ÇARH-NÂME’DE YER ALAN ÂYET VE HADİSLER

Year 2008, Issue: 11, 279 - 303, 01.12.2008

Murat Ak

Abstract

Türkler İslamiyet’i kabul ettikten sonra, hayatın bütün kolları yeni dinî değerlerle şekillenmiştir. Tasavvufî düşünce Türklerin yaşamını ve inancını belirlemede oldukça etkili olmuştur. Bu makalenin konusu olan Çarh-nâme, tasavvufî düşüncenin etkisiyle yazılmış bir kasidedir. Çarh-nâme dünyanın faniliğinden, ölümden ve kıyamete hazırlıktan bahseder ve insanlara ahlakî nasihatlerde bulunur. Çarh-nâme’nin bugüne kadar Ahmed-i Fakîh’e ait olduğu kabul edilmiştir. Fakat birden fazla Ahmed-i Fakîh’in varlığı, kasidenin hangi Ahmed-i Fakîh’e ait olduğu problemini ortaya çıkarmaktadır. Hatta bazı araştırmacılar onun Ahmed-i Fakihlerden birine ait olmayabileceğini de söylerler. Sûfiyâne bir metin olan Çarh-nâme’de çok sayıda ayet-hadis iktibas ve telmihleri yer almaktadır. Bütün beyitlerin dinî bir kaynaktan neşet eden nasihatlerle örülü olduğunu söylemek mümkündür. Şair, eserinde sanattan ziyade öğreticiliği gözetmiştir. Bu durum nasihatnâme diyebileceğimiz eserin tabiatına uygundur

Keywords

Çarh-nâme, Ahmed-i Fakîh, ayet-hadis, iktibas-telmih, tasavvuf

Qur’anic Verses and Traditions in Çarh-name

Abstract

After the Turks accepted the new religion of Islam, all aspects of life have been formatted by the new religious values. In this meaning, mystical thought had an important role in the Turkish social life and beliefs. The theme of this text Çarh-nâme, is an eulogy written in a mystical mood. It mentions about the mortality of life, about the death and being get ready for the doomsday. Also it gives moral advices to people. Till today it has been accepted that this poem had been written by Ahmed-i Fakih. But there are many different Ahmed-i Fakihs mentioned by Islamic literature sources, so it causes a problem about the writer of this poem. So, some researchers indicate that this poem might be written not by Ahmed-i Fakih but another one. Çarh-nâme, which is a mystical text includes many quotations-allusions of Qu’ranic verses and traditions. It is possible to say for all Çarh-nâme couplets that they are all woven advices which came from religious tradition and sources. The poet of Çarh-nâme, had preferred to be a recommender more than an artist. The text had been written in a didactical style. This fact is appropriate for this text, which we can call an advice book

Keywords

Çarh-name, Ahmed-i Fakih, Qu’ranic verse-tradition, quotationallusion, sufism

References

• » el-Aclûnî el-Cerrâhî, İsmail b. Muhammed; Keşfü’l Hafâ, Müessesetü’l Risâle, 6. bs., Beyrut 1996.
• » Banarlı, Nihad Sâmi; Resimli Türk Edebiyatı Tarihi, MEB Devlet Kitapları, İstanbul 2004.
• » Buharî, Ebu Abdullah Muhammed b. İsmail; Sahih-i Buhari (I-VIII), İstanbul 1315.
• » Ebu Davud, Süleyman b. El-Eş’as es-Sicistânî; Sünen (I-IV), Mısır, ts.
• » Gencel, Turhan; Çarh-nâme’nin Müellifi ve Tarihi Hakkında Notlar, (çev. Emine Gürsoy- Naskali), Ankara 1987.
• » Işık, Hidayet; “Hoca Ahmed Fakih’in Tarihî-Dînî Kişiliği ve Konya’da Hoca Fakih Türbesi”, İpek Yolu, Konya Kitabı V, Konya 2002, s. 177-186.
• » İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezîd Mâce el-Kazvînî (273/887), Sünen, I-II, Kahire 1953.
• » İz, Fahir; Eski Türk Edebiyatında Nazım 1, 5. bs., Akçağ Yay., Ankara 2004.
• » Köprülü, M. Fuad; Türk Edebiyatı Tarihi, (Yay. Haz: Dr. Orhan F. Köprülü), Akçağ Yay., 5. Baskı, Ankara 2003.
• » Kur’ân-ı Kerim ve Açıklamalı Meâli, Heyet, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları / 86, Ankara 1993.
• » Kut, Günay; “Ahmed-i Fakîh”, Başlangıcından Günümüze Kadar Büyük Türk Klâsikleri, Bi- rinci Cilt, Ötüken Söğüt, İstanbul 1985, s. 263-268.
• » Mâlik b. Enes el-asbahî, Muvatta (I-VIII), Beyrut 1992.
• » Mansuroğlu, Mecdut; Ahmed-i Fakih Çarhname, Pulhan Matbaası, İstanbul 1956.
• » Mengi, Mine; Eski Türk Edebiyatı Tarihi, Akçağ Yay., 12. Baskı, Ankara 2006.
• » Müslim, Ebu Hüseyin b. Haccac el-Kuşeyrî, Sahih-i Müslim (I-V), Beyrut 1955.
• » en-Nisâbûrî Muhammed b. Abdullah el-Hakîm, Müstedreku’l Hakîm, (I-XIX), Beyrut 1990.
• » Sertkaya, Osman F.; “Ahmed Fakîh” md., TDV İslam Ansiklopedisi, C. 2, s. 65-67.
• » Şentürk, Atillâ; Kartal, Ahmet; Eski Türk Edebiyatı Tarihi, Dergâh Yayınları, 2. bs., İstanbul 2005.
• » Tirmîzî, Ebu İsa Muhammed b. İsâ, Sünen (I-V), yer belirtilmemiş, 1964.
• » Yıldırım, Mustafa; “Konya Hoca Ahmet Fakih Zaviyesi Çevresinde Oluşan Yapı Topluluğu”, Marife, yıl 7, sayı 2, güz 2007, s. 203-232.