dİle Benden ne dİlersen Türbe Ziyareti ve Dileklerine Sosyopsikolojik Çözümlemeler

Year 2012, Volume: 7 Issue: 1, 69 - 121, 30.03.2012

Mustafa Karacoşkun

Abstract

Pek çok inanç ve kültürde var olan şahıslara ve mekânlara kutsallık at
fetme eğilimi, bizim toplumumuzda da sıkça görülmektedir. Bu eğilimin
en belirgin davranışa dönüşme şekli de türbe ziyaretidir. Bazen çaresizlik,
bazen sığınma ihtiyacıyla ama her zaman bir umut besleyerek türbeleri
ziyaret edenler ve dilekte bulunanlar olmaktadır. Makalemizde söz konu
su türbe ziyareti ve dilekte bulunma olgusu, sosyopsikolojik bağlamda ve
din psikolojisi açısından ele alınmaya çalışılmıştır. Bu maksatla Sivas/
Divriği Gani Baba Türbesi bağlamında nitel araştırma yöntemlerinden
döküman incelemesi, gözlem ve mülakat yöntemlerine başvurulmuştur.
Elde edilen bulgular, betimsel analiz tekniği yardımıyla analiz edilmiş ve
yorumlanmıştır. Araştırma sonucunda türbe ziyareti ve dilekte bulunma
davranışlarının, popüler dindarlığın bir ritüeli olup paranormal inançlar
kategorisinde oldukları görülmüştür. Diğer yandan türbe ziyareti ve di
leklerinin geri planında, söz konusu inanç ve davranışların kaynağı olan
kutsal bir varlığa yönelme ihtiyacı, sığınma ihtiyacı, pragmatizm ve sosyal
hayata ilişkin çeşitli ihtiyaçların söz konusu olduğu anlaşılmıştır.

Keywords

Türbe ziyareti, türbe dilekleri, paranormal, kutsallık, popüler dindarlık

WISH WHAT YOU WANT: SOCIO-PSYCHOLOGICAL ANALYSIES ON TOMB VISITING AND WISHES ABOUT IT

Abstract

The inclination of ascribing divinity to persons ad places existed in many
beliefs and cultures is also seen frequently in our society. Visiting shrines
is the most obvious form of this tendency turning into a behavior. There
are people who visit shrines and make a wish because of sometimes des
peration and sometimes for the need of asylum but always with hope. In
this article, the case of visiting shrines and making a wish were discussed
in terms of social and religious psychology. For this purpose, Gani Baba
Shrine in Sivas/Divriği was examined by collecting qualitative data from
documents, observations, and interviews. The data were analyzed and in
terpreted by using descriptive analysis techniques. According to the re
sults, it was found that visiting shrines and making a wish are rituals of
popular religiosity and are in the category of paranormal beliefs. On the
other hand, there are some needs as the source of beliefs and behaviors
such as the need of holy entity orientation, asylum, pragmatism, and va
riety of needs about social life.

Keywords

Visitation of shrines, making wishes at shrines, the paranor mal, sanctity, popular religiosity

References

• Altan, Asiye, Beykoz Yuşa Türbesi Bağlamında Türbe Ziyaretlerinin Psiko-Sosyal Yön den İncelenmesi, (Yüksek Lisans Tezi), M.Ü.S.B..E., İstanbul, 2007.
• Arpaguş, Hatice K. Osmanlı Halkının Geleneksel İslam Anlayışı, İstanbul 2006
• Arslan, Mustafa, Türk Popüler Dindarlığı, İstanbul, 2004.------, Paranormalizm ve Din, Paranormal İnancın Sosyolojisi, 2. Basım, Malatya, 2007.
• Connerton, Paul, Toplumlar Nasıl Anımsar, çev. A. Şenel, İstanbul, 1999.
• el-İsfehânî, Râğıb, Müfredât, Dımaşk, Beyrut, 1996
• Fromm, Erich, The Sane Society, London, 1963.
• Günaltay, Şemsettin, Hurafeler ve İslam Gerçeği, sad. Ahmet Gökbel, İstanbul, 1997.
• Günay, Ünver, “Türk Halk Dindarlığının Önemli Çekim Merkezleri Olarak Dini Ziya ret Yerleri”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C.2. Kayseri, 2003.
• İbn Abbâs, Tenvîru’l-mikbâs, Beyrut, ts.
• İbnu’l-Cevzî, Zâdu’l-mesîr,C. II, Beyrut, 2002
• İbn Kesîr, Tefsiru’l-Kur'âni’l-azîm, C.III, Medine, 1999
• İçli, Rukiye, Sosyolojik Açıdan Ziyaret Fenomeni (Abdurrahman Gazi Türbesi Örneği), Yüksek Lisans Tezi, A.Ü.S.B.E., Erzurum, 2007.
• İnan, Abdulkadir, Hurafeler ve Menşeleri, Ankara, 1962.
• Köse, Ali, Ayten, Ali, ,Türbeler: Popüler Dindarlığın Durakları, İstanbul, 2010.
• Köprülü, M. Fuat, , Anadolu’da İslamiyet, terc. Ragıp Hulusi, İstanbul, 1996.
• M. Doğan Karacoşkun, Din Hizmetlerinde Psikolojik Formasyon Yeterliliğinin Öne mi ve İlahiyat Fakültelerindeki Psikoloji Eğitimi Üzerine Görüş ve Öneriler”, “Türkiye'de Yüksek Din Eğitimi ve Öğretiminin Sorunları ve Geleceği Sempozyu mu , 16-17 Ekim Isparta, 2003, ss. 83-105.
• Ocak, A. Yaşar, Kültür Kaynağı Olarak Menkibeler, Ankara, 1992.
• Oymak, İskender “Gelibolu Yöresinde Ziyaret Fenomenler”, Dini Araştırmalar Dergisi, C.5, S. 14, Ankara, 2002, s. 132.
• Özen, Kutlu, Divriği Evliyaları, Sivas, 1997.
• Polat, Kemal, Katolik Hristiyanlıkta Azizlik ve Azizler, Ankara, 2008.
• Suyûtî, ed-Durru’l-mensûr, C. V, Beyrut, ts.
• Şevkânî, Fethu’l-Kadîr,C. II, Mansura 1997.
• Taberî, Câmiu’l-beyân,C.X, Beyrut, 2000
• Ünal, Harun, Bid’at, İstanbul, 1984.
• Yapıcı, Asım Ruh Sağlığı ve Din: Psiko-Sosyal Uyum ve Dindarlık, Adana, 2007
• Yasak, İbrahim, Sivas Yatırları ve Abdulvehhab Gazi Hazretleri, İstanbul, 2004.
• Yıldırım, Ali, Şimşek, Hasan, Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, 3. Basım, Ankara, 2003.
• Yılmaz, Fatma, Din Eğitimi Işığında Kadınlar Arasında Yaşayan Hurafeler, İstanbul, 2008.
• www.turkoloji.cu.edu.tr, 29.05.2012.