Performance Analysis of Compulsory Earthquake Insurance Provider TCIP, a Disaster Insurance Product, with Hybrid MCDM Model

Year 2025, Volume: 14 Issue: 3, 1799 - 1828, 30.09.2025

Derya Kutlu

https://doi.org/10.15869/itobiad.1702618

Abstract

The insurance sector has a characteristic that enables the financial services sector to continuously develop and requires close monitoring. Recent natural disasters and regulations have once again highlighted the need to continuously monitor sector data. Turkey has experienced numerous major earthquakes. One of these earthquakes, the February 6, 2023 earthquake, was recorded for its devastating impact across a vast area. The Natural Disaster Insurance Institution (TCIP), established in 2000 to minimize earthquake-related damage, transfers potential risks to insurance companies through its disaster insurance product, Compulsory Earthquake Insurance (CEI).
The purpose of this study is to analyse and rank the performance of TCIP, which is a vital provider in terms of the implementation of Compulsory Earthquake Insurance, a disaster insurance product, between 2014-2023 by using LOPCOW and MOOSRA methods from Multi-Criteria Decision Making Techniques. According to the results obtained with the LOPCOW method; it was revealed that the most important criterion affecting TCIP's performance between 2014-2023 is operating profit, while the least important criterion is the number of policies. According to the results obtained with the MOOSRA method; it was determined that the best performance of TCIP in the 2019-2023 period was in 2018 and the worst performance was in 2023. It can be concluded that the worst performance in 2023 is related to the 6 February 2023 earthquake. Based on the results of the study, it is determined that TCIP's performance is also low in the years of large-scale earthquakes in Türkiye. Studies specifically addressing DASK's periodic analysis are limited in the literature. This study aims to fill this gap. From this perspective, the fact that the LOPCOW and MOOSRA Multi-Criteria Decision-Making methods used in this study are current approaches incorporated into the literature demonstrates the originality of the study.

Keywords

Product , Compulsory Earthquake Insurance , DASK , Multi-Criteria Decision Making (MCDM) , LOPCOW , MOOSRA

Bir Afet Sigortası Ürünü Olan Zorunlu Deprem Sigortası Sunucusu DASK'ın Hibrit ÇKKV Modeli ile Performans Analizi

Abstract

Sigorta sektörü, finansal hizmetler sektörünün sürekli gelişmesini sağlayan ve takip edilmesi gereken bir özelliğe sahiptir. Son yıllarda yaşanan doğal afetler ve yapılan düzenlemeler sektör verilerinin sürekli takip edilmesi gerekliliğini bir kez daha ortaya koymuştur. Türkiye, çok sayıda büyük depremi yaşamıştır. Bu depremlerden biri de 6 Şubat 2023 depremi olarak çok büyük bir alanda gerçekleşen yıkıcı etkisiyle kayıtlara geçmiştir. Depremler sonucu oluşan zararların en aza indirilmesi için 2000 yılında hayata geçirilen Doğal Afet Sigortalar Kurumu (DASK); bir afet sigortası ürünü olan Zorunlu Deprem Sigortası (ZDS) ile oluşabilecek riskin sigorta şirketlerine devredilmesini sağlamaktadır.
Bu çalışmanın amacı; bir afet sigortası ürünü olan ZDS’nin uygulanması açısından hayati öneme sahip sunucusu DASK’ın 2014-2023 yılları arasındaki performansının Çok Kriterli Karar Verme Tekniklerinden LOPCOW objektif ağırlıklandırma ve MOOSRA sıralama yöntemleri kullanılarak analiz edilmesidir. LOPCOW yöntemi ile elde edilen sonuçlara göre; DASK’ ın 2014-2023 yılları arasındaki performansını etkileyen en önemli kriterin faaliyet kârı, en önemsiz kriterin ise poliçe sayısı olduğu ortaya konulmuştur. MOOSRA yöntemi ile elde edilen sonuçlara göre; DASK’ın 2019-2023 döneminde performansının en iyi olduğu yılın 2018 yılı, performansının en düşük olduğu yılın ise 2023 yılı olduğu tespit edilmiştir. 2023 yılının en düşük performansa sahip olmasının 6 Şubat 2023 depremi ile ilişkili olduğu sonucu çıkarılabilir. Çalışma sonuçlarına bakılarak Türkiye’de büyük ölçekteki depremlerin yaşandığı yıllarda DASK’ın performanslarının da düşük olduğu belirlenmiştir. Literatürde DASK özelinde detaylı dönemsel analizler içeren çalışma kısıtlıdır. Bu çalışma bu boşluğu doldurmayı hedeflemektedir. Bu perspektiften bakıldığında çalışma kapsamında kullanılan LOPCOW ve MOOSRA Çok Kriterli Karar Verme yöntemlerinin literatüre dâhil edilmiş güncel yaklaşımlar olması çalışmanın özgünlüğünü ortaya koymaktadır.

