KARAHANLILAR DEVLETİ'NİN GAZNELİLERLE SİYASİ İLİŞKİLERİ (389-536/999-1141)

Year 2010, Issue: 15, 291 - 319, 01.12.2010

Ali B Salih El-muheymid Ali Aksu

Abstract

Karahanlılar ve Gazneliler arasındaki ilişki, dostluk ve düşmanlık boyutunda seyretmiştir. Gazneliler Devleti, Karahanlı Devleti'ni kendine boyun eğdirmeye çalışmıştır. Karahanlı Devleti’nde kardeşler arasında bölünme (Doğu-Batı) meydana geldiğinde Gazneliler bundan istifade ederek zaman zaman hedeflerine ulaşmışlardır

Keywords

Karahanlılar, Gazneliler, İlişki, Düşmanlık, Dostluk

Political Relations of the State of Qarakhanids with the Ghaznawids

Abstract

Relationship between Qarakhanids and Ghaznawids had moved in dimension of friendliness and hostility. The Ghaznawids State had struggled to subdue the Qarakhanids for itself. When the division of brothers became true in the Qarakhanids State -as the West and the East- the Ghaznawids had exploited sometimes and achieved their aims

Keywords

Qarakhanids, Ghaznawids, Relationship, Hostility, Friendliness

References

• Kaynaklar: Kaynaklar: Kaynaklar:
• IIII----Temel Kaynaklar Temel Kaynaklar Temel Kaynaklar Temel Kaynaklar
• » Abbas İkbal, Târihu İran Ba'de'l-İslam, trc. Muhammed Alâüddin Mansur, Kahire 1410/1990.
• » Ali b. Salih el- Muheymid, “Karahanlılar ve İslam’ın Yayılışında Gösterdikleri Çabalar”, çev., Ali Aksu, CÜİFD., Sivas 2001, cilt v, sayı 1, s. 281-310.
• » Bedir Abdurrahman Muhammed, Rusûmü'l-Gazneviyyîn, Kahire 1987.
• » Benâktî, Fahruddin Davud b. Tâcüddin, (öl. 730/1329), Târihu Benâktî, (İranlı) thk. Ca'fer Şiar, Tahran 1348.
• » el-Beyhakî, Ebü’l-Fadl Muhammed b. Hüseyin, (öl. 470/1077), Târihu'l-Beyhakî, trc. Sadık Neş'et vd., Kahire 1956.
• » el-Bundârî, el-Feth b. Ali b. Muhammed, (öl. 643/1245), Târihu Devleti Al-i Selçuk, Beyrut 1400/1980.
• » Ebü’l-Fidâ, el-Melikü'l-Müeyyid Imadüddin İsmail b. Ali, (öl. 732/1331), el-Muhtasar fî Ahbâri'l-Beşer, II, Mısır ty.
• » el-Gerdîzî, Ebû Said el-Hayy b. ed-Dahhâk b. Mahmud, (öl. 442–443), Zeynü'l-Ahbâr, trc. Ifâf es-Seyyid Zeydân, II, Kahire 1402/1982.
• » el-Hamevî, Şihâbüddin Yakut b. Abdullah el-Hamevî er-Rûmî al-Bağdâdî, (öl. 626/1228), Mu'cemü'l-Buldân, Beyrut 1984.
• » Hondmîr, Ğıyâsüddin b. Hemâmüddin, (öl. h. 942), Habîbü's-Siyer (Farsça) II, Tahran 1353.
• » el-Hüseynî, Sadrüddin b. Ali, (öl. 622/1224), Ahbârü'd-Devleti's-Selçukiyye, Beyrut 1984.
• » İbn Haldun, Iber, Beyrut 1403/1983.
• » İbn Hallikân, Ebü’l-Abbas Şemsüddin Ahmed b. Muhammed, (öl. 681/1282), Vefeyâtü'l- A'yân ve Enbâü'z-Zemân, II, V, thk. İhsan Abbas, Beyrut ty. ————
• Age., s. 558; Mîrhond, Age., s. 166.
