The Metaphorical Perceptions of the Students of Faculty of Theology Toward Pedagogical Formation Courses

Year 2025, Issue: 40, 121 - 145, 28.03.2025

Ömer Özdemir , İrfan Erdoğan

https://doi.org/10.34082/islamiilimler.1601666

Abstract

The metaphorical perceptions of teacher candidates regarding pedagogical formation courses constitute a significant area of research in the field of education. Metaphorical perceptions are considered an important tool for understanding how teacher candidates experience educational processes and how these processes contribute to their professional development. The aim of this study is to reveal the perceptions of theology faculty students regarding pedagogical formation courses through the analiysis of metaphors. In the study, participants were asked to complete the phrase “Pedagogical formation courses are like ..., because ...”, thereby eliciting metaphors that capture the essence of their experiences with these courses. Employing a phenomenological research design, the study involved 214 students enrolled in pedagogical formation courses at Necmettin Erbakan University, Ahmet Keleşoğlu Faculty of Theology, during the 2023–2024 academic year. Data were analyzed using the content analysis method, facilitated by the MAXQDA 24 software. The findings indicate that participants generated 131 distinct metaphors regarding pedagogical formation courses, which were subsequently organized into 29 categories. The results suggest that pedagogical formation courses are perceived not merely as vehicles for knowledge transmission but as multifacated processes that support teacher candidates’ professional development, foster empathy, and enhance their abilities to understand student needs and develop effective pedagogical strategies. Moreover, the elicited metaphors reveal that these courses increase individual awareness, with a significant number of participants describing them as enriching and guiding experiences. However, a limited number of metaphors reflect perceptions of the courses as unproductive or indicative of student demotivation. Overall, the courses are perceived as a fundamental preparatory process for teaching.

Keywords

Religious Education, Faculty of Theology, Pedagogical Formation, Metaphor, Student Perceptions

İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Pedagojik Formasyon Derslerine Yönelik Metaforik Algıları

Abstract

Öğretmen adaylarının pedagojik formasyon derslerine yönelik metaforik algıları, eğitim alanında önemli bir araştırma konusudur. Metaforik algılar, öğretmen adaylarının eğitim süreçlerini nasıl deneyimlediklerini ve bu süreçlerin onların mesleki gelişimlerine nasıl katkı sağladığını anlamak için önemli bir araç olarak değerlendirilebilir. Bu araştırmanın amacı, ilahiyat fakültesi öğrencilerinin pedagojik formasyon derslerine yönelik algılarını metaforlar aracılığıyla ortaya koymaktır. Bu doğrultuda katılımcılardan, “Pedagojik formasyon dersleri ... gibidir, çünkü ...” şeklindeki ifadede yer alan boşlukları doldurmaları istenerek, pedagojik formasyon derslerine ilişkin deneyimlerinin özünü yansıtan metaforlara ulaşılmaya çalışılmıştır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden biri olan fenomenoloji (olgubilim) deseni tercih edilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu, 2023-2024 eğitim-öğretim yılında Necmettin Erbakan Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu İlahiyat Fakültesi’nde öğrenim gören ve pedagojik formasyon derslerini alan 214 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırma sonucu elde edilen verilerin analizi içerik analizi yöntemi ile gerçekleştirilmiştir. Verilerin analizinde MAXQDA 24 programı kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre katılımcılar, pedagojik formasyon derslerine yönelik olarak 131 farklı metafor geliştirmiş olup, bu metaforlar yapılan analiz sonucunda 29 farklı kategori altında toplanmıştır. Araştırma sonuçları, pedagojik formasyon derslerinin yalnızca bilgi aktarmaktan öte öğretmen adaylarının mesleki gelişimini destekleyen, empati geliştiren, öğrenci ihtiyaçlarını anlama ve pedagojik yaklaşımlar geliştirme becerileri kazandıran bir süreç olarak algılandığını göstermektedir. Ortaya çıkan metaforlar (zihinsel imgeler), bu derslerin bireysel farkındalığı artırdığını ortaya koyarken, katılımcıların önemli bir kısmı dersleri zenginleştirici ve rehberlik edici olarak değerlendirmiştir. Bununla birlikte sınırlı sayıda metafor, pedagojik formasyon derslerinin verimsiz geçtiğine veya öğrencilerin isteksiz olduğuna yönelik algıyı yansıtmaktadır. Genel olarak dersler, öğretmenlik için temel bir hazırlık süreci olarak görülmektedir.