Keywords

Ürün , Zorunlu Deprem Sigortası , DASK , LOPCOW , MOOSRA , Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri (ÇKKV)

References

• AFAD, Türkiye deprem tehlike haritası. Erişim tarihi: 25.11.2024. https://www.afad.gov.tr/turkiye-deprem-tehlike-haritasi
• Altın, H. (2020). Aras ve Moosra yöntemlerinin performans sonuçlarının karşılaştırılması: amerika kıtası ülkeleri. Journal of Economics Finance and Accounting, 7(2), 173-186. https://doi.org/10.17261/Pressacademia.2020.1212
• Altıntaş, M. (2024). Afetler ve medya: Kahramanmaraş depremi örneği. Betül Çepni Şener (Ed.), İletişim Çalışmaları Perspektifinden Medya Kültür ve Dijitalleşme. (ss.89-102). Eğitim Yayınevi.
• Asker, V. (2024). The Effect of Kahramanmaras Earthquakes on Financial Performance: An Application in Companies Located in the Earthquake Area. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 19(3), 713-725. https://doi.org/10.17153/oguiibf.1420199
• Aydın Ünal, E. (2024). PSI-MEREC-MACONT hibrit modeli ile türkiye sağlık sigorta branşının yıllara göre performans sıralaması. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 26(47), 793-813. https://doi.org/10.18493/kmusekad.1448284
• Aydın Ünal, E. (2025). Kasko üretimi yapan sigorta şirketlerin performansının hibrit ÇKKV modeli ile değerlendirilmesi. Verimlilik Dergisi, 59(1), 77-100. https://doi.org/10.51551/verimlilik.1530339
• Baysal, M. (2018). Sabancı Üniversitesi personelinin mevcut acil durum planı ve deprem öncelikli olmak üzere doğal afetler hakkındaki farkındalık düzeyinin değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Kocaeli Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kocaeli.
• Bektaş, S. (2022). 2002-2021 dönemi Türk sigorta sektörünün performansının MEREC, LOPCOW, CoCoSo, EDAS ÇKKV yöntemleriyle değerlendirilmesi. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, 16(2), 247–283. https://doi.org/10.46520/bddkdergisi.1165290
• Bikçe, M. (2017). Türkiye'deki depremlerde alınması gereken önlemler ve alınması gerekenler. Uluslararası Mühendislik Araştırma ve Geliştirme Dergisi, 9(2), 24-31. https://doi.org/10.29137/umagd.351464
• Cebotari, A., & Youssef, K. (2020). Natural disaster insurance for sovereigns: issues, challenges and optimality. IMF Working Paper, 20/3.
• Çilingir, G. A. (2018). Türkiye’de uygulanan afet yönetimi politikalarının incelenmesi: yasal düzenlemeler ve DASK. Resilience, 2(1), 13-21.
• Das, M. C., Sarkar, B., & Ray, S. (2012). Decision making under conflicting environment: a new MCDM method. International Journal of Applied Decision Sciences 5(2), 142-162.
• DASK 2012, Kanun. Erişim tarihi: 17.11.2024. https://dask.gov.tr/tr/kanun
• DASK, 2023 yılı faaliyet raporu. Erişim tarihi: 17.11.2024. chrome- extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://dask.gov.tr/upload/DASK_2023_Faaliyet%20Raporu.pdf
• Demir, M., Bardakçı, S., & Günel, Y. (2018). Cumhuriyet Üniversitesi personelinin araç kaskosu için sigorta şirketi seçimini etkileyen faktörlerin demografik değişkenlere göre incelenmesi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(1), 3-21.
• Demir, G. (2022). Hayat dışı sigorta sektöründe kurumsal performansın PSI-SD tabanlı MABAC metodu ile ölçülmesi: Anadolu Sigorta örneği. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 7(1), 112-136.
• Ecer, F., & Pamucar, D. (2021). MARCOS technique under intuitionistic fuzzy environment for determining the COVID-19 pandemic performance of insurance companies in terms of healthcare services. Applied Soft Computing, 104, 107199.
• Ecer, F., & Pamucar, D. (2022). ‘A novel LOPCOW-DOBI Multi-Criteria Sustainability Performance Assessment Methodology: An application in developing country banking sector. Omega, 112(2022), 1-17.
