Üniversitelerde Sürdürülebilirlik Çalışmaları: İstanbul Teknik Üniversitesi Örneği

Year 2023, Volume: 24 Issue: 2, 111 - 120, 30.11.2023

Ebru Acuner Kadriye Elif Maçin Feriha Kamile Özcan Arife Eymen Karabulut Börte Köse Mutlu Lütfiye Durak Ata

Abstract

Üniversiteler, eğitim, araştırma ve topluma katkı faaliyet alanlarının yanı sıra, daha sürdürülebilir kurumlara dönüşmek ve bu alanda iş birliklerini artırmak için kayda değer çabalar göstermektedir. Son yıllarda Türkiye'de üniversiteler tarafından yürütülen sürdürülebilirlik faaliyetlerinde bir artış söz konusudur. Bu çalışmaların daha çok (1) politika geliştirme ve (2) uygulama bazlı oldukları, (3) değerlendirme ve (4) optimizasyon adımlarında yeterince çalışma olmadığı görülmektedir. Bu çalışmanın amacı, bir üniversitenin sürdürülebilirlik sürecinde, UI GreenMetric ve THE Etki Sıralaması gibi uluslararası göstergeler aracılığıyla SWOT analizi yaparak eğitim, araştırma, sürdürülebilir kampüs uygulamaları ve topluma katkı alanlarındaki ilerlemeleri göstermek, eksik noktaları tespit etmek ve bunları göz önünde bulundurarak kısa, orta ve uzun vadede yol haritası belirlemektir. Bu sebeple bu çalışma, sürdürülebilirlik performansını geliştirmek isteyen ulusal ve uluslararası üniversiteler için örnek olarak kabul edilebilir. Makale kapsamında, ilk olarak üniversitelerde sürdürülebilirlik konusunda dünyada ve Türkiye'de mevcut durum kısaca sunulmuştur, ardından, makalenin metodolojