بدأت مناقشة المدارس الدينية مع حركات التغريب في الدولة
العثمانية وتم البدء في إنشاء مؤسسة تعليمية عالية بديلة للمدارس في الربع الأخير من
القرن التاسع عشر، وكانت هناك ثلاث محاولات من 1845م حتي 1881م فشلت في تأسيس "دَار
الفُنُون" (الجامعة). كانت "دار الفنون الشَّاهَانَه (الملكية)"
دار الفنون الأولى التي أسست في عام 1900م، وكانت مستمرة من حيث التنظيم والهيكل
العلمي، هذه الدار أيضا هي دار الفنون الأولى التي تشمل فرعًا يوفر التعليم الديني
"العلوم العالية الدينية". وهنا دار الفنون الأخرى التي لديها فرع مماثل
هي؛ "دار الفنون العثمانية" و"دار الفنون إِسْطَنْبُول". ومن
الملاحظ أن جميع هذه الفروع لها دورة للتفسير في المناهج الدراسية، وتم تحديد ساعة
الدورة الأسبوعية على أنها ثلاثة ساعات. مَنَاسْتِرْلِي إِسْمَاعِيل حَقِّي، وكَرَجِي
سَعِيد، وبَرْغَامَالِي أَحْمَد جَوْدَتْ وآسِتَانَلِي مَصْطَفى شَوْكَتْ هم
المعلمون الذين ألقوا محاضرات عن التفسير. أخذ المعلمون في دروس التفسير بعين
الاعتبار السور والآيات المختارة وتفسيرها باللغة التركية وكانوا يستفيدون بكتب
مختلفة في التفسير ويلقون الضوء في التوجه نحو منهج التفسير الحالي. وأعقب
الموضوعات المتعلقة بتاريخ التفسير على حسب أصول الطبقات مع أسماء التفاسير
Along with the westernization movements in the
Ottoman Empire, madrasahs were discussed and the establishment of an
alternative higher education institution to the madrasa was initiated in the
last quarter of the 19th century. There were three attempts to establish
dār-al-funūn (university) from 1845 to 1881 but failed. Dār-al-funūn Shāhānah
(monarchy, royalty) was the first dār-al-funūn in 1900, which was continuous in
terms of organization and scientific structure. This dār-al-funūn is also the
first dār-al-funūn which also includes a shu‘bah (faculty) that provides
religious education (Ulūm-ı Āliye-i Dīniyye). The other dār-al-funūns which
have a similar faculty are Dār-al-funūn-ı Osmānī (Ottoman) and Istanbul
Dār-al-funūn. It is seen that all of these faculties have Tafseer course in the
curriculum, and the weekly course hour is determined as three. Manastirli Ismail
Hakki, Kereci Said, Bergamalı Ahmed Cevdet and Asitaneli Mustafa Şevket were
the teachers who entered the course of Tafseer in dār-al-funūns. In the Tafseer
courses, various surahs were interpreted in Turkish by the teacher with the use
of tafseer books and the aspects facing the present were mentioned. The
subjects related to the history of tafseer were given by following the tabakāt
method. In addition, information about the books of tafseer was told
Osmanlı’daki batılılaşma hareketleri ile
birlikte medreseler tartışılmaya başlanmış ve medreseye alternatif bir yüksek
eğitim kurumunun tesisine 19. asrın son çeyreğinde girişilmiştir. 1845’ten
1881’e kadar üç başarısız dârulfünûn (üniversite) girişimi olmuştur. Teşkilat
ve ilmi yapısı itibariyle süreklilik arzeden ilk dârulfünûn 1900’de açılan
Dârulfünûn-ı Şâhâne’dir. Bu dârulfünûn aynı zamanda dini eğitim veren bir
şubeyi (Ulûm-ı Âliye-i Dîniyye) de bünyesinde barındıran ilk dârulfünûndur.
Benzer bir şubeye yer veren diğer dârulfünûnlar Dârulfünûn-ı Osmânî ve İstanbul
Dârulfünûnu’dur. Tüm bu şubelerin ders programında Tefsir dersinin yer aldığı,
haftalık ders saatinin ise üç olarak belirlendiği görülmektedir. Manastırlı
İsmail Hakkı, Kereci Said, Bergamalı Ahmed Cevdet ve Âsitâneli Mustafa Şevket
dârulfünûnlarda tefsir dersini veren hocalardır. Tefsir derslerinde, seçilen
herhangi bir sûre muhtelif tefsirlerden istifade ile hoca tarafından Türkçe
olarak yorumlanmakta günümüze bakan yönleri ile ele alınmaktaydı. Tefsir
tarihine müteallik konular ise tabakat usûlü takip edilerek literatür bilgisi
ile verilmekteydi.
Primary Language | Arabic |
---|---|
Journal Section | Articles |
Authors | |
Publication Date | June 12, 2019 |
Published in Issue | Year 2019 |