Kıraatte ihtiyar kârînin Peygamber’den (s.a.v.) rivayet edilen sahih ve sabit kıraatler arasında herhangi bir sebebe dayanarak ictihad yoluyla tercihte bulunmasıdır. Sahâbe döneminden beri bu yaygın olarak bilinmektedir. Sonraki âlimler de sahâbenin izinde yürümüşlerdir. Bu araştırmada Ebû Mansûr el-Ezherî (370 h)’nin Meâni’l-Kırâât eseri incelenmiş kıraatlerdeki tercihleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Müellifin mütekaddim âlimlerden olması ve kitabının da nadir eserler arasında yer alması çalışmaya değer katmaktadır. Çalışmada müellifin tercihlerinde kullandığı ehebbu ileyye, etemm, esahh, ecved, ekseru’l-kurra, ihtiyar, ecma`a’l-kurrâ vb. üsluplar zikredilmiştir. Ayrıca müellif, kendilerine muvafakat ettiğine delalet etmek üzere önceki âlimlerin bazı tercihlerini de nakletmiştir. Müellif genellikle tercihlerinin gerekçelerini arz etmeye önem vermiştir. Bundan dolayı bu çalışmada tercihlerinin gerekçelerini zikretmeye özen gösterilmiştir. Müellif tercihlerini gerekçelendirirken dayandığı başlıca kaynaklar nahiv ve lügat kuralları, dildeki yaygın kullanım, cumhurun kıraatı, önceki âlimlerin tercihleri, lafzın kemali, sünnete ittibâ, manayı esas alma vb. olmuştur. Genel olarak tenkit edildiği hususlar ise şaz kıraatlere, hadisi şeriflere ve resm-i osmaniye’ye pek itimat etmemesi, ayrıca Peygamber’den (s.a.v.) mütevâtir olarak gelen bazı kıraatleri tevâtür ve sıhhatine uygun düşmeyecek şekilde tenkit etmesi olarak zikredilebilir.
الاختيار في القراءات هو اجتهاد من القارئ في الاختيار من القراءات المروية الصحيحة الثابتة عن رسول الله صلى الله عليه وسلم، لعلةٍ ما، وهو شائع منذ عهد الصحابة الكرام، وسار العلماء على نهجهم من بعدهم، وجاء هذا البحث ليُسلط الضوء على الاختيار في القراءات عند أبي منصور الأزهري (ت 370/1000) في كتابه (معاني القراءات)، وتزداد قيمة البحث بتقدُم مؤلِفه، فهو من المؤلَفات القديمة جدًا والنادرة، وقد عَنِيَ البحث بذكر الأساليب التي استخدمها في الاختيار مثل: (أحبُّ إليَّ، أتم، أفصح، أجود، أكثر القراء، أختار، هو الاختيار، أجمع القراء) وغيرها، كما كان ينقل اختيار غيره من العلماء مما يدل على موافقته لهم، كما اهتمّ البحث بذكر تعليلاته رحمه الله لتلك الاختيارات؛ حيث كان حريصًا على تلك التعليلات إلا ما ندر، ومن أبرز ما اعتمد عليه في التعليل: قواعد النحو واللغة، والأفشى في اللغة، وقراءة الجمهور، واختيار من سبقه من العلماء، وتمام اللفظ، واتباع السُّنة، والمعنى وغيرها. ومما يؤخذ عليه أنه كان مُقلًا في الاعتماد على القراءات الشاذة، والحديث الشريف، والرسم العثماني، كما انتقد بعض القراءات المتواترة بأسلوب لاذع لا يتوافق مع صحتها وتواترها عن رسول الله صلى الله عليه وسلم.
The act of selecting narrations from the vast corpus of Islamic literature, a tradition that dates back to the noble companions of the Prophet Muhammad, is integral to preserving the authenticity of his teachings. This study sheds light on the art of narration selection as practiced by Abu Mansur Al-Azhar (died 370 AH) in his seminal work, "Ma'ani Al-Qira'at." This historical text, characterized by its rarity and antiquity, serves as a valuable source for understanding the meticulous process of narration curation. The research delves into the various methodologies employed by Al-Azhar, including phrases like "more beloved to me," "more comprehensive," and "more precise," which guided his choices. Furthermore, the study provides insights into Al-Azhar's justifications for these selections, drawing from grammatical rules, linguistic eloquence, the consensus among reciters, adherence to the Prophetic tradition (Sunnah), and other criteria. It is noteworthy that Al-Azhar exercised caution when considering non-mainstream narrations and did not shy away from critiquing commonly narrated ones, thereby contributing to the ongoing discourse on the authenticity and prevalence of narrations from the Prophet Muhammad.
Primary Language | Arabic |
---|---|
Subjects | Recitation of the Qur'an and Qiraat |
Journal Section | Articles |
Authors | |
Early Pub Date | December 24, 2024 |
Publication Date | |
Submission Date | June 29, 2024 |
Acceptance Date | September 14, 2024 |
Published in Issue | Year 2024 Volume: 10 Issue: 52 |
Journal of Islamic Civilization is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
Our journal is indexed by EBSCO (International Area Index)