Kuran-ı Kerim Lafızlarının Türkçede Bağlam ve İletişime Göre Kullanımı: Etkilenme ve Etkileme Üzerine Eleştirel Deskriptif Bir İnceleme

Year 2024, Volume: 7 Issue: 2, 209 - 242

Khattab Khattab

https://doi.org/10.51802/istanbuljas.1488920

Abstract

Bu çalışma, Kur’an-ı Kerim’de geçen Arapça kelimelerin anlam değişimini konu edinen yaygın bir dilsel olguyu ele almaktadır. Makalede, Kur’an-ı Kerim’de kullanılan ve okuyucular arasında yaygın bir biçimde bilinen Arapça kelimeler incelenmiştir. Bu kelimeler üç farklı durum sergileyebilir: ya hem anlamını hem de yapısını muhafaza eder, ya anlam veya yapı bakımından etkilenir, ya da hem anlam hem yapı açısından değişikliğe uğrar. Söz konusu değişimi etkileyen temel unsurlar arasında, bu aktarımı düzenleyen belirli bir kuralın bulunmaması ve küreselleşme çağında ülkeler arasında dilsel sınırların ortadan kalkması yer almaktadır. Araştırmanın problemi, bu olgunun sadece genel Arapça kelimelerle sınırlı olmadığını, aynı zamanda Kur’an-ı Kerim’in kelimeleriyle güçlü bir ilişkisinin olduğunu tespit etmemizdir. Bu olguyu inceleme gerekliliği, Kur’an-ı Kerim’de geçen bazı kelimelerin yabancı dillere geçiş sürecinde anlam ve yapı bakımından değişikliğe uğradığının gözlemlenmesidir. Bu durum, çalışmanın temel amacını oluşturan fenomenin tespit edilmesine ve dört dilsel düzeyde (leksikolojik, fonetik, morfolojik ve sentaktik) ayrıntılı bir şekilde analiz edilmesine zemin hazırlamıştır. Araştırmanın amacı, Arapça kelimelerin Türk sözlüğünde özellikle sokak Türkçesinde dolaşımdaki Kur’an kelimelerinin yapısal ve anlamsal kullanımını düzeltmek için dilbilimsel ve dini çözümler bulmaktır. Bu çalışmada iki ana konuyu ele alınmıştır: Dilbilimsel dolaşım ve dilbilimsel dolaşımın yönleri. Bu iki eksen üzerinde dolaşan Kur’an kelimelerini şu şekilde sıralanmıştır: Birinci Eksen - Güvenli Dolaşım: Kelimenin yapısı ve anlamıyla birlikte herhangi bir değişikliğe uğramadan kullanılması İkinci Eksen – Yanlış / Hatalı Dolaşım: Kelimenin yapısının farklılaşması, anlamının farklılaşması veya ikisinin birden farklılaşması. Bu eksenin çeşitli görünümleri detaylı olarak incelenecektir. Çalışma, Türk dilinde kullanılan Kur’an-ı Kerim kelimelerinin fonetik ve semantik sorunlarının çözülmesine, bu olgunun izlenmesine, tanımlanmasına ve daha sonra bu kelimelerin yapısını Kur’an kelimeleriyle yapı ve anlam bakımından tutarlı olacak şekilde düzeltmek için analiz edilmesine yardımcı olmak bakımından önem arz etmektedir.

Keywords

Dil pragmatiği, dilbilimsel seviyeler, yapı ve anlam, güvenli ve belirgin pragmatikler, anlamsal evrim

Ethical Statement

Kısa Başlık: Kuran-ı Kerim Lafızlarının Türkçede Bağlam ve İletişime Göre Kullanımı

Thanks

Bu makaledeki Türkçe kelimeleri düzeltip kontrol ettiği için 19 Mayıs Üniversitesi Arap Dili Bölüm Başkanı Prof. Dr. Ahmed Yüksel'e teşekkür ediyorum.

The Pragmatics of Some Quranic Words in the Turkish Language Between Influencing and Being Affected: A Descriptive and Critical Study

Abstract

This research embodies a common linguistic phenomenon, which is the semantic change of Arabic Quranic words. The focus of this research will be on the commonly used terms from the vocabulary of the Quran, which have become prevalent among recipients. I have identified four cases for these terms. The first case is the commonly used term that has retained its structure and meaning. The second case is the term whose structure has been affected without impacting its meaning. The third case is the term whose meaning has been affected without altering its structure. The last case is the term that has been affected both structurally and semantically. The reason for these changes is the absence of a definitive rule for the transfer of words from one language to another. Additionally, the boundaries between countries are not linguistically beneficial, especially in the era of electronic globalization. What led me to investigate this phenomenon is that it was not only related to general Arabic terms, but also had a strong connection to the words used in the Quran. Furthermore, the meaning of these words was influenced after they were transferred to a foreign country. This posed the problem that sparked the idea for this study, which embodies the phenomenon and details its components by presenting it at four linguistic levels (lexical, phonological, morphological, and syntactic). The aim of the research is to monitor the phenomenon of the transfer and usage of Quranic terms and their impact on the Turkish language, in addition to analyzing the reasons for their influence, whether structural or semantic. I approached this study in two aspects: linguistic circulation and the influence of Islam, and the axes of linguistic circulation. In this regard, I categorized the circulating Quranic words into two axes as follows: The first axis - Safe Circulation: It is circulation of a term with agreement between structure and meaning. The second axis - Modified Circulation: It is circulation of a term with divergence in structure, meaning, or both. This axis will be detailed extensively in the study. The importance of the study is that it helps to solve the verbal and semantic issues of Quranic terms used in the Turkish language through observing, describing and then analyzing the phenomenon with the aim of evaluating the structure of these terms so that they can conform to the Quranic terms in both form and meaning.What led me to investigate this phenomenon is that it was not only related to general Arabic terms, but also had a strong connection to the words used in the Quran. Furthermore, the meaning of these words was influenced after they were transferred to a foreign country. This posed the problem that sparked the idea for this study, which embodies the phenomenon and details its components by presenting it at four linguistic levels (lexical, phonological, morphological, and syntactic).
The aim of the research is to monitor the phenomenon of the transfer and usage of Quranic terms and their impact on the Turkish language, in addition to analyzing the reasons for their influence, whether structural or semantic.
I approached this study in two aspects: linguistic circulation and the influence of Islam, and the axes of linguistic circulation. In this regard, I categorized the circulating Quranic words into two axes as follows:
The first axis - Safe Circulation: Term circulation with agreement between structure and meaning.
The second axis - Modified Circulation: Term circulation with divergence in structure, meaning, or both. This axis will be detailed extensively in the study.

Keywords

Linguistic pragmatics, linguistic levels, structure and meaning, semantic evolution, safe and modified circulation

Ethical Statement

kısa Başlık: The Pragmatics of Some Quranic Words in the Turkish Language Between Influencing and Being Affected

تداوليّةُ ألفاظِ القرآنِ الكريمِ في اللغةِ التّركيّةِ بين التأثّرِ والتأثيرِ دراسةً وصفيّةً نقديّةً

Abstract

جاء هذا البحثُ مُجَسّدًا لظاهرةٍ لغويةٍ شائعةٍ؛ وهي التغيّر الدّلاليّ للفظِ العربيِّ القرآنيِّ، وحدُّ ذلك في المقالةِ أن يكونَ اللفظُ العربيُّ المتداولُ من الألفاظِ المُستعملةِ في القرآنِ الكريمِ التي شاع استعمالُها لدى المُتلقّي، وللّفظ المتداول حالاتٌ ثلاث، إما أن يحتفظَ بِبنْيَته ودِلالتِه، أو يتأثّر في أحدهما أو فيهما معًا، وساعد على ذلك عدمُ وجودِ قاعدةٍ ضابطةٍ لذلك النّقل، إضافةً إلى أنّه لا حدود لغويّة بين الدّولِ في ظلّ العَوْلمةِ الإلكترونيّةِ. ودعانا إلى الوقوفِ على تلكَ الظّاهرةِ أن لها عَلاقةً قويّةً بألفاظٍ استعملها القرآنُ الكريمُ، ثُمّ تأثّرتْ دلالةُ تلك الألفاظِ ومبناها بعد انتقالها إلى بلدٍ أعجميّ، فتولّدتْ من ذلك فكرةُ هذه الدّراسةِ التي تُجسّدُ الظّاهرةَ وتفصّلُ أركانَها بعرضِها على المستوياتِ اللغويةِ الأربعةِ (المُعْجميّ والصّوْتيّ والصّرْفيّ والتّركيبيّ) وهدفُ البحثِ: رصدُ ظاهرةِ تداولِ الّلفظِ القُرآنيّ وتأثّره وتأثيره مَبْنىً أو مَعْنىً في الّلغةِ التّركيةِ. واعتمدنا في هذه المقالة على المنهج الوصفي التحليلي ثم النّقدي، فجاءتْ الدراسةُ في مبحثين، الأوّل: التداوليّةُ اللغويّةُ وأثرُ الإسلامِ فيها، والأخير: محاورُ التداوليّةِ اللغويّةِ، وفيه جعلنا الكلماتِ القرآنيّةَ المتداولةَ في اللغة التركية في محورَين، المحور الأول- التداوليّة الآمِنةُ، أي تداولُ اللفظِ مع اتّفاقِ المبْنى والمعْنى، والثاني- التداوليّةُ المُلحنة، أي تداولُ اللفظِ مع افتراقِ المبْنى أو افتراقِ المعْنى أو افتراقِهما معًا، وكان لهذا المِحورِ صورٌ متعدّدةٌ. أهمية الدراسة: تساعد الدراسةُ في حلِّ المُشكِلاتِ اللفظية والّدلالية لألفاظ القرآن الكريم المتداولة في اللغة التركية من حيثُ رصدُ الظاهرةِ ووصفُها ثم تحليلُها بغرض تقويمِ مبنى تلك الألفاظ لتتفقَ مع اللفظِ القرآنيِّ مبنىً ومعنىً.

Keywords

التداوليةُ الُّلغوَيّة, المستوياتُ اللغويّةُ, المبْنَى والمعْنَى،, التداوليّةُ الآمنةُ والمُلحنةُ, التّطورُ الدِّلاليّ

References

• ابن الأثير، مجد الدين أبو السعادات. النهاية في غريب الحديث والأثر. تح: أحمد الزاوي ومحمود الطناحي. بيروت: دار الفكر، 1963م.
• ابن الجزري، محمد بن محمد بن يوسف. النشر في القراءات العشر. تح: علي الضباع. بيروت: دار الكتب العلمية، (د ت).
• ابن الطحان، أبو الأصبغ السماتي الإشبيلي. مخارج الحروف وصفاتها. تح: محمد يعقوب التركستاني. مكة المكرمة: رسائل من التراث 1984م.
• ابن فارس، أبو الحسين أحمد بن فارس. الصاحبيّ في فقه الّلُغَة العربية ومسائلها وسنن العرب في كلامها. تح: عمر الطباع. بيروت: مكتبة المعارف، 1993م.
• ابن فارس، أبو الحسين أحمد بن فارس. فتيا فقيه العرب. تح: حسين محفوظ. دمشق: المجمع العلمي، 1958م.
• ابن قتيبة، أبو محمد عبدالله بن مسلم. غريب الحديث. صنع فهارسه نعيم زرزور. بيروت: دار الكتب العلمية، 1988م.
• ابن مجاهد، أحمد بن موسى بن العباس التميمي أبو بكر، السبعة في القراءات، تح: شوقي ضيف، ط2 (مصر، دار المعارف، د.ت)، 106.
• ابن منظور، أبو الفضل محمد بن مكرم. لسان العرب. بيروت: دار صادر، (د.ت).
• ابن هشام، جمال الدين بن هشام. أوضح المسالك إلى ألفية ابن مالك. تح: محمد محيي الدين عبد الحميد. بيروت: المكتبة العصرية، 1996م.
• ابن يعيش، موفق الدين. شرح المفصل. بيروت: عالم الكتب، (د.ت).
• حقي، سهيل صبان بن شيخ إبراهيم. معجم الألفاظ العربية في اللغة التركي. الرياض: جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامية، عمادة البحث العلمي 2005م.
• ختام، جواد. التداولية أصولها واتجاهاتها. عمان: دار كنوز للمعرفة والنشر، 2016م.
• ديرشو.، سهل. أثر اللغة الأم في تعلم اللغة الثانية، دراسة تطبيقية على متعلم العربية من الناطقين بالتركية وفق المنهج التحليلي التقابلي. أنقرة: الطبعة الأولى، 2022م.
• الزمخشري، جار الله محمود بن عمر. الفائق في غريب الحديث. تح: علي البجاوي ومحمد أبو الفضل إبراهيم. بيروت: دار الفكر، 1993م.
• سيبويه، أبو بشر عمرو بن عثمان. كتاب سيبويه. تح: عبد السلام هارون. ط3. القاهرة: مكتبة الخانجي، 1988م.
• صحراوي، سعود. التداولية عند علماء العرب دراسة تداولية لظاهرة الأفعال الكلامية في التراث اللساني العربي. بيروت: دار الطليعة، 2005م.
• Düzgün, Osman, Türkçe-Arapça, Arapça- Türkçe, Karşılıklar Kılavuzu, Türk Dil Kurumu Yayınları, 2020.
• Kramsky, J. The Phoneme: An Introduction to the History and Theories of A Concept, Willhelm, Fink Verlag, Munchan, 1974.
• Robins, R. H., General Linguistics, 4th Ed, Longman, New York, 1989.
• İbnü'l-Ethîr, Mecdüddîn Ebü's-Saʿâdât. en-Nihâye fî Gharîbi'l- Ḥadîs ve'l-ether. Tḥk: Aḥmed ez-Zâvî ve Maḥmûd et- Ṭanâḥî. Beyrut: Dârü'l-Fikr, 1963m.
• İbnü'l-Jezerîy, Shemseddîn Ebü'l-Khayr İbnü'l-Jezerîy, Muḥammed bin Muḥammed bin Yûsuf. en-Neşr fi'l-Qırâati'l-ʿAşr. Tḥk: Alî ed- Ḍabbâ'. Beyrut: Dârü'l-Kütübi'l-ʿilmiyye, (T.y).
• İbnü't- Ṭahhân, Ebü'l-Aṣbag es-Sematîy el-İshbîlî. Makhâricü'l- Ḥurûf ve Ṣıfatühâ. Tḥk: Muḥammed Ya'kûb et-Türkistânî. Mekke el-Mukerreme: Resâil mine't-Turâth, 1984.
• İbn Fâris, Ebü'l-Ḥüseyin Aḥmed bin Fâris. es-Ṣâḥibî fi Fıkhi'l-Lughati'l-ʿʿArabiyye ve Mesâilihâ ve Sünenu'l-ʿʿArab fi Kelamihâ. Tḥk: ʿUmer et-Ṭıbbâʿ. Beyrut: Mektebetü'l-Maʿârif, 1993.
• İbn Fâris, Ebü'l-Ḥüseyin Aḥmed bin Fâris. Fitiyâ Fakîhi'l-ʿArab. Tḥk: Ḥüseyin Maḥfûẓ. Dımaşq: el-Mecmaʿu'l-ʿİlmî, 1958.
• İbn Quteybe, Ebû Muḥammed ʿAbdullah bin Müslim. Gharîbü'l-Hadîth. Ṣunʿi Fehârisihi Naʿîm Zerzûr. Dârü'l-Kütübi'l-ʿİlmiyye: Beyrut, 1988.
• İbn Manẓûr, Ebü'l-Faḍl Muḥammed bin Mukarrem. Lisânü'l-ʿArab. Beyrut: Dâr Ṣâdır, (T.y).
• İbn Hishâm, Cemâlüddîn bin Hishâm. Evḍaḥü'l-Mesâlik ilâ Elfiyyeti İbn Mâlik. Tḥk: Muḥammed Muḥyiddîn Abdülḥamîd. Beyrut: el-Mektebetü'l-ʿAsriyye, 1996.
• İbn Yaʿîş, Muvaffakuddîn. Şerḥu'l-Mufaṣṣal. Beyrut: ʿÂlemü'l-Kütüb, (T.y).
• Ḥakkî, Suheyl Ṣaban bin Şeykh İbrahim. Muʿcemü'l-Elfâẓi'l-ʿArabiyye fi'l-Lughati't-Turkiyye. Riyad: Camiʿati İmam Muḥammed bin Ṣuûd el-İslamiyye, ʿİmâdetü'l-Baḥsi'l-ʿİlmî, 2005.
• Khitam, Cevad. et-Tedâvuliyye Uṣûluhâ ve İtticâhâtuhâ. ʿAmman: Dâr Kunûz li'l-Maʿrife ve'n-Nashr, 2016.
• Dirshevî, Sehl. Etheru'l-Lughati'l-Ümm fi Teʿallumi'l-Lughati'th-Thaniyye, Dirâset’üt- Taṭbîkiyye ʿalâ Müteʿallimi'l-ʿArabiyyeti minen Nâṭikîne bi't-Turkiyye vifqu’l-Menhecu't-Taḥlîlî et-Tuqâbilî. Anqara: el-Ṭabʿati’l-Ûlâ, 2022.
• Ez-Zemakhsherî, Cârullah Maḥmûd bin ʿUmer. el-Fâiqu fi Gharîbi'l-Hadîth. Tḥk: Alî el-Becâvî ve Muḥammed Ebû'l-Faḍl İbrâhîm. Beyrut: Dârü'l-Fikr, 1993.
• Sîbavayh, Ebû Bişr ʿAmr bin Osmân. Kitâbu Sîbavayh. Tḥk: Abdü’s-Selâm Hârûn. Ṭ3. Qahire, Mektebetü'l-Khâncî, 1988.
• Ṣahrâvî, Saûd. et-Tedâvuliyye ʿİnde’l-ʿUlemâi'l-ʿArab Dirâsetü’t-Tedâvuliyye li Ẓâhirati'l-Efʿâli'l-Kelâmiyye fi't-Turâthi'l-Lisâni'l-ʿArabî. Beyrut: Dârü't-Ṭalîa, 2005.