• Engin, C., & Karakuş, B. (2020). Dünya, Avrupa Birliği ve Türkiye’de Sigorta Sektörü. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 73-189.
• Eren, M. V., & Çütcü, İ. (2021). Sigortacılık Sektörü İle Seçili Makroekonomik Değişkenler Arasındaki İlişkinin Ampirik Analizi: Türkiye Örneği. Türk Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 6(2), 131-140.
• Ersoy, N. (2023). BIST perakende ticaret sektöründe LOPCOW-RSMVC modeli ile performans ölçümü. Sosyoekonomi, 31(57), 419-436.
• Gharizadeh Beiragh, R., Alizadeh, R., Shafiei Kaleibari, S., Cavallaro, F., Zolfani, S. H., Bausys, R., & Mardani, A. (2020). An integrated multi-criteria decision making model for sustainability performance assessment for ınsurance companies. Sustainability, 12(3), 789. https://doi.org/10.3390/su12030789
• Gohar, A. (2024). Navigating challenges in the ınsurance ındustry: a comparative MCDM analysis of developed and developing countries. Yugoslav Journal Of Operations Research, 35(1), 31-50. doi:10.2298/YJOR231215005G
• Gülcemal, T., & İzci, A. Ç. (2023). Türk katılım bankacılığı sektörünün performansının LOPCOW-MOOSRA modeliyle analizi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 25(1), 115-134. https://doi.org/10.31671/doujournal.1287120
• Güllülü, U. (1998). 13 Mart 1992 depreminden beş yıl sonra Erzincan'da deprem sigortasına karşı tüketici tutumları. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 12(1-2), 209-227.
• İncekara, Ç. Ö. (2022). Sigorta eksperlerinin DASK sigortası değerlendirmelerinin bulanık mantık altında incelenmesi. Euroasia Journal of Mathematics, Engineering, Natural & Medical Sciences, 9(21), 14 – 41.
• Jagadish, J., & Ray, A. (2014). Green cutting fluid selection using MOOSRA method. International Journal of Research in Engineering and Technology, 3(3), 559–563. https://doi.org/10.15623/ijret.2014.0303101
• Kahreman, Y. (2024). D8 ülkelerinin ekonomik performanslarının CRITIC/LOPCOW-COCOSO modeli ile değerlendirilmesi. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(1), 534-559.
• Kaplanoğlu, E. (2018). ARAS ve COPRAS yöntemleriyle nakit akışına dayalı performans ölçümü: BİST kimya, petrol, kauçuk ve plastik ürünler sektöründe bir uygulama. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi (Muvu)/Journal Of Accounting & Taxation Studies (JATS), 11(2).
• Karagöz, S. (2014). Deprem Riski Sürecinde Türkiye'de Zorunlu Deprem Sigortası Uygulaması Doktora Tezi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Keleş, N. (2023). Türkiye’nin 81 ilinin sağlık performansının güncel karar verme yöntemleriyle değerlendirilmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi(75), 120-141. https://doi.org/10.51290/dpusbe.1134082
• Köse, A., & Dikme, B. (2021). Türk sigorta sektöründe hayat dışı branşlarda faaliyet gösteren şirketlerin performanslarının değerlendirilmesi. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 13(24), 171-188.
• Kutlu, D. (2025). Sigorta şirketlerinin hizmet dağıtım performanslarının çok kriterli karar verme tekniği ile analizi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 24(1), 190-210. https://doi.org/10.17755/esosder.1516804
• MTA (2024). Türkiye’nin deprem potansiyeli. Erişim tarihi: 18.11.2024. https://www.mta.gov.tr/v3.0/bilgi-merkezi/deprem_potansiyeli
• Orkunoğlu Şahin, İ. F. (2017). Doğal Afet Risk Yönetiminde Dünya Bankası Modeli. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar (628 ), 71-89.
• Ömürbek, N., & Eren, H. (2016). Promethee, MOORA ve COPRAS yöntemleri ile oran analizi sonuçlarının değerlendirilmesi: Bir uygulama. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 174-187.
