(قتل) Fiili ve Türevlerinin Kur’an’da Kullanımı Mana Değişikliklerinin Analizi

Year 2024, Volume: 7 Issue: 2, 139 - 168

Bekir Yıldırım

https://doi.org/10.51802/istanbuljas.1539754

Abstract

Öz
Kur’an’ı Kerîm, Arap diliyle bütün insanlığa gönderilmiş ilahî bir kitaptır. Onun doğru ve düzgün bir şekilde anlaşılmasını sağlayacak ilimlerden biri de kelimelerin yapısını inceleyen sarf ilmidir. Bilindiği üzere sarf ilmi kelimelerin türetilmesi ve anlam değişiklikleriyle ilgilenmektedir. Arapçada bir fiil, yapılan eklerle birçok kalıba dönüşebilmektedir. Örneğin bir mazi fiil; muzari, emir, nehiy, ism-i fâil, mefûl, ism-i tafdîl, ism-i tasğîr, vb. vezinlere aktarılabilmektedir. Bu Arapçanın kelime türetmesindeki zenginliğine de delalet etmektedir. Kelimenin köküne yapılan bu ilaveler onun yapısında birtakım değişikliklere sebep olduğu gibi anlamında da bazı farklılıklara neden olmaktadır. Kur’an’da farklı türevleriyle birlikte kullanılan kelimelerden biri de (قَتَلَ) katele fiilidir. Nitekim bu sözcüğün Kur’an’da sülâsî mâzî, muzari, emir, masdar ve mezîd vb. türevleriyle kullanıldığı görülmektedir. Mezkûr fiilin mezîd hali tef’îl, müfâ’ale ve ifti’âl vezinlerinde masdar hali hem sarih hem de müevvel şeklinde gelmektedir. Bu çalışma, Kur’an’da kullanılan katele kelimesinin yapısındaki şekil ve mana değişikliklerini analiz etmeyi amaçladığı gibi Kur’an’ın lafız ve mana uyumu arasındaki îcâzıyla ilgili çalışmalara da katkıda bulunmayı hedeflenmektedir. Müslümanları katil gibi göstermeye çalışanların yanlışlığını ifade etmek için de Kur’an’da (قَتَلَ) fiilinin muhataplarının hangi topluluklar olduğu ortaya konulmuştur. Ayrıca dört yerde zikredilen “onları bulduğunuz yerde öldürün” ifadesini tahrif ederek yorumlayan bazı örgütlerin yanlışlarını ve ilgili âyetlerde bozuk düşüncelerine dayanağın bulunmadığı ortaya konulmaya çalışılacaktır. Bu çalışmada şu sorulara cevap aranacaktır: 1-Katele fiili Kur’an’da hangi vezinlerde kullanılmaktadır? 2-Katele fiili ve türevleri Kur’an’da hangi anlamlara delalet etmektedir? 3-Mezkûr fiilin farklı vezinlerde kullanılmasına sebep olan amil nedir? (قَتَلَ) fiili ve türevlerinin Kur’an’da kullanımını ele alan bir çalışmanın tespit edilememesi ve ayrıntılı şekilde bir fiil ve türevlerini ele alan çalışmanın olmaması nedeniyle araştırmanın özgün olduğu söylenebilir.

Keywords

Arap dili ve belâgatı, sarf ilmi, Kur’an-ı Kerim, (قَتَلَ) fiili, iştikâk

The Use of the Verb Kill and Its Derivatives in the Qur'an and Analysis of Changes in Meaning

