Maddi kültürün, siyasi ve ideolojik aktarımın simgesi olan başlıklar/taçlar, ait olduğu medeniyet hakkında birçok ip uçları sunmaktadır. İran kültür sahası içinde, sanatsal verimliliğin en yüksek olduğu on altıncı yüzyıl Safevi dönemi; kreatif tekstil içerikleri özellikle özgünlük taşıyan başlıkları aracılığıyla, çağın sosyo-kültürel, sosyo-ekonomik, dini ve ideolojik özelliklerini yansıtması açısından önemli bir değere sahiptir. Çalışmamıza konu olan başlıkları; maddi yapı düzeni içerisinde sağladığı bilgi aktarımı, renk, doku, motif ve süsleme öğeleri ile tespit etmekteyiz. Bu makale, Safevi döneminde, siyasi ve dini anlamlarının yanı sıra sanatsal bir argüman olarak karşılaştığımız Kızılbaş Taç’ının yeri ve işlevini konu edinmiştir. Şeyh Haydar’ın bulunduğu dönem açısından radikal olduğu düşünülen bir karar ile Kızılbaş tacını Safevi tarikatının sembolü haline getirmesi ve Safevi hükümetine olan itaatin alameti farikası olarak kullanılması sürecini, tarihi kaynaklar ve görsel argümanlar incelenerek araştırma amaçlamaktadır. Çalışmamız, giriş, Kızılbaş taç’ının gelişimi, Tac Haydarinin şekli ve yapısı, Safevi Dönemi Tac-ı Haydari’nin kullanımı ve değerlendirme bölümlerinden oluşmaktadır. Araştırmamızda, 16.yy Safevi başlıkları ikonografik ve üslupsal açıdan tanımlanmaya çalışılmıştır. Topkapı Sarayı Müze Kütüphanesi arşivi, İran’da yapılan alan araştırması esnasında elde edilen görsel veriler, dijital ve basılı kaynaklar temin edilerek değerlendirilme yapılmıştır. Değerlendirme sonucunda bu başlıkların, dini kimliğin ve siyasi gücün simgesi olduğu, Safevi tarikatının siyasallaşma sürecinde bir dönüm noktası ayrıca en yüksek sınıf şerefesi olarak algılandığı, Safevi devri minyatürlerinde Tebriz saray üslubunu yansıtan önemli argüman olduğu ve bir yüzyıl kadar tarzını değiştirmeden sürdürdüğünü daha sonraki dönemlerde belirgin değişikliklere uğradığı görülmüştür.
Bu makale, Ocak 2024’te Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde Tuba Subaşı Adıbelli tarafından Prof. Dr. Mustafa Yıldırım danışmanlığında hazırlanan “Safevi Dönemi Tebriz Ekolü Minyatürlerinde Tekstil” başlıklı doktora tezinden üretilmiştir.
Necmettin Erkan Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Koordinatörlüğü
221417001
Clothing culture, which is the symbol of material culture, offers many clues about the civilization it belongs to. The titles of the clothing elements that are the subject of our study; We determine the information transfer within the material structure order with color, texture, motif and ornament elements.We can say that the time when artistic productivity was highest in the Iranian cultural field was the sixteenth century Safavid period. These period titles, which are unique, have an important place in terms of reflecting the socio-cultural and socio-economic characteristics of the age. This article deals with the place and function of the Kızılbaş Crown, which we encounter as an artistic argument in addition to its political and religious meanings during the Safavid period. It aims to research the process of Sheikh Haydar's radical decision to make the Qizilbash crown a symbol of the Safavid sect and to use it as a mark of obedience to the Safavid government, by examining historical sources and visual arguments. Our study consists of the introduction, the development of the Qizilbash crown, the shape and structure of the Taj Haydari, the use and evaluation of the Safavid Period Taj-ı Haydari. In our research, the 16th century Safavid titles were tried to be defined in terms of iconography and style. The archive of Topkapı Palace Museum Library was evaluated by obtaining the visual data obtained during the field research in Iran and the sources from digital and printed works. As a result of the evaluation, it was seen that these titles are a symbol of religious identity and political power, are perceived as a turning point in the process of politicization of the Safavid sect, as well as the highest class honor, are an important argument reflecting the Tabriz palace style in Safavid era miniatures, and have undergone significant changes in later periods, continuing their style unchanged for about a century.
This article is revised and produced from the PhD thesis entitled "Textile in Tabriz School Miniatures of the Safavid Period" by Tuba Subaşı Adıbelli in Necmettin Erbakan University Institute of Social Sciences in January 2024 under the supervision of Prof. Dr. Mustafa Yıldırım.
221417001
Primary Language | Turkish |
---|---|
Subjects | Art History |
Journal Section | Research Articles |
Authors | |
Project Number | 221417001 |
Publication Date | June 30, 2024 |
Submission Date | April 15, 2024 |
Acceptance Date | June 6, 2024 |
Published in Issue | Year 2024 |