Mustafa Câzim el-Mevlevî’ye Âit Hicazkâr Mevlevî Âyîn-i Şerîfi’nin Biçim Yönünden Tahlîli

Year 2021, , 1 - 28, 30.06.2021

Gülçin Yahya Kaçar Hasan Zahid Yurdagül

https://doi.org/10.31591/istem.959073

Abstract

Mevlevî âyîn-i şerifleri taşıdığı manâ ve mûsikî değeri açısından Türk kültüründe ve mûsikîsinde ayrıcalıklı bir yere sâhiptir. Bu nedenle güfte, form ve usûl özellikleriyle Türk mûsikîsinin en san’atlı eserlerini besteleyen âyin bestekârlarına verilen “Sâhib-ül Âyîn” sıfatı onları özel ve değerli bir konuma taşımaktadır. Âyin bestekârlığı mevlevî kültürüne vâkıf olmanın ötesinde üst düzeyde mûsikî bilgisi de gerektirmektedir. Mustafa Câzim El-Mevlevî’ye âit olan Hicâzkâr Mevlevî Âyîn-i Şerîf, mevlevî âyinleri içinde süre bakımından en kısa olan âyîn-i şeriftir. Özet bir biçim özelliği taşımaktadır. Bu nedenle de âyin formuna âit biçim özelliklerinin daha kolay anlaşılmasına yardımcı olabilecek bir bestedir.
Bu çalışma; Mustafa Câzim El-Mevlevî’ye ait olan Hicâzkâr Mevlevî Âyîn-i Şerîf’in, biçim özelliklerini ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. Çalışmanın evrenini mevlevî âyînleri, örneklemini ise incelemeye alınan âyîn-i şerif oluşturmaktadır. Nitel araştırma olup, betimsel tarama modeli ve Gülçin Yahya Eser Tahlîli Yöntemi içinde yer alan Gülçin Yahya Biçim Tahlîli Yöntemi kullanılmıştır. Âyine ait cümle, bölüm, makam, usûl, ölçü ve güfte yapılarını gösteren eser kurgusu ile icrâ akışı tabloları verilmiş ve açıklanmıştır.

Keywords

Mevlevî Âyini, Türk Mûsikîsi Formları, Mustafa Câzim Dede, Eser Tahlîli, Makam.

The Form Analysis of Mustafa Câzim al-Mevlevî's Hicazkâr Mevlevî Âyîn-i Şerîf

Abstract

Mevlevî Âyîn-i Şerif’s have a privileged place in Turkish culture and music in terms of its meaning and music value. For this reason, the title "Sâhib-ül Âyîn", which is given to the composers of the music, who compose the most artistic works of Turkish music with their words, forms and methods, makes them a special and valuable position. The composition of the âyîn requires a high level of musical knowledge, as well as being a part of the Mevlevî culture. Hicâzkâr Mevlevî Âyîn-i Şerif, who is a member of Mustafa Câzim El-Mevlevi, is the shortest one of the mevlevî âyins in terms of duration. It has an summary form feature. For this reason, it is a composition that can help to understand the form features of the form of Âyîn more easily.
This work; It was built in order to reveal the form features of Hicâzkâr Mevlevî Âyîn-i Şerif, which belongs to Mustafa Câzim El-Mevlevî. The universe of the study is Mevlevî Âyîns, and the sample is Âyîn-i Şerîf, which has been examined. It is a qualitative research, descriptive scanning model and form analysis in Gülçin Yahya Composition Analysis Method were used. The work structure showing the sentence, section, maqam, usûl, measure and poetry of the Composition Structure and Permorming Flow of Form was created tables are given and explained. 

Keywords

Mevlevî Âyini, Turkish Music Forms, Mustafa Câzim Dede, Composition Analysis, Maqam.

References

• Çalışır, Ahmet. Beste-i Kadîm’den Beste-i Cedîd’e Meydan Görmüş Mevlevî Âyinleri. 2 Cilt. Konya: Bahçıvanlar Basım Sanayi, 2009.
• Çevikoğlu, Timuçin-Karaismâiloğlu, Adnan. “Mustafa Câzim El-Mevlevî’nin Hicazkâr Âyîn-i Şerîfi”. Mevlânâ Araştırmaları 3. Ankara: Akçağ Yayınları, 2009.
• Çevikoğlu, Timuçin. Mevlevî Âyinleri-Usûller ve Arûz. 2 Cilt. İstanbul: Konya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları, 2011.
• Öztuna, Yılmaz. “Mustafa Câzîm” Büyük Türk Mûsikîsi Ansiklopedisi. 2/76. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1990.
• Tanrıkorur, Cinuçen. Osmanlı Dönemi Türk Mûsikîsi. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2003.
• Yahya Kaçar, Gülçin. Türk Mûsikîsi Rehberi. Ankara: Maya Akademi, 2012.
• Yahya Kaçar, Gülçin. Türk Mûsikîsinde Eser ve İcrâ Tahlîli Yöntemleri (Kavramlar-Semboller ve Örnekleriyle). Ankara: Gece Kitaplığı Yayınları, 2020.
• Yavaşça, Alâeddin. Türk Mûsikîsinde Kompozisyon ve Beste Biçimleri. İstanbul: Türk Kültürüne Hizmet Vakfı, 2002.