• Özbek, A., & Akyüz Kantarci, Ö. (2024). Evaluation of Online Food Ordering Service Platforms Using MCDM Methods. International Scientific and Vocational Studies Journal, 8(2), 178-191. https://doi.org/10.47897/bilmes.1578941
• Özbek, H. E., & Özekenci, E. K. (2023). Investigation of Digital Logistics Market Performance in Developing Countries with Hybrid MCDM Methods. JOEEP: Journal of Emerging Economies and Policy, 8(2), 559-576.
• Özdağoğlu, A., Keleş, M.K., & Şenefe, M. (2024). Bulanık SWARA ve bulanık MOORA bütünleşik yaklaşımıyla bankaların müşteri tercihleri açısından değerlendirilmesi. Karar Analitiği ve Akıllı Hesaplama Dergisi, 4 (1), 216–232. https://doi.org/10.31181/jdaic10007122024o
• Özdemir, M.H (2020). MOORA ve MOOSRA yöntemleriyle akıllı telefon seçimi. İstanbul Yönetim Dergisi (89), 157-170. https://doi.org/10.26650/imj.2020.89.0007
• Özekenci, E. K. (2024). Assessment of the logistics performance index of opec countries with ENTROPY, CRITIC and LOPCOW-BASED EDAS methods. Journal of Transportation and Logistics, 9(2), 260-279. https://doi.org/10.26650/JTL.2024.1339285
• Özekenci, E. K. (2024). International market selection based on integrated MCDM methods: a case study of ıron and steel sector. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 27(1), 274-293. https://doi.org/10.29249/selcuksbmyd.1440711
• Öztaş, M. O. (2022). Zorunlu Deprem Sigortasının Toplumdaki Farkındalığı: Karabük İli Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Karabük Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Karabük.
• Öztaş, T., & Öztaş, GZ (2024). G20 ülkelerinin inovasyon performans analizi: Covıd-19 dönemini içeren yeni bir entegre LOPCOW-MAIRCA MCDM yaklaşımı. Verimlilik Dergisi 1-20. https://doi.org/10.51551/verimlilik.1320794
• Öztürk, M. (2018). 2018 Türkiye bina deprem yönetmeliği ve Türkiye deprem tehlike haritası ile ilgili İç Anadolu bölgesi bazında bir değerlendirme. Selçuk-Teknik Dergisi, 17(2), 31-42.
• Paksoy, Ö. B., & Duran, Z. (2023). Otomotiv sektörünün covıd-19 sürecindeki finansal performansının CRITIC ve MOOSRA yöntemleri ile değerlendirilmesi. Muhasebe ve Denetime Bakış, 22(68), 227-248.
• Pamučar, D., Ćirović, G., & Božanić, D. (2019). Application of interval valued fuzzy-rough numbers in multi-criteria decision making: The IVFRN-MAIRCA model. Yugoslav Journal of Operations Research, 29(2), 221-247.
• Pehlivan, E., & Akpınar, Ö. (2022). Çok kriterli karar verme teknikleri ile TARSİM özelinde bir uygulama. Başkent Üniversitesi Ticari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 132-151.
• Sağlam, S.K. (2021) Doğal Afet Sigorta Türü Olarak Zorunlu Deprem Sigortasının Toplumdaki Farkındalığı: İstanbul Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü, İstanbul.
• Sawada, Y., & Takasaki, Y. (2017). Natural disaster, poverty, and development: An introduction. World Development, 94, 2-15.
• Soylu, A. B., & Kırkbeşoğlu, E. (2020). Dini inançların sigorta talebi üzerindeki etkileri: fenomenolojik bir araştırma. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 55(3), 1524-1539.
• Sukono, S., Kalfin, K., Riaman, R., Supian, S., Hidayat, Y., Saputra, J., & Mamat, M. (2022). Determination of the natural disaster insurance premiums by considering the mitigation fund reserve decisions: An application of collective risk model. Decision Science Letters, 11(3), 211-222.
• Sumerli Sarıgül, S., Ünlü, M., & Yaşar, E. (2023). A new MCDM approach in evaluating airport service quality: MEREC-BASED MARCOS AND COCOSO methods. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 6(1), 90-108. https://doi.org/10.33712/mana.1250335
• Supian, S., & Mamat, M. (2022). Insurance as an alternative for sustainable economic recovery after natural disasters: A Systematic Literature Review. Sustainability, 14(7), 4349.
