AYDIN KARACASU’DA BİR UŞŞÂKÎ ŞEYHİ: ŞÂİR YEMEZ-ZÂDE SÜLEYMAN RÜŞDÎ VE BİLİNMEYEN ESERLERİ

Year 2019, Volume: 14 Issue: 2, 141 - 154, 01.11.2019

Necdet Şengün

https://doi.org/10.34082/islamiilimler.630681

Cited By: 2

Abstract

Merkezden oldukça uzak bir bölgede, Aydın ili
Karacasu ilçesinde yetişen önemli mutasavvıf şâirlerden biri de Yemez-zâde
nâmıyla tanınan şâir Süleyman Rüşdî’dir. Süleyman Rüşdî, sadece merkezde
yetişenleri esas alarak oluşturulacak edebiyat tarihlerine neden itibar
etmememiz gerektiğini açıklarcasına, dikkatlerden kaçmış, kuvvetli şâirlik
yeteneğine sâhip bir mutasavvıftır. Aristokrat bir aileye mensup olmasına
rağmen, ezilenlerin yanında yer alışı, bu sebeple önce şakî olup daha sonra velîliğeintisâbı,
aslında onun ruhundaki rikkat ve zerâfete bir işaret mesabesindedir. Bir
müellif veya şâiri, kendi söyleyip yazdıkları üzerinden takip etmek daha doğru
neticelere ulaşmamızı sağlar. Bu bağlamda öncelikle ele aldığımız müellif veya
şâirin bütün eserlerini önümüze koymamız gerekir. Bu yapılmadan ikinci, üçüncü
el kaynaklar üzerinden meseleyi takip etmek, çoğu zaman hakîkatten uzaklaşmayı
beraberinde getirir. Biz de bu minvalde Yemez-zâde Süleyman Rüşdî’nin daha
önceki çalışmalarda tanıtılmayan hatta hiç bahsedilmeyen eserlerini bu makalede
ortaya koymayı hedeflemekteyiz.

Keywords

Rüşdî, Tasavvuf, Uşşâkîlik, Edebiyat

References

• AKKUŞ, Mehmet, Salâhaddîn-i Uşşâkî (Salâhî)’nin Hayatı ve Eserleri, Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1998.
• ALPBAZ, Salih, Karacasulu Koca Rüşdü, İzmir: Yabaneri Matbaacılık, 2013.
• CEYHAN, Semih, “Salâhî Efendi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 36:17-19, İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
• Cumhuriyetin 50. Yılında Aydın 1973 İl Yıllığı, (İzmir: Karınca Yayıncılık, 1973).
• ÇALIK, Pınar, Yemezzâde Süleyman Rüşdî ve Pend-i Attâr Tercümesi, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2018.
• ÇİLLİ, Bilal Reşit (Rüşdî Urlavî), Uşşâkîlik, Düzenleyen Hidayet Sevgili, Antalya: Güneş Ofset, 2003.
• DİKMEN, Gani, Nazilli Tarih ve Coğrafyası, Nazilli: Efe Matbaası, 1952.
• İNAL, İbnü’l-Emin Mahmud Kemal, Son Asır Türk Şairleri (Kemâlü’ş-Şuarâ), 2 Cilt, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1969.
• KILIÇ, Mahmut Erol, “Uşşâkiyye” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 42:232-233, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2012.
• Koç Üniversitesi, Tercüme-i Kitab-ı Pend-i Attar, Erişim: 31.10.2018, http://digitalcollections.library.ku.edu.tr/cdm/ref/collection/MC/id/23011.
• KURUÜZÜM, Hüseyin, Yemezzade Süleyman Rüşdî, Aydın: Kolalı Matbaası, 2007.
• Mecmu’a-i Eş’âr, Nadir Kitaplar Kolleksiyonu, nr. PL 232 M 43683, 1b-139a, Koç Üniversitesi Suna Kıraç Kütüphânesi.
• OSMAN-ZÂDE HÜSEYİN VASSÂF, Sefîne-i Evliyâ, Haz. Mehmet Akkuş-Ali Yılmaz, 5 Cilt, İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2006.
• PAKALIN, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, 2 Cilt, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1983.
• Prof. Dr. G. Atilla Alphaz web sitesi, “Karacasu’lu Koca Rüşdü”, Erişim: 31.10.2018, http://www.atillaalpbaz.com/?o=1&y=228.
• SEMİZ, Kenan, Semiz-zāde Süleyman Rüşdî Efendi ve Divānı, Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2010.
• ŞENGÜN, Necdet, “Tasavvufî-Edebî Bir Muhit Olarak Aydın: Aydınlı Uşşâkî Şâirler ve Şiirleri”, Kuşadalı İbrahim Halvetî ve Kuşadası ve Civarında Tasavvufî Hayat, Editör: Himmet Konur, 181-200, İzmir: Tıbyan Yayınları, 2016.
• ŞEYH ABDULLAH SALÂHADDÎN-İ UŞŞÂKÎ, Şeyh Abdurrahmân Sâmî-yi Uşşâkî, Tuhfetül-Uşşâkiyye Uşşâkî Sâliklerin Âdâbı, Haz. Mahmud Erol Kılıç, İstanbul: Sufi Kitap Yayınları, 2016.
• TUMAN, Mehmet Nâil, Tuhfe-i Nâilî, Divan Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri, (Tıpkı Basım) Haz. Cemal Kurnaz - Mustafa Tatçı, 2 Cilt, Ankara: Bizim Büro Yayınları, 2001.
• Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, Rüşdî Yemezzâde Süleymân, Erişim: 31.10.2018, http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=detay&detay=885.
• YEMEZ-ZÂDE SÜLEYMAN RÜŞDÎ, Tercüme-i Risâle-i Emrü’l-muhkem, Osman Ergin Yazmaları, nr. 0942/01, 1b-43a, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı.
• YÜCER, Hür Mahmut, Osmanlı Toplumunda Tasavvuf [19. Yüzyıl], İstanbul: İnsan Yayınları, 2003.