• Tirmiz, Ceyhun nehrinin doğu sahilinde yer alan bir yerleşim merkezidir. Sahihi Buhari'nin sahibi
• İmam Muhammed b. İsa et-Tirmîzî, buralıdır. Yakut, II, 26–27.
• » İbn Manzur, Ebü’l-Fazl Cemalüddin Muhammed b. Mükrim, (öl. 711/1311), Lisanü'l-Arab, haz. ve yay. Yusuf Hayyât, Beyrut ty.
• » İbn Tagriberdî, Cemâlüddin Yusuf, (öl. 874/1469), en-Nücûmü'z-Zâhira fi Mülûki Mısr ve'l- Kahire, thk. Fehim Şeltut, Kahire ty.
• » İbn Ziyâr, el-Emir Keykavus b. İskender, (öl. 462/1069), Kitabü'n-Nasîha, Kâbusnâme ola- rak da bilinmektedir, trc. Muhammed Sadık Neş’et vd., Mısır 1958.
• » İbnü'l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Abdurrahman b. Ali, (öl. 597/1200), el-Muntazam fi Târihi'l-Mülûk ve'l-Ümem, VIII, X, Haydarabad 1357.
• » İbnü'l-Esîr, Izzüddin Ali b. Ebi'l-Kerem Muhammed eş-Şeybânî, (öl. 630/1232), el-Kâmil fi't- Tarih, IX, X, XI, Beyrut 1402/1982.
• » İbnü'l-Ibrî, Ebü’l-Ferec Gregoruous Cemalüddin b. Şemmâs el-Malatî, (öl. 683/1286), Târihu'z-Zemân, trc. İshak Ermele, Beyrut 1986.
• » İbnü'l-Furât, Nâsıruddin Muhammed b. Abdurrahim, (öl. 807/1405), Târihu'd-Düvel ve'l- Mülûk, Mikrofilm Mektebetü Câmiatü'l-Melik Suud, Riyad, no. 235, 236f.
• » İbnü'l-Imrânî, el-İnbâü fi Târihi'l-Hulefâi, thk. Kasım es-Samirâyî, Riyad 1402/1982.
• » el-Kazvînî, Zekeriyya b. Muhammed b. Mahmud, (öl.682/1283), Âsârü'l-Bilâd ve Ahbârü'l- Ibâd, Beyrut ty.
• » Mahmud Şakir, Türkistan, Beyrut, ty.
• » Mîrhond, Muhammed b. Handeşah, (öl. h.903), Ravzatü's-Safâ, trc. Ahmed Abdülkadir eş- Şâzelî, Mısır 1408/1988.
• » M. Longworth Dames, “Gazneliler”, İA., İstanbul 1993, IV, 742-748.
• » Muhammed Avfî, (öl. 630/1232), Lübâbü'l-Elbâb, (Farsça) nşr. ve thk. Edward Fenr, Leiden 1324/1906.
• » Merçil, Erdoğan, “Gazneliler”, Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, İstanbul 1987.
• » --------, “Gazneliler”, DİA., İstanbul 1996, XIII, 480-484.
• » Müneccim Paşa, Ahmed b. İsa b. Lütfullah, (öl. 1113/1702), Müneccim Paşa Tarihi, (Türk- çe yazma) Riyad, Câmiatü'l-Melik Suud, no. 344f.
• » en-Narşahî, Ebû Bekir Muhammed b. Ca'fer, (öl. 348/959), Târihu Buhara, trc. ve thk. Emin Bedevi vd, Mısır 1965, Ebû Nasr Ahmed el-Kabavî'nin (Târihu Buhara) adlı kitabına dahil edilmiştir.
• » en-Nizâmî el-Arûzî es-Semerkandî, (öl. 552/1157), Çehâr Makâle, trc. Abdülvehhâb Azzâm vd, Kahire 1368/1949.
• » Nizamülmülk, Ebû Ali el-Hasan b. Ali et-Tûsî, (öl. 485/1092), Siyasetname, trc. Yusuf Hüse- yin Bekkâr, Duhâ, Katar 1407/1987.
• » Palabıyık, Hanefi, Valilikten İmparatorluğa Gazneliler, Devlet ve Saray Teşkilatı, Ankara 2002.