Keywords

Din Eğitimi, İlahiyat Fakültesi, Pedagojik Formasyon, Metafor, Öğrenci Algıları

Ethical Statement

Araştırma kapsamında veri toplamaya başlamadan önce Harran Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Etik Kurulunun 05.06.2024 tarihli ve E-76244175-050.04-340100 sayılı onayı alınmıştır.

References

• Akar, Ebru Öztürk. “Pedagojik Formasyon Eğitimi Sertifika Programı ile İlgili Öğrenci̇ Görüş ve Beklentileri”. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 18/3 (2018), 1660-1677.
• Aristoteles. Poetika. çev. İsmail Tunalı. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1987.
• Arkın, Ramazan Gökalp (ed.). Öğretmen Ansiklopedisi ve Pedagoji Sözlüğü. İstanbul: Bir Yayınevi, 1952.
• Aşıkoğlu, Nevzat Yaşar. “İlahiyat Fakültelerinin Eğitim Öğretime Katkıları ve Kaliteye Yolculuk”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi IX/1 (2005), 1-9.
• Ateş, Özlem. “Öğretmen Adaylarının Pedagojik Formasyon Eğitimi Sertifika Programı ve Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Algıları”. Journal of Turkish Studies 13 (2018), 123-141.
• Ayas, Nevzad. Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitimi: Kuruluşlar ve Tarihçeler. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı, 1948.
• Aydın, Muhammet Şevki. Cumhuriyet Döneminde Din Eğitimi Öğretmeni Yetiştirme ve Istihdam (1923-1998). Kayseri: İlahiyat Bilimleri Araştırma Vakfı, 2000.
• Aydın, Muhammet Şevki. Cumhuriyet Döneminde Din Eğitimi Öğretmeni Yetiştirme ve İstihdamı (1923-2015). Değerler Eğitimi Merkezi (DEM), 2016.
• Aydın, Muhammet Şevki. Din Dersi Öğretmenlerinin Pedagojik Formasyonları. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları, 1996.
• Baltacıoğlu, İsmail Hakkı. Pedagojide İhtilal. İstanbul, 1964.
• Bayraktar, M. Faruk. İslam Eğitiminde Öğretmen Öğrenci Münasebetleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı (İFAV), 2007.
• Büber, Ahsen vd. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Pedagojik Formasyon Dersleriyle İlgili Görüşleri”. Talim 8/2 (2024), 123-154.
• Creswell, John W. Nitel Araştırma Yöntemleri: Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni. çev. Mesut Bütün - Selçuk Beşir Demir. Ankara: Siyasal Kitabevi, 2013.
• Çınar, Fatih. “Din Öğretiminde Öğretmen Yetiştirme Sorunu”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 9/46 (2016), 493-513.
• Çocuk, Halil vd. “Pedagojik Formasyon Öğrencilerinin Öğretmenliğe İlişkin Öz-Yeterlik ve Metaforik Algıları: Mersin Üniversitesi Örneği”. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 12/32 (2015), 373-387.
• Demirtaş, Hasan - Kırbaç, Metin. “Pedagojik Formasyon Sertifika Programı Öğrencilerinin Pedagojik Formasyon Eğitimine İlişkin Görüşleri”. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 6/2 (2016), 0-0.
• Doğan, Recai. “İlahiyat Fakültelerinin Eğitim anlayışı Nasıl Olmalıdır?” Bugünün İlahiyatı Nasıl Olmalıdır? -Sorunlar ve Çözümleri- Tartışmalı İlmî İhtisas Toplantısı, 01-04 Haziran 2014, 351-370.
