Development Report, 2005, http://hdr.undp.org/
• UNDP Human Development Report, 2006, http://hdr.undp.org/
• UNDP Human Development Report, 2007/200, http://hdr.undp.org/
• Ünal, I. (1992), “Eğitim ve Gelir İlişkisi”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi Cilt 25, Sayı.1: 113–129.
• Vorkink, A. (2005), “Türkiye’de Eğitim Reformu”, December,
• http://www.worldbank.org.tr
• Webber, J.D. (2002), “Policies to Stimulate Growth: Should We Invest in Health or Education?”, Applied Economics, Vol.34: 1633–1643.
• Weil, D.N. (2007), "Accounting for The Effect of Health on Economic Growth", The Quarterly Journal of Economics, MIT Press, Vol: 122 (3): 1265–1306.