• » er-Râvendî, Muhammed b. Ali b. Süleyman, (öl. 603/1206), Râhatü's-Sudûr ve Ayetü's- Sürûr fi Târihi'd-Devleti's-Selçukiyye, trc. İbrahim eş-Şurâbî vd., Kahire 1379/1960.
• » Reşîdüddin, Fazlullah el-Vezir b. Imâdüddevle, Câmiu't-Tevârîh (Farsça), II, V, (Târihu Al-i Selçuk) Ankara 1960.
• » Sibt İbnü'l Cevzî, Şemsüddin b. Yusuf, (öl. h. 654), Mîr’âtü'z-Zemân fi Târihi'l-A'yân (481– 517), thk. Müsfir b. Salim el-Ğâmidî, Mekke 1407/1987.
• » Süreyya Muhammed Ali, el-Ğûriyyûn, Mısır 1993.
• » et-Taberî, Ebû Ca'fer Muhammed b. Cerîr, (öl. 310/922), Târihu'l-Ümem ve'l-Mülûk, V, Bey- rut 1408/1988.
• » el-Utbî, Ebû Nasr Muhammed b. Abdülcebbâr, (öl. 427/1036), Târihu Yemînî, Lahor 1300/1882.
• » el-Uzeymî, Muhammed b. Ali b. Muhammed et-Tenûhî el-Halebî, (öl. 558/1163), Târihu'l- Uzeymî, Claude Chan'in Journal Asisatigue Tome ccxxx septembre 1938, s. 367 içerisin- de yayımı.
• » ez-Zehebî, el-Hâfız Şemsüddin Muhammed b. Ahmed et-Türkümânî, (öl. 748/1347), Siyerü A'lâmi'n-Nübelâ, XIX, thk. Şuayb el-Arnavut, Beyrut 1413/1993.
• » ------ , el-Iber fi Haberi men Ğaber, thk. Muhammed es-Saîd II, Beyrut ty. IIIIIIII----Müracaat Kaynakları Müracaat Kaynakları Müracaat Kaynakları Müracaat Kaynakları
• » Abbas İkbal, Târihu İran Ba'de'l-İslam, trc. Muhammed Alaüddin Mansur, Kahire 1410/1990.
• » Abbas Pervîz, Târihu Deyâlime ve Gazneviyân, (Farsça) Tahran 1336.
• » Barthold, Târihu't-Türk fi Asya'l-Vustâ, trc. Ahmed es-Saîd Süleyman, Mısır ty.
• » ---------, Türkistan mine'l-Fethi'l-Arabiyyi ile'l-Ğazvi'l-Moğolî, trc. Salahuddin Osman Haşim, Kuveyt 1401/1981.
• » Bedir Abdurrahman Muhammed, Rüsûmü'l-Gazneviyyîn, Kahire 1987.
• » Fambury Armeneous, Târihu Buhara, trc. Ahmed es-Sâdâtî, kahire 1987.
• » Fethi Ebû Yusuf, el-Müsâhirât fi'l-Asreyni'l-Gazneviyyi ve's-Selçûkiyyi. by ty.
• » Hasan Mahmud ve Ahmed Şerif, el-Alemü'l-İslâmî fi'l-Asri'l-Abbâsî, Kuveyt 1980.
• » Le Strange Guy, Buldânü'l-Hilâfeti'ş-Şarkiyyi, trc. Beşir Fransîs vd., Beyrut 1985.
• » Mahmud Şakir, Türkistan, Beyrut ty.
• » es-Seyyid Abdülmü'min es-Seyyid Ekrem, Ezvâü Ala Târihi Tûrân, Mekke ty.
• » Stanley Leon Pool, ed-Düvelü'l-İslamiyye, Türkçe'den Arapça'ya çev. Muhammed Sabîhî Ferzât, Dımaşk 1973.
• » Süreyya Muhammed Ali, el-Ğûriyyûn, Mısır 1993. IIIIIIIIIIII----Yabancı Kaynaklar Yabancı Kaynaklar Yabancı Kaynaklar Yabancı Kaynaklar
• » Bosworth, Kara Khitay Encylopaedia of Islam, IV, 580–583.
• » ----------, The Ghaznavids (Beyrut).
• » İslam Ansiklopedia, (Karahanlılar), VI, İstanbul 1967.
• » Osman Turan, Selçuklular Tarihi, Ankara 1965.
• » Skrine and Ross, The Heart of Asia, New York 1973.
• » The New Encyclopedia, Britantica. London.
• » Zeki Velidi Togan, Umumi Türk Tarihine Giriş, İstanbul 1981.