• Duman, Tayyip. Türkiye’de Ortaöğretime Öğretmen Yetiştirme. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı, 1991.
• Dündar, Hakan - Karaca, Elif Tuğçe. “Formasyon Öğrencilerinin Pedagojik Formasyon Programına İlişkin Sahip Oldukları Metaforlar”. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi 30 (2013), 19-34.
• Erdoğan, İrfan. “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünme Eğilim Düzeylerinin İncelenmesi”. Marife Dini Araştırmalar Dergisi 15/2 (2015), 321-342.
• Erol, Yusuf Celal vd. “Pedagojik Formasyon Eğitimi Almakta Olan Öğretmen Adaylarının Pedagojik Formasyona İlişkin Metaforik Algıları”. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi 6/3 (31 Aralık 2017), 348-364. https://doi.org/10.30703/cije.332081
• Ev, Halit. Türkiye’de Yüksek Din Öğretimi Kurumları ve Öğretmen Yetiştirme. İzmir: Tibyan Yayıncılık, 2003.
• Foulquie, Paul. Pedagoji Sözlüğü. İstanbul: Sosyal Yayınlar, 1994.
• Gömleksiz, Mehmet Nuri vd. “İlköğretim Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler Dersine İlişkin Metaforik Algıları”. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 14/2 (2012), 419-436.
• Gülden, Yılmaz. Pedagojik Formasyon Yoluyla Öğretmen Yetiştirme Uygulamalarında Karşılaşılan Güçlükler ve Mezunların İstihdamlarının Değerlendirilmesi. Elazığ: Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2015.
• Gün, Ayşegül. “Pedagojik Formasyon Eğitimi Alan İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Mesleki Yeterlik Algıları ve Pedagojik Formasyon Programına İlişkin Görüşleri: Amasya Üniversitesi Örneği”. Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8 (2017), 125-171.
• İpek, Fatih. “İlahiyat Öğretim Programlarının Tarihi Seyri ve Sosyopolitik İklim”. Sosyopolitik Değişim ve Yüksek Din Öğretimi Müfredatları. ed. Fatih İpek. 33-67. İstanbul: Kitap Dünyası, 2023.
• Işıkdoğan, Davut. “Türkiye’de Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmeni Yetiştirme”. Eğitime Bakış Eğitim-Öğretim ve Bilim Araştırmaları Dergisi 2/5 (2006), 43-48.
• Kanad, Fikret. Pedagoji. Ankara: Gazi Terbiye Enstitüsü, 1937.
• Kanat, Senanur vd. “Din Eğitimi Akademisyenlerinin İlahiyat Fakültelerindeki Pedagojik Formasyon Eğitimi Üzerine Görüşleri”. Talim 8/2 (2024), 182-207.
• Kansu, Nafi Atuf. Pedagoji Tarihi. İstanbul: Maarif Vekaleti, 1932.
• Kaya, Mevlüt - Nazıroğlu, Bayramali. “İlahiyat Fakültelerinde Pedagojik Formasyon Derslerinin Tarihi Gelişimi”. Modern Dönemde İlahiyat Eğitimi, Müfredatı ve Yöntem Tartışmaları (Çalıştay), 125-141.
• Kaya, Zeynep. “Kuruluşundan Bugüne İlahiyat Fakültelerinin Pedagojik Formasyon Serüveni”. Sosyopoliti̇k Değişim ve Yüksek Din Öğretimi Müfredatları. ed. Fatih İpek. 117-152. İstanbul: Kitap Dünyası, 2023.
• Koştaş, Münir. “Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Kuruluş ve Tarihçesi”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 31/1-4 (1989), 1-28.
• Köybaşı, Fatma - Uğurlu, Celal Teyyar. “Üniversite Öğrencilerinin Pedagojik Formasyon Derslerine Yönelik Geliştirdikleri Metaforlar”. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 46 (2018), 198-222.