Abstract

The Qur'an is a divine book sent to all humanity in the Arabic language. One of the sciences that will ensure its correct and proper understanding is the science of morphology which examines the structure of words. As is known, the science of morphology deals with the derivation of words and changes in meaning. In Arabic, a verb can be transformed into many forms with affixes. For example, a nominative verb can be transformed into al-mudari‘, imperative, nehy, al-ism al-fāil, mafūl, al-ism al-tafdil, al-ism al-tasğîr, and so on. This also indicates the richness of Arabic in word derivation. These additions to the root of the word cause some changes in its structure as well as some differences in its meaning. One of the words used in the Qur'an with different derivatives is the verb qatala (قَتَلَ). As a matter of fact, this word is used in the Qur'an with its derivatives such as sulāsī madi, al-mudari, imperative, infinitive mood and mazid, etc. The infinitive form of the aforementioned verb comes in the form of both sarih and muawwal in the verbs of taf'īl, mufāala, and iftiāl. This study aims to analyze the changes in the form and meaning of the word qatala in the Qur'an. Again, this study aims to contribute to the studies on the Qur'an's îjâz between the harmony of words and meaning. In order to express the falsity of those who try to portray Muslims as murderers, it is revealed which communities are the addressees of the verb (قَتَلَ) in the Qur'an. In addition, it will be tried to reveal the mistakes of some organizations that distort the expression “kill them wherever you find them”, which is mentioned in four places, and that there is no basis for their corrupt thoughts in the relevant verses. This study will seek answers to the following questions: 1- In which verses is the verb qatala used in the Qur'an? 2- What meanings do the verb qatala and its derivatives refer to in the Qur'an? 3-What is the reason for the use of the verb in different tenses? It can be said that this study is unique because there is no study that deals with the use of the verb (قَتَلَ) and its derivatives in the Qur'an and there is no study that deals with a verb and its derivatives in detail.

Keywords

Arabic Language and Rhetoric, Morphology Science, Qur’an, Verb Kill, Word Derivation

