MİTOLOJİK DÖNEM VE SONRASINDA TÜRKLER’İN FELSEFİ ANLAYIŞI VE FELSEFEYE KATKILARINA GENEL BİR BAKIŞ

Year 2015, Issue: 25, 95 - 110, 01.12.2016

Ömer Faruk Erdem

Abstract

Tarih boyunca insanlığın ortak mirası olan felsefe geleneğinde Türklerin de önemli katkıları bulunmaktadır. Türklerin felsefeye katkılarına dair bilinen birçok bilgi onların İslamiyet’i kabulünden sonrasıyla ilgilidir. Hâlbuki Türklerde hikmet geleneği her ne kadar kollektif bir hikmet biçiminde olsa da çok daha eskidir. Bu çalışmada ilk olarak Türklerin İslamiyet’i kabulünden önce felsefi gelenek karşısındaki durumları ve felsefi geleneğe katkıları üzerinde durulmuştur. İkinci olarak da Türklerin İslamiyet’i kabulüyle birlikte önceki müktesebatı ve yeni kazanımlarını kaynaştırması sonucunda ortaya koyduğu yeni düşünce biçiminin durumu ve felsefi gelenek üzerindeki etkilerine temas edilecektir

Keywords

Türkler, Felsefe, Mitoloji, Din, Farabi, İbn-i Sina

An Overview to the Turks’ Understanding of Philosophy and Their Contribution in the Mythological Period and Afterward

Abstract

The Turks have important contributions to the philosophical tradition, which is the common heritage of mankind throughout the history. Most of the information known about the contribution of the Turks to philosophy is related to the period after their acceptance of Islam. Whereas, the wisdom tradition of Turks, although in the form of a collective tradition, is much older. In this study, first we have dealt with the philosophical tradition of the Turks before their adoption of Islam and their philosophical contributions. Secondly, we have analyzed the new way of thinking after the adoption of Islam by the Turks and new achievements as a result of merging the old philosophical tradition with the new information they gathered and its impact on the philosophical tradition of the Turks

Keywords

Turks, philosophy, mythology, religion, Avennasar, Avicenna

References

• » Aydın, Mehmet, “Türklerin Felsefe Kültürüne Katkıları”, ERDEM, İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, Cilt 1, Sayı 3, Eylül, 1985.
• » Dadan, Ali, İslam Tarih KaynaklarındaTürkler (Câhiliye Döneminden Emevîler’in Sonuna Kadar), Basılmamış Doktora Tezi, NEÜ. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya, 2013.
• » Dewey, John, Human Nature and Conduct, New York, 1930.
• » Elçin, Şükrü, Halk Edebiyatına Giriş, Ankara, 1986.
• » Erdem, Hüsameddin, Felsefeye Giriş, Konya, 2013.
• » Erdem, Hüsameddin, İlkçağ Felsefesi Tarihi, Konya, 2014.
• » Erdem, Hüsameddin, Panteizm ve Vahdet-i Vücûd Mukayesesi, Ankara, 1991.
• » Erdem, Hüsameddin, Problematik Olarak Din-Felsefe Münasebeti, Konya, 2010.
• » Esin, Emel, “İslamiyetten Önceki Türk Kültür Tarihi ve İslama Giriş”, Türk Kültürü El Kitabı II, C 1/b.
• » Esin, Emel, Türk Kozmolojisi, İstanbul, 1979;
• » Farabi, El-Medinetu’l Fazıla, çev. Nafiz Danışman, Ankara, 2001.
• » Gökalp, Ziya, Türk Ahlakı, İstanbul, 1992.
• » Gökalp, Ziya, Türk Medeniyeti Tarihi, İstanbul, 1989.
• » Görgün, Tahsin, “İbn-i Sina” TDV İslam Ansiklopedisi, C. 20.
• » Gumilëv, L.N. Eski Türkler, çev. D.Ahsen Batur, 4. Baskı, İstanbul, 2003.
• » Günay, Ünver-Güngör, Harun, Başlangıçlarından Günümüze Türklerin Dini Tarihi, İstanbul, 2003.
• » Güngör, Harun, “Orta Asyada Mani Dininin Yayılması ve Türk Kültürüne Etkisi” Erciyes Üni- versitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı 6, Kayseri, 1989.
• » Güngör, Harun, Başlangıçtan Günümüze Türklerin Dini Tarihi, Ankara, 1997.
• » Güngör, Harun, Türk Bodun Bilimi Araştırmaları, Kayseri, 1998.
• » İnan, Abdulkadir, Tarihte ve Bugün Şamanizm Materyaller ve Araştırmalar, Ankara, 1995.
• » Kaya, Bayram, Türk Felsefe Tarihi, İstanbul, 2005.
• » Kaya, Mahmut, “Farabi” DİA, İstanbul, 1995, c. 12
• » Keklik, Nihat, Türkler ve Felsefe (Türk İslam Felsefesi),İstanbul, 1986.
• » Mes’ûdî, El-Tenbih vel-İşrâf, (Fransızca terc. Carra de Vaux: Livre de I’Avertissement et de la Revision, Paris, 1897)
• » Ögel, Bahaeddin, Türk Mitolojisi, C.1, İstanbul, 1971.
• » Özden, H.Ömer, Türk Düşünce Tarihi, İstanbul, 2014.
• » Platon, Devlet, çev.Hüseyin Demirhan, İstanbul, 2002.
• » Suckiel, Ellen Kappy, The Pragmatic Philosophy of William James, Notre Dame, IN, 1984.
• » Tanyu, Hikmet, İslamlıktan Önce Tek Tanrı Anlayışı, Ankara, 1980.
• » Taş, İsmail, Türk İslam Düşüncesi Yazıları, Konya, 2011, s.192.
• » Taşağıl, Ahmet, “Türk”, DİA, c.41, İstanbul, 2012.
• » Ülken, Hilmi Ziya, Türk Tefekkür Tarihi, İstanbul, 2013.
• » Yılmaz, Salih, “Türk Mitolojisinde Bilgelik Kavramı”, Tük Dünyası Bilgeler Zirvesi: Gönül Sul- tanları Buluşması, Eskişehir, 26-28 Mayıs 2014.