Üç Kültür, Tek İmge: Arapça, Türkçe ve Almanca Kısa Öykülerde Anne Karakteri

Year 2024, Volume: 7 Issue: 2, 169 - 188

Hesham Motava , Senem Ceylan

https://doi.org/10.51802/istanbuljas.1556255

Abstract

Anlatı metinlerde şahıs kadrosu etrafında gelişen olayda toplumsal bir değeri ya da kültürel bir olguyu ifade etmek üzere eserin tüm karakterlerine bir rol yüklenir. Edebi metinlerde karakter gerek kısa öykülerde gerek uzun biçimiyle bir romanda anlatı sanatının dayandığı temel bileşenlerden biridir. Edebiyatta kadın imgesi, tüm zaman ve mekânlarda farklı rollerde var olmuştur. Kadın imgesinin edebiyatta 'anne' karakteri olarak ele alınışı kültürel yönden farklılıklar arz etse de bazı ortak noktalardan da söz etmek mümkündür. Bu amaçla Türk, Alman ve Arap edebiyatlarına ait üç kısa öykü örnek olarak seçilmiş ve anne karakteri ele alınmıştır. Türk edebiyatından Sait Faik Abasıyanık’a ait “Semaver”, Alman edebiyatından Wolfgang Borchert’a ait “Küchenuhr (Mutfak Saati)” ve Arap edebiyatından Mısırlı yazar Cemâl el-Gîtânî’ye ait “Ard Ard” öyküleri oluşturmaktadır. Çalışmanın birinci bölümü edebi karakter, kısa öykü ve karşılaştırmalı edebiyat gibi kavramsal tanımların ele alındığı, öykülerin tanıtıldığı teorik bölümdür. İkinci bölüm ise anne karakterlerinin karşılaştırmalı analize dayalı olarak çeşitli açılardan ele alındığı analiz ve değerlendirme bölümüdür. Çalışmada ele alınan öykülerde, anneliğin ve karakterlerin farklı kültür ve toplumlara rağmen genel olarak benzer özellikler gösterdiği, öykülerde anne karakterlerine atfedilen farklılıkların küçük ayrıntılar yoluyla kültürel olarak öne çıkan temel unsurları simgelediği de görülmüştür. Bütüncül yaklaşımla ele alınan bu çalışmada betimleyici ve analitik yöntem kullanılmıştır.

Keywords

Karşılaştırmalı edebiyat, anne karakteri, anlatı sanatı, Sait Faik Abasıyanık, Cemâl el-Gîtânî, Wolfgang Borchert, Türk, Alman ve Arap edebiyatı

Three Cultures, One Image: The Mother Character in Arabic, Turkish and German Short Stories

Abstract

In narrative texts, all characters of the work are assigned a role to express a social value or a cultural phenomenon in the event that develops around the cast of characters. In literary texts, character is one of the basic components on which the art of narrative is based, both in short stories and in a novel as a long form. The image of women has existed in different roles in literature at all times and places. Although the treatment of the female image as a mother character in literature varies culturally, it is possible to mention some common points. For this purpose, three short stories from Turkish, German and Arabic literature were selected as examples and the mother character was discussed. "Samovar" by Sait Faik Abasıyanık from Turkish literature, "Küchenuhr (Kitchen Clock)" by Wolfgang Borchert from German literature, and "Ard Ard" by Egyptian writer Gamal al-Ghitani from Arabic literature. The first part of the study is the theoretical part where conceptual definitions such as literary character, short story and comparative literature are discussed and the stories are introduced. The second part is the analysis and evaluation part, where the mother characters are discussed from various perspectives based on comparative analysis. In the stories discussed in the study, it was also observed that motherhood and characters generally showed similar characteristics despite different cultures and societies, and the differences attributed to mother characters in the stories symbolized the fundamental cultural differences through small details. Descriptive and analytical methods were used in this study, in which a holistic approach was employed.

Keywords

Comparative literature, mother character, narrative art, Sait Faik Abasıyanık, Gamal al-Ghitani, Wolfgang Borchert, Turkish, German and Arabic literature

References

• Aytaç, Gürsel. Genel Edebiyat Bilimi. İstanbul: Say Yayınları, 2009.
• Aytaç, Gürsel. Karşılaştırmalı Edebiyat Bilimi. İstanbul: Say Yayınları, 2003.
• Baumann, Barbara, Oberle, Birgitta. Usûru’l-Edebi’l-Almânî, Silsiletu Âlem el-Ma‘rife, Sayı 278, el-Meclisu’l-Vatanî li’s-Sekâfeti ve’l-Fünûn ve’l-Âdâb, Kuveyt, 2002.
• Borchert, Wolfgang. Das Gesamtwerk, Hamburg: Rowohlt, 1949.
• Cerîdetu el-Mısriyyu’l-Yevm, 18.05.2009. Erişim tarihi: 15.09.2024. https://www.almasryalyoum.com/news/details/64717.
• Cerîdetu’l-Hayât, 9 Haziran 2015. Erişim Tarihi: 17.09.2024. https://langue-arabe.fr/
• Ceylan, Senem. Arap Romanında Kadın Kahramanlar. İstanbul: Akdem Yayınları, 2023.
• Dubois, Jean. Dictionnaire de linguistique et des sciences du Langage. Edité par Paris, Larousse, 1994.
• el-Gîtânî, Cemâl. el-‘Amâlu’l-Kısasıyye, C. 2, Mısır: el-Hey’etu’l-Mısrıyyetu’l- ‘Âmmetu li’l-Kitâb, 1991.
• el-Gîtânî, Cemâl. Hikâyâtun Hâime. Mısır: Dâru Nahda Mısr li’n-Neşri, 2014.
• Genette, Gérard. Seuils ed du Bseuil. Paris. 1987.
• Kahraman, Âlim. “Yeni Türk Edebiyatı.”, DİA. 17: 493-501. İstanbul: TDV, 1998.
• Motava, Hesham. “ez-Zemenu’s-Serdiyyu beyne Wolfgang Borchert ve Cemâl el-Gîtânî”, Dâd Mecelletu Lisâniyyâtu’l-‘Arabiyye ve Âdâbihâ, no. 1 (2021): 271-306, C. 2.
• Okay, M. Orhan. “Edebiyat.”, DİA. 10:395-397. İstanbul: TDV, 1994.
• Okay, M. Orhan. “Sait Faik Abasıyanık.”, DİA. 35: 583-584. İstanbul: TDV, 2008.
• Tekin, Mehmet. Roman Sanatı. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2012.
• Tosun, Necip. Modern Öykü Kuramı. Ankara: Hece Yayınları, 2021.
• Türkmen, Fikret. “Edebiyat.”, DİA. 17: 488-491. İstanbul: TDV, 1998.
• Vehbe, Mecdî, el-Muhendis, Kâmil. Mu‘cemu’l-Mustalahâtu’l-‘Arabiyye fî’l-Luga ve’l-Edeb, 2. bs. Beyrut: Mektebetu Lubnân, 1984.
• Yazıcı, Hüseyin. “Hikâye.”, DİA. 17: 479-485. İstanbul: TDV, 1998.