References

• Abdülhamîd, Muhammed Muhyiddîn. Durûsu’t-tasrîf. Beyrut: el-Mektebetu’l-Asriyye, 1990.
• Abdülhamîd, Muhammed Muhyiddin. et-Tuhfetü’s-seniyye bi-şerhi’l-Mukaddimeti’l-Âcurrûmiyye. Beyrut: el-Mektebetü’l-Asriyye, 2002.
• Aksan, Doğan. Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim 3 cilt. Ankara: TDK, 1989.
• Âşûr, Muhammed Tâhir İbn. et-Tahrîr ve’t-tenvîr. 30 cilt. Tunus: ed-Dâru’z-Zeytûniyye, 1984.
• Beyzâvî. Tefsîru’l-Beyzâvî. Beyrut: Dâru’l-Marife, 2013.
• Cevherî. es-Sıhâh. Tahkik. Muhammmed Muhammed Tâmir vd. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 2009.
• ed-Dervîş, Muhyiddîn. İ’râbü’l-Kur’ani’l-Kerîm. 9 cilt. Beyrut: Dâr-u İbn Kesîr, 2011.
• Efendi, Ebüssuûd. İrşâdü’l-ʿakli’s-selîm ilâ mezâya’l-Kitâbi’l-Kerîm. 5 cilt. Riyad: Mektebetür’-Riyâzi’l- Mektebe, t.y.
• el-Cürcânî, Abdülkāhir. Kitâbü’l-miftâh fi’’s-sarf. Tahkik. Ali Tevfîk. Amman: Müessesetü’r-Risâle, 1987.
• el-Cürcânî, Şerîf. et-Ta’rîfât. Kahire: Dâru’l-Fadle, 1993.
• el-Endelüsî, Muhammed b. Abdillâh b. Mâlik et-Tâî. Şerhu’t-teshîl li ibn Mâlik. Tahkik. Abdurrahman es-Seyyid- Muhammed Bedevi’l-Mehtûn. 4 cilt. Kahire: Dâru Hicr, 1990.
• el-Ensârî, İbn Hİşâm. Şerhu katri’n-nedâ. Tahkik. Muhammmed Muhiyyiddîn Abdülhamîd. Beyrut: Dâru İbn Kesîr, t.y.
• el-Galâyînî, Mustafâ. Camiu’d-Durûsi’l- Arabiyye. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2007.
• el-Hamlâvî, Ahmed b. Ahmed el-. Şeza’l-arf fî fenni’s-sarf. Tahkik. Yusuf Ali Bedevî. Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 2. bs., 1995.
• el-Müberrid, Ebü’l-Abbâs Muhammed. el-Muktedab. Tahkik. Muhammed Abdülhalik Uzayme. 4 cilt. Kahire: İhyâi’t-Türâsi’l-İslâmî, 1994.
• en-Nesefî, Ahmed b. Mahmud. Tefsîru’n-Nesefî. Mektebetü Nezar Mustafa el-Bâz, t.y.
• er-Ravâşide, Ali Yusuf “دلالات مصطلح ‘الفساد’ ومشتقاته في اللغة، واستعمالاتها في القرآن الكريم “. Dirâsât Ulumü’ş-Şerîa Ve’l-Kânûn 4, no. 45 (2018): 230-247.
• er-Râzî, Fahruddin. Tefsîru’r-Râzî. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1981.
• es-Sabûnî, Muhammed Ali. Safvetut-Tefâsir. Beyrut: Dâru’l-Kur’ani’l-Kerîm, 1981.
• es-Sâmerrâî, Fâdıl. Belağatu’l-kelime fi’t-ta’biri’l-Kur’anî. Şam: Dâr-u İbn Kesîr, 2016.
• es-Semarrâî, Fâdıl Salih. es-Sarfu’l-Arabî ahkâmun ve meânin. Beyrut: Dâr-u İbn Kesîr, 2013.
• es-Semarrâî, Fâdıl Salih. Meâni’n-Nahv. Beyrut: Dâr-u İbn Kesîr, 2020.
• es-Suyutî, Celâleddin. ed-Durru’l-Mensûr. Lübnan: Dâru’l-Kutubil-İlmiyye, 2010.
• es-Suyûtî, Celâleddin. Hemʿu’l-hevâmiʿ fî şerḥi Cemʿi’l-cevâmiʿ. Tahkik. Ahmed Şemsüddîn. 3 cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1998.
• es-Süyûtî, Celâleddin. el-Müzhir. 2 cilt. Lübnan: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2014.
• eş-Şafiî, Muhammedü’l-Emîn Abdullah. Tefsîru hadâiku’r-ravhi ve’r-reyhân. Tahkik. Hâşim Muhammed Ali. 32 cilt. Beyrut: Dâru Davki’n-Necât, 2001.
• Hasen, Abbas. en-Nahvü’l-Vâfî. 4 Cilt. Mısır: Dâru’l-Meârif, t.y.
• İbn Cinnî. el-Hasâis. thk. Muhammed Ali en-Neccâr. Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, t.y.
• İbn Fâris. Muʿcemü Mekāyîsi’l-luġa. thk. Abdüsselâm M. Hârûn. Beyrut: Dâru’l-Cîl, t.y.
• İbn Hişâm. Muğni’l-lebîb. Beyrut: Dâru’l-Erkâm b. Ebi’l-Erkâm, 1999.
• İsmail, Muhammed. Kavaidu’s-Sarf bi Uslûbi’l Asr. Mısır: Dâru’l-Menar, 2000.
• Karaman, Hayreddin- Çağrıcı, Mustafa- Dönmez, İbrahim Kâfi- Gümüş, Sadrettin. Kur’an Yolu Tefsiri. 5 cilt. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2020.
• Kaşıkırık, Ali. “Cihad ve Kitale Dair Emirlerin Klasik Ve Modern Tefsirlerde Karşılaştırılması.” International Social Sciences Studies Journal 4, no.114 (Ağustos 2023). http://dx.doi.org/10.29228/sssj.71275
• Kılıç, Hulusi. Arapça Dil Bilgisi Sarf. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2005.
• Kutub, Seyyid. fî Zılâli’l-Kur'an. Çeviri. Bekir Karlığa “vd.” 16 cilt. İstanbul: Hikmet Yayınları, t.y.
• Mahallî, Celâleddin el- Suyûtî, Celâleddîn es-. Tefsîru’l-Celâleyn. İstanbul: Yasin Yayın Evi, 2014.
• Mevdûdî. Tefhîmü’l-Kur’an. İstanbul: İnsan Yayınları, t.y.
• Mustafa, İbrâhim-Abdülkadir, Hamid- ez-Zeyyat, Ahmed Hasen-en-Neccâr, Muhammed Ali. el-Muʿcemü’l-vasît. 2 cilt. Mısır: Dâru’d-Da’ve, t.y.
• Reyhanlıoğlu, Hilal. “Ce’ale" Fiili ve Türevlerinin Kur’ân’da İfade Ettiği Anlamlar.” 16 (Aralık 2018), 255-278.
• Tuzcu, Kemal. “Araplarda Etimoloji Çalışmaları.” Nüsha 1, no. 1 (2001): 67-76.
• Yaiş, Ebü’l-Bekâ İbn. Şerhu’l-Mülûkî fi’t-Tasrîf. Tahkik. Fahruddîn Kabâve. Haleb: el-Mektebetu’l-Arabiyye, 1973.
• Yazır, Elmalılı M.Hamdi. Hak Dini Kur’an Dili. 10 cilt. İstanbul: Azim Dağıtım, t.y.
• Zemahşerî. el-Keşşâf. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 2012.