HZ. PEYGAMBER VE RÂŞİD HALİFELER DÖNEMİNDE ÖZEL İZ VE İŞARET OLARAK KULLANILAN PAROLA VE BAYRAKLAR

Year 2011, Issue: 17, 155 - 175, 01.12.2011

Mehmet Şimşir

Abstract

Haberleşme, devlet ve toplumlar için zaruri bir ihtiyaçtır. Bu gereksinimlerini karşılamak için gizli ve açık şekilde birçok farklı yol ve yöntem geliştirmişlerdir. Kendilerini ifade etmek ya da gizli haberleşmelerini temin için parola ve bayrak da bir usul olmuştur. Devlet ve milletler kelimelere yükledikleri özel manalar ile duygu ve düşüncelerini ifade etmişken, bayrak ve flamaları çeşitli renk ve şekillerle farklı anlamlar için kullanmışlardır. İlk dönem İslam tarihinde de bu uygulamanın birçok çeşitli şekli ile var olduğunu görmekteyiz. Bu çalışmamızda bahsi geçen dönem için bu yöntemler incelenmiştir. AnahtarKelimelerAnahtarKelimelerAnahtarKelimeler

Keywords

Haberleşme, Parola, Bayrak, İz, İşaret, Alamet, Flama

Passwords and Flags Which were Used as Special Marks and Signs at the Period of Prophet Muhammad and Rashid Khalifs and Rashid Khalifs

Abstract

Communication is an obligatory requirement for government and societies. To fulfill the requirement, they developed many different tactics and methods in hidden and open form. To express themselves or to provide their hidden communication, password and flag became a method. They express their emotions and thoughts with the special meanings which they loaded to the words. Meanwhile, they used flags and colour flag with the different colours and forms for different meanings. We saw this application with many different forms in the First Period of Islamic History. In this article, these methods are examined