• Şahin, Y., & Pehlivan, A. (2007). Doğal afet risklerini paylaşma aracı olarak “deprem sigortası”. Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Afet Sempozyumu, 5(7), 443.
• Mohammad Pour Khabbazi, N., & Taghizadeh Fashkache, H. (2024). Comparing performance of insurance companies using artificial intelligence through multi-criteria decision-making methods. International Journal of Sustainable Applied Science and Engineering, 1(1), 15-27.
• Taşcı, M. Z. (2022). Allianz sigorta şirketinin performansının LOPCOW-MOOSRA karar modeliyle analizi. Socıal Scıences Studıes Journal (SSSJournal), 8(104), 3963-3970.
• Taşcı, M. Z. (2024). MEREC ve CRADIS yöntemlerini içeren entegre bir ÇVKK modeli ile DASK özelinde bir uygulama. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 25(1), 35-53.
• Kahreman, Y. (2024). G7 ülkeleri sürdürülebilir kalkınma performansının ölçülmesi. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 14(4), 1447-1464. 10.48146/odusobiad.1410524.
• Işık, Ö. (2022). COVID-19 SALGINININ KATILIM BANKACILIĞI SEKTÖRÜNÜN PERFORMANSINA ETKİSİNİN MEREC-PSI-MAIRCA MODELİYLE İNCELENMESİ. Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2). https://doi.org/10.52122/nisantasisbd.1167829
• Taşcı, M. Z. (2024). Multidimensional performance evaluation using the hybrid MCDM method: A case study in the Turkish non-life insurance sector. Journal of Mehmet Akif Ersoy University Economics and Administrative Sciences Faculty, 11(2), 854-883.
• Terol, Bilbao-, A., Parra, Arenas-, M., García, Quiroga-, R., & Terol, Bilbao-, C. (2022). An extended best–worst multiple reference point method: Application in the assessment of non-life insurance companies. Operational Research, 22(5), 5323-5362.
• Tian, L., Yao, P., & Jiang, S. J. (2014). Perception of earthquake risk: a study of the earthquake insurance pilot area in China. Natural hazards, 74, 1595-1611.
• Toslak, M., Aktürk, B., & Ulutaş, A. (2022). MEREC ve WEDBA yöntemleri ile bir lojistik firmasının yıllara göre performansının değerlendirilmesi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 33, 363-372.
• Pamučar, D., Ćirović, G., & Božanić, D. (2019). Application of interval valued fuzzy-rough numbers in multi-criteria decision making: The IVFRN-MAIRCA model. YUJOR, 29(2), 221-247.
• Tsai, H.Y., Huang, B.H., & Wang, A.S.. (2008). Combining ANP and TOPSIS concepts for evaluation the performance of property-liability insurance companies, J. Soc. Sci. 4, 56–61.
• TÜBİTAK, 100 yıldaki depremler. Erişim tarihi: 18.11.2024. https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/turkiyede-son-yuzyilda-gerceklesen-buyuk- depremler#:~:text=23%20Ekim%202011'de%20Van,iki%20b%C3%BCy%C3%BCk%20deprem%20meydana%20geldi.
• Ulutaş, A., Topal, A., Görçün, Ö. F., & Ecer, F. (2024). Yeni bir entegre gri LOPCOW-PSI-MACONT modeli kullanılarak otomobil üretim firmaları için üçüncü taraf lojistik hizmet sağlayıcılarının değerlendirilmesi. Uygulamalı Uzman Sistemler, 241,122680.
• Vintilă, A., Trucmel, I. M., & Roman, M. D. (2022). Measuring and analyzing the efficiency of firms in the ınsurance ındustry using DEA techniques. Journal of Social and Economic Statistics, 11(1-2), 59-83.
• Yayla, Ş. O. (2019).Sigortacılık ve Türkiye’de sigorta sektörünün durumu. Liberal Düşünce Dergisi, 24(94), 107-125.
• Yılmaz Özekenci, S. (2024). Financial performance analysis of BIST energy ındex companies with lopcowcrıtıc based COCOSO methods. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 27 (1), 48-64.
• Yörükbulut, S. (2023). Socıal awareness of compulsory earthquake ınsurance after 6 February earthquake: The case of Kırıkkale. International Journal of Social Sciences, 442.