Çad Cumhuriyeti’nin Abeşe şehri ve çevresi, 1909 yılında Fransa tarafından işgal
edilmiştir ve sömürge idaresinin ihdas edilmesi sırasında 1917’de yaşanan en önemli
olay, halk arasında olduğu kadar resmi kayıtlarda da “Kub Kub Senesi” adıyla bilinen
ülke âlimlerinin toplu öldürülmesidir. Afrika’nın sömürge tarihinde benzerine çok az
rastlanan bu katliama verilen isim, toplum hafızasında derin ve yıkıcı izler bırakmıştır
ki, “Pala Yılı/Senetü’l-Kub Kub” gibi isimlendirmelerle canlılığını halen korumaktadır.
Ülke tarihinin en karanlık sayfalarından birini oluşturan ve geçmişin tozlu sayfalarında
Fransa’nın tüm sömürgecilik dönemine ibret-âmiz bir şekilde şahitlik eden bu olay, Afrika
halkları nezdinde bir haçlı mezalimi olarak da algılanmaktadır. Fransızların siyasi ve askeri
operasyonlarına karşılık bölge halklarının işgal ve sömürgeciliğe karşı ortaya koyduğu
mücadele, sömürge idaresini kurmak isteyenler nezdinde, Çad havzasında hâkimiyet
ve nüfuz tesis etmenin hiç de beklenildiği kadar kolay olmayacağını göstermiştir. Buna
rağmen dönemin en güçlü ilim merkezlerinin başında gelen Abeşe’de (Vadây) işgalin
ardından uygulanan sömürgeci siyaset kültürel, iktisadi ve nüfus yoğunluğu açısından
ülkede büyük bir gerileme yaşanmasına sebebiyet vermiştir. Acımasızca çok sayıda âlimin
öldürüldüğü bu hadisenin, ülke tarihi kadar kıta tarihi için taşıdığı öneme rağmen bugüne
kadar sınırlı araştırmalarla geçiştirildiği anlaşılmıştır.
The city of Abeche of the Republic of Chad and its surroundings were invaded by
France in 1909, and the most important incident that was encountered in 1917
during the establishment of the colonial administration was the massacre of scholars
(ulama) of the country, which is known as “the cut-cut year” among the public as well
as in official records. The name given to this massacre, which is very rare in Africa’s
colonial history, has left deep and devastating impressions in the social memory,
such that it still remains its aliveness through appellations, such as “The Year of
Machete/The Year of Cut-Cut”. This incident, which constitutes one of the worst
pages in the history of the country and witnesses in an exemplary way to the entire
period of colonialism of France in dusty pages of the history, is also perceived as a
crusader atrocity in the eyes of the people of Africa. The struggle of the people of the
region against the invasion and the colonialism in response to political and military
operations of the French indicated in the eyes of those, who want to establish their
colonial rule, that establishing dominance and influence in the Chad basin would
never be as easy as expected. Nevertheless; the colonial policy that was implemented
after the invasion in Abeche (Wadai), which was one of the most powerful scientific
centers in the period, caused a great regression in the country in terms of culture,
economics and population density. Despite the significance of this incident, in which
a great number of scholars were brutally murdered, for the continent as well as the
history of the country, it has been understood that this incident was glossed over
through limited uptil now.
Primary Language | Turkish |
---|---|
Subjects | Political Science |
Journal Section | Articles |
Authors | |
Publication Date | January 15, 2019 |
Published in Issue | Year 2017 Volume: 2 Issue: 2 |