Keywords

Communication, Password, Flag, Mark, Sign, Symbol, Signal Flag

References

• Kaynaklar Kaynaklar Kaynaklar
• » Abdurrezzâk, Ebû Bekr b. Hemmâm San’ânî, (v.211/826), el-Musannef, nşr: Habiburrah
• man el-Azamî, Beyrut, 1970.
• » Ahmed b. Hanbel, (v.241/855), Müsned, Mısır, 1313.
• » Ahmet Cevdet Paşa, (v.1312/1895), Kısâs-ı Enbiya ve Tevârih-i Hulefâ, Bedir Yay., İstanbul, 1981.
• » Alûsî, Mahmut Şükri, Bülûğu’1-Ereb fî Ma’rifeti’1-Ahvâli’l-Arab, Beyrut, Trz.
• » Avn, el-Fennü’l- Harbî fî Sadri’l-İslâm, Dârü’l-Maârif, Mısır, 1961.
• » Barthold, W., İslâm Medeniyeti Tarihi, İlavelerle Ter: M. Fuad Köprülü, DİB. Yay., Arcan Matbaacılık, Ankara, 1984.
• » Bedrüddin Aynî, Umdedü’l-Kari, Beyrut, Trz.
• » Belâzurî, Ebu’l-Abbas Ahmed b. Yahya b. Câbir, (v.279/892), Ensâbü’l-Eşraf, nşr: Suheyl Zekkâr-Riyad Ziriklî, Beyrut, 1996/1417.
• » Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyn Ebû Ali (v.458/1066), Delâilü’n-Nübüvve, nşr: A. Kal’aci, Beyrut, 1985/1405.
• » Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail, (v.256/870), el-Câmiu’s-Sahih, Dımaşk, 1992.
• » Canan, İbrahim, Kütüb-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yay., İstanbul, 1993.
• » Cehşiyarî, Muhammed b. Abdus b. Abdillah el-Kûfî, (v.331/942), Kitâbü’l-Vüzerâ ve’l- Küttâb, Kâhire, 1938.
• » Çağrıcı, Mustafa, “Selam”, İFAV Ansiklopedisi, İstanbul, Trz.
• » Dahlan, Ahmed b. Zeynî, (v.1304/1925), es-Sîretü’l-Muhammediyye ve’l-Âsârü’n- Nebevîy- ye, Beyrut, Trz.
• » Dârimî, Ebu Muhammed Abdillah b, Abdirrahman, (v.255/869), Sünenu’d-Dârimî, Thk: Abdullah Hâşim Yemânî el-Medenî, Kâhire, 1966.
• » Diyarbekrî, Hüseyin b. Muhammed b. el-Hasen, (v.990/1582), Tarîhü’l-Hamîs fî Ahvâli Enfesi Nefîs, Beyrut, Trz.
• » Doğan, Mehmet, Büyük Türkçe Sözlük, Ülke Yay., 10. Bsk., İstanbul, 1994.
• » Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş’as, (v.275/888–89), Sünen, Hıms, 1969/1388.
• » Ebû Nuaym el-İsfehânî, (v.430/1038), Delâilü’n-Nübüvve, Haydaraba, 1369.
• » Ebû Ubeyd, Kâsım b. Sellâm, (v.224/838), Kitâbü’l-Emvâl, Beyrut, Dârü’l-Fikr, 1408/1988.
• » Ebû Yûsuf, Yâkub b. İbrahim (v.182/798), Kitâbü’l-Harâc, Kâhire, 1396.
• » Elmalılı, Muhammed Hamdi Yazır, Hak Dini Kur’an Dili, Eser Yay., İstanbul, 1979.
• » Fîrûzabâdî, Mecdu’d-Din Muhammed b. Yâkub, (v.816/1413), el-Kâmûsü’l-Muhît, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut, 1997.
• » Gabain Annemarıe Von. Acta Orientalia Hung, Renklerin Sembolik Anlamları, Türkoloji Dergisi, Türkoloji Dergisi, Ankara Üniversitesi, Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Araştırma Enstitüsü Yay., Ankara, c. III, Sayı: 1, 1968, s.108–113.
• » Hâkim, Ebû Abdillah Muhammed b. Abdillah en-Nisâburî, (v.405/1015), Müstedrek, c. I-IV, Riyad, Trz.
• » Halebî, Ali b. Burhanüddin, (v.975/1044), İnsânü’l-Uyûn fi Sîret-i Emîni’l-Me’mûn (es- Sîretü’l-Halebiyye), Mısır, 1380/1970.
• » Hamîdullah, Muhammed, “İslâm’da Devletler Hukûku”, İİED., Ter: Abdulkadir Şener, Ankara, 1977.
• » ------------ el-Vesaikü’s-Siyasiyye li’l-Ahdi’n-Nebevî ve’l-Hilâfeti’r-Râşide, 2. Bsk., Beyrut, 1969.
• » İbn Abdi’l-Berr, Ebû Ömer Yûsuf b. Abdillah b. Muhammed, (v.463/1071), el-İstıâb fî Ma’rifeti’l-Ashâb, Thk: Ali Muhammed el-Becâvî, Kâhire, Trz.
• » İbn Abdirabbih, Ebu Amr Ahmed b. Muhammed el-Endelusî, (v.327/938), Kitâb el-Ikdü’l- Ferîd, Thk: A. Emin, A. Zeben-İ. Ebyari, 2. Bsk., Kahire, 1948.
• » İbn Asâkir, Ebü’l-Kâsım Ali b. Hasen b. Hibetullah, (v.571/1175), Tarihu Dimeşki Kebîr, Thk: Ahmed Emin, Ahmed Zeynî, İbrahim el-Ebyarî, Kâhire, 1949.
• » İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr Muhammed el-Kûfî, (v.235/849), Musannef İbn Ebî Şeybe, Thk: Kemal Yûsuf, Riyad, 1409.
• » İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbuddin Ahmed b. Hacer el-Askalânî, (v.852/1313), el-İsâbe fî Temyîzi’s-Sahâbe, Thk: Ali Muhammed el-Becavî, Kâhire, 1970.
• » İbn Haldun, Abdurrahman b. Muhammed el-Hadremiyyetü’1-Mağribiyyi (v.808/1405), Tarihu İbn Haldun bi Kitâbi’l-İberi ve’d-Divâni’l-Mübtedei ve’l-Haber fî Eyyâmi’l- Arabi ve’1-Acemi ve’1-Berberi ve men Âsâruhum min Zevi’s-Sultâni’l-Ekber, Menşûrâtu Müesseseti’1-A’lâli’l-Matbûat, Beyrut, 1981–1391.
• » İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed, (v.456/1063), el-Fasl fî’1-Milel ve’1-Ehvâl ve’n- Nihâl, Dârü’l-Maarife, 2. Bsk., Beyrut-Lübnan, 1975-1395.
• » İbn Hişâm, Ebu Muhammed Abdülmelik, (v.213/828), es-Sîretü’n-Nebeviyye, Thk: Mustafa es-Sekkâ ve arkadaşları, Beyrut, 1966.
• » İbn Kayyım el-Cevziyye, Ebû Abdillah Muhammed b. Ebî Bekir, (v.751/1350), Zâdü’l- Meâd,
• Matba’a ve Mektebe Mustafâ el-Bâbî el-Halebî, Mısır, 1369/1950.
• » ------------ Ahkâmu Ehli’z-Zimme, Thk: Subhi Sâlih, Beyrut, 1983.
• » İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ İmâmuddin İsmâil, (v.774/1372), el-Bidâye ve’n-Nihâye, Beyrut, 1966.
• » İbn Kuteybe, Ebu Muhammed Abdullah b. Müslim ed-Dîneverî, (v.276/889), el-Maârif, Thk: Servet Ukkâşe, Dârü’l-Maârif, 4. Bsk., Kahire, Trz.
• » İbn Mâce, Muhammed b. Yezid, (v.273/887), Sünen, nşr: Muhammed Mustafa el-A’zamî, Riyad, 1983.
• » İbn Manzûr, Ebû’l-Fadl Cemâluddin Muhammed b. Mukerrem el-Ensarî, (v.771/1369), Lisânu’l-Arab, Beyrut, 1410/1990.
• » İbn Sa’d, Muhammed b. Sa’d, (v.230/844), et-Tabâkâtü’l-Kübrâ, Beyrut, 1957.
• » İbn Seyyidi’n-Nâs, (v.734/1333), Uyûnu’1-Eser fî Fünûni’l-Meğazî ve’ş-Şemâili ve’s-Siyer, Dârü’l-Ma’rife, Beyrut, Trz.
• » İbnü’l-Cevzî, Ebû’l-Ferec Cemâluddin Abdurrahman b. Ali (v.597/1200), el-Vefâ bi Ahvâli’l- Mustafâ, nşr: M. Abdülvâhid, Beyrut, 1966.
• » İbnü’l-Esîr, İzzüddin Ali b. Ebi’l-Kerem, (v.630/1233), Üsdü’l-Ğâbe fi Ma’rifeti’s-Sahâbe, 1390/1970.
• » ----------- el-Kâmil fi’t-Târîh, Beyrut, 1385/1965.
• » İmam Mâlik, Mâlik b. Enes, (v.179/795), el-Muvatta, nşr: Abdülbâki Muhammed F., Kâhire, 1951.
• » Kettânî, Abdülhay, (v.1962), Nizâmu Hükûmeti’n-Nebeviyye (et-Terâtibü’1-İdâriyye) Dârü’l- Kütübi’l-Arabî, Beyrut, Trz.
• » Köprülü, Orhan F., “Bayrak”, DİA., İstanbul, 1992, V/247.
• » Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed, (v.671–1273), el-Câmi li Ahkâmi’l-Kur’an, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut, 1995.
• » Mâverdî, Ebü’l-Hasan Ali b. Muhammed b. Habîb, (v.450/1058), el-Ahkâmu’s-Sultâniye ve’l-Âyâtü’d-Dîniyye, Kâhire, 1973.
• » Mes’ûdî, Ebu’l-Hasen, Ali b. Hüseyin b. Ali, (v.346/957), Mürûcu’z-Zeheb ve Meâdinü’l- Cevher, Thk: Muhammed Muhyiddin Abdulhamid, el-Mektebetü’l-Asrıyye, Sayda- Beyrut, 1988.
• » Miras, Kâmil, Tecrid-i Sarih Tercümesi, Ankara, 1980.
• » Müslim, Ebü’l-Hasen Müslim b. Haccâc, (v.261/874–75), el-Câmiu’s-Sahih, nşr: Muham
• med F. Abdulbâkî, Daru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye, 1955.
• » Ögel, Bahaeddin, Türk Kültür Tarihine Giriş, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara, 2000.
• » Öztürk, Levent, İslâm Toplumunda Hıristiyanlar, İstanbul, 1998.
• » Râgıb, el-Isfehânî, Ebû’l-Kâsım, Huseyin b. Muhammed (v.502/1108), Müfredât Elfâzı’l- Kur’an, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 2004.
• » Râzî, Fahruddin Muhammed b. Ömer, (v.606/1209), Mefâtihu’l-Gayb, Dâru Kütübi’l- İlmiyye, Beyrut, 1990.
• » Semhûdî, Nureddin Ali b. Ahmed, (v.911/1505), Vefau’l-Vefa bi Ahbari’l-Mustafa, Thk: Muhammed Muhyiddin Abdulhamit, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1984.
• » Şiblî, Nu’mânî, Bütün Yönleri ile Hz. Ömer ve Devlet İdaresi, Ter: Talip Yaşar Alp, Hikmet Yay., İstanbul, 1986.
• » Taberî, Ebû Câfer Muhammed b. Cerîr, (v.310/992), Tarihu’t-Taberî (Tarihu’l-Rüsûl ve’l- Mülûk), Beyrut, Trz.
• » Tirmizî, Ebû İsâ Muhammed b. İsâ b. Sevre, (v.279/892), Sünen, Thk: Ahmed Muhammed Şâkir-Muhammed Fuâd Abdulbâkî İbrahim, es-Sünen, Byy., Trz.
• » Vâkıdî, Ebu Abdurrahman b. Ömer, (v.207/882), Kitâbü’l-Meğazi, nşr: M. Jones, Beyrut, 1984.
• » -Fütûhü’ş-Şam, Mısır, 1935.
• » Zehebî, Şemsuddin Muhammed b. Ahmed b. Osman, (v.748/1347), Tarihu’l-İslâm, Byy., 1974.
• » Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım Cârullah Mahmud b. Ömer, (v.538/1143), el-Keşşâf an Hakâiki’t- Tenzîl, Beyrut, 1977.
• » Zeydan, Corci, İslâm Medeniyeti Tarihi, Ter: Zeki Meğamiz, Sad: Mümin Çelik, Üçdal Yay., İstanbul, 1966.