Cumhuriyet Döneminde Ağrı Nüfusundaki Gelişmeler (1927-1980)

Year 2017, Volume: 6 Issue: 3, 2132 - 2149, 25.09.2017

Bilal Tunç Fatih Özçelik

Abstract

Evvelden beri
her devlet, belirli tarihlerde sahip oldukları kuvveti anlamak maksadıyla nüfus
sayımı yapmaktadır. Bilhassa nüfus sayımlarından elde edilen sonuç, devletlerin
hem iktisadi hem de sosyal gücünü ortaya çıkarmaktadır. Bu nedenle, Türkiye’de
cumhuriyetin ilanından beri nüfus sayımları yapılmaktadır. Bilindiği üzere,
nüfus sayımlarında her vilâyetin durumu ayrı olarak değerlendirilmektedir.
Nüfus sayımları neticesi Ağrı nüfusu, gösterdiği değişiklikler bakımından
dikkat çekmektedir. Cumhuriyet döneminde yapılan ilk nüfus sayımı olan 1927
yılından 1980’e kadar, Ağrı’da nüfus artış hızı 1960’tan sonra göçlerin
etkisiyle azalmasına rağmen; daima Türkiye ortalamasının üzerinde olmuştur.
Böylece Ağrı nüfusu sürekli olarak artmıştır. Malum olduğu üzere, Ağrı’da nüfus
alanındaki gelişmelere bağlı olarak hem kent merkezleri hem de kırsal alan
nüfus oranlarında önemli değişiklikler olmuştur. Bu çalışmada Cumhuriyet
döneminde Ağrı nüfusundaki gelişmeler ve değişimler ele alınmıştır. Makale,
başta TÜİK verileri olmak üzere; araştırma ve inceleme eserlerden istifade
edilerek oluşturulmuştur.

Keywords

Ağrı, Göç, Nüfus, Sayım, Türkiye.

Developments In Agrı's Populatıon In The Republıc Era (1927-1980)

Abstract

Every state
makes population census in order to understand the strength ,which they possess
since before on certain dates. Especially census results, reveals both the
economic and social power of the states. Therefore; population censuses have
been carried out in Turkey since the declaration of the Republic. As known, the
status of each province is assessed separately in the population censuses.
Agri’s population draws attention with the changes, which it has shown in the
population censuses. Although the rate of population growth in Agri decreased
due to the impact of after 1960 migration, it 
always is above the average in Turkey. Thus, the population of Agri has
increased steadily. As it is known, there have been significant changes both in
urban centers and rural population ratios depending on the population
developments in Agri. In this study it is discussed developments and changes in
Agri’s population during Republican period. The essay consist of mainly TÜİK’S
notes and the advantage of research and investigation works.

Keywords

Agri, Census, Migration, Population Censuses, Turkey

References

• Akan, Y; Arslan, İ. (2008). Göç Ekonomisi (Türkiye Üzerine Bir Uygulama). Bursa: Ekin Kitabevi.
• Başar, S. ve Künü, S. (2012) “Sınır Ticaretinin Bölge Ekonomisine Etkisi” I. Uluslararası Iğdır Sempozyumu, Sosyal Bilimler Bildiri Kitabı, ss.360-381.
• Avcı, S. (2014). Türkiye’de 65 ve Üzeri Yaştaki Nüfusun Gelişimi ile Mekânsal Dağılışı. TÜCAUM VIII. Coğrafya Sempozyumu. Ankara. ss.298-308.
• Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1979). 26 Ekim 1975 Nüfus Sayımı (Nüfusun Sosyal ve Ekonomik Nitelikleri-Ağrı). Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü.
• Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1982). 12 Ekim 1980 Nüfus Sayımı (Nüfusun Sosyal ve Ekonomik Nitelikleri-Ağrı). Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü.
• Çetin, T. (2003). Yalvaç Şehrinde Nüfus Hareketleri. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. 23/2. ss.1-22.
• Duman, Ö. (2009). Atatürk Döneminde Balkan Göçmenlerinin İskân Çalışmaları (1923-1938). Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi. Sayı: 43. ss.473-790.
• Güven, M; Çelik, N. (2014). Türkiye’de İç Göç Sorununa Yeni Bir Yaklaşım: Stratejik İç Göç Yönetimi. İstanbul Üniversitesi İşletme İktisadı Enstitüsü Dergisi, Sayı:76.ss.1-23.
• Işık, Ş. (2005). Türkiye’de Kentleşme Ve Kentleşme Modelleri. Ege Coğrafya Dergisi. Sayı: 14. ss.57-71.
• İleri, Ü. (2009). Türkiye’de Toplumsal Değişimin Çalışma İlişkileri Üzerindeki Etkileri. Ankara: Türk Ağır Sanayii Ve Hizmet Sektörü Kamu İşverenleri Sendikası.
• Karataş, Y. (2010). XIX. Yüzyılın Sonlarında Bayazıt Sancağı’nın Demografik Yapısına Dair Tespitler. Tarih Dergisi. 52/2, ss.103-122.
• Karataş, Y. ve Kaya, F. Erzurum Vilayeti Bayezid-Diyadin-Karakilise Tutak Ve Eleşkirt Kasabalarının 1913 Yılı Sıhhi Ve İçtimai Coğrafyası, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi Cilt: 7 Sayı: 29, s.562-572.
• Karpat, K. H. (2003). Osmanlı Nüfusu (1830-1914). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları. 2003.
• Kaya, Faruk. (2003). Tutak İlçesinde Nüfus Gelişimi. Doğu Coğrafya Dergisi, 8/9. ss.210-230.
• Keyder, Ç. (2013). “Enformel Konut Piyasasından Küresel Konut Piyasasına”, İstanbul Küresel ile Yerel Arasında, S.s: 171-191, Düzenleyen: Çağlar Keyder, İstanbul: Metis Yayınları.
• Kocaman, T. (2008). Türkiye’de İç Göçler ve Göç Edenlerin Nitelikleri, Ankara: Sosyal Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü.
• Köse M.(2010).1927 Nüfus Sayımı ve Sonuçlarının Değerlendirilmesi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Afyonkarahisar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özgür, M.M.(2001). Nüfus Coğrafyası. Ankara: Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Yayınları.
• Resmi Gazete, 14 Haziran 1934, Sayı:2727.
• Resmi Gazete, 10 Mart 1954, Sayı:8654.
• Sağlam, S. (2016). Türkiye’de İç Göç Olgusu ve Kentleşme. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları, Sayı:5. ss.33-44.
• Sazak, Ş. (2004). Türkiye’de Bölgelere Göre Nüfusun Yaş Gruplarına Dağılımı. Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi.5/2. Ss.187-198.
• Tutar H. (Editör (2013). Ağrı’nın Sosyo-Ekonomik Durumu ve Uygun Yatırım Alanları.
• Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü (1936). 20 Ekim 1935 Genel Nüfus Sayımı, “Kati ve Mufassal Neticeler Ağrı Vilâyeti. İstanbul: Devlet Basımevi.
• Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü (1941). 20 Ekim 1940 Genel Nüfus Sayımı. İstanbul: Devlet Basımevi.
• Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü (1953). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. Ankara: Devlet Basımevi.
• Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü (1950). 22 Ekim 1950 Genel Nüfus Sayımı. Ankara: Devlet Basımevi.
• Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü (1960). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. İstanbul: Devlet Basımevi.
• Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü (1963). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. Ankara: Devlet Basımevi.
• Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü (1968). 24 Ekim 1965 Genel Nüfus Sayımı. Ankara: Devlet Basımevi.
• Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü (1970). 25 Ekim 1970 Genel Nüfus Sayımı Ağrı İli. Ankara: Devlet Basımevi.
• Türk Sanayicileri ve İş Adamları Derneği (TÜSİAD) Türkiye’de Modernleşme, Sanayileşme ve Gelişme Göstergeleri, Çeşitli ülkelerle, özellikle AT Ülkeleriyle bir karşılaştırma (1986). İstanbul: TÜSİAD yayınları.
• Yıldız, M.Z. (1996). Patnos’un Şehir Coğrafyası. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Yurt Ansiklopedisi (1981). İl İl Türkiye, Dünü, Bugünü, Yarını. c.I, İstanbul: Anadolu Yayınları.
• Yüceşahin. M.M. (1996). Türkiye’de İllere Göre Cinsiyet Oranları. Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi. 7.ss.267-290.
• Yüksel, O.E. (2013). Türkiye’de Cumhuriyet’in İlanından Günümüze Uygulanan Nüfus Politikalar. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi. 7. ss.31-53.
• Zaman, M, Polat, S. ve Özdemir, M. (2000). Diyadin Kaplıcaları. Doğu Coğrafya Dergisi. 6/4. ss.349-370.