• Lakoff, George - Johnson, Mark. Metaforlar: Hayat, Anlam ve Dil. çev. Gökhan Yavuz Demir. İstanbul: Paradigma Yayınları, 2010.
• Lakoff, George - Johnson, Mark. Metaphors We Live By. Chicago: University of Chicago Press, 1980.
• Locke, John. Eğitim Üzerine Düşünceler. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları, 2004.
• Miles, Matthew B. - Huberman, A. Michael. Nitel Veri Analizi. çev. Sadegül Akbaba - Ali Ersoy. Ankara: Pegem Akademi, İkinci baskıdan çeviri, 2. baskı., 2015.
• Milliyet. “İlahi̇yat Öğrenci̇leri̇nden Formasyon Protestosu” (17 Kasım 2015). https://www.milliyet.com.tr/yerel-haberler/istanbul/ilahiyat-ogrencilerinden-formasyon-protestosu-11068295
• Nazıroğlu, Bayramali. İslam Eğitim Geleneğinde Öğretmenlik. Ankara: Sarkaç Yayınları, 2011.
• Öcal, Mustafa. “İlahiyat Fakültelerinin Tarihçesi”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/1 (1986), 111-123.
• Özdemir, Ömer. “Dış Paydaşların İlahiyat Fakültesi ve Mezunlarına Bakışları: Harran Üniversitesi Örneği”. Harran İlahiyat Dergisi 51 (2024), 198-225.
• Saban, Ahmet. “İlköğretim I. Kademe Öğretmen ve Öğrencilerinin Bilgi Kavramına İlişkin Sahip Oldukları Zihinsel İmgeler”. İlköğretim Online 7/2 (2008), 421-455.
• Saban, Ahmet. “Okula İlişkin Metaforlar”. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 55/55 (2008), 459-496.
• Şıngır, Hatice - Koç, Zihni. “Pedagojik Formasyon Eğitimi Sertifika Programı Öğrencilerinin Programla İlgili Görüşleri: Gazi Eğitim Fakültesi Örneği”. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi 22/4 (2018), 971-992.
• Taneri, Pervin Oya. “Öğretmen Adaylarının Pedagojik Formasyon Sertifika Programının Niteliği Hakkındaki Görüşleri (Çankırı İli Örneği)”. Kastamonu Eğitim Dergisi 24/3 (2016), 997-1014.
• Türkkan, Buket vd. “Pedagojik Formasyon Öğrencilerinin ‘Pedagojik Formasyon’ Kavramına Yönelik Metaforik Algılarının İncelenmesi”. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi 18/1 (2017), 41-60.
• Yapıcı, Mehmet - Yapıcı, Şenay. “Öğretmen Adaylarının Pedagojik Formasyona İlişkin Metaforları”. Turkish Studies 8 (2013), 1421-1429. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.5338
• Yıldırım, Ali - Şimşek, Hasan. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2016.
• YÖK, Yükseköğretim Kurulu. İlahiyat Fakülteleri Öğretmen Yetiştirme ve Lisans Programları. Ankara: Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, 1998.
• YÖK, Yükseköğretim Kurulu. “Pedagojik Formasyon Eğitimi Hakkında Duyuru”, 17 Nisan 2014. https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Pedagojik-Formasyonla-ilgili-sikca-sorulan-sorular/Pedagojik%20Formasyon%20E%C4%9Fitimi%20Hakk%C4%B1nda%20Duyuru.docx
• YÖK, Yükseköğretim Kurulu. “YÖK Pedagojik Formasyon Usul ve Esaslar”. Erişim 07 Eylül 2024. https://www.yok.gov.tr/Sayfalar/Kurumsal/IdariBirimler/egitim_ogretim_daire_bsk/pedagojik-formasyon-usul-ve-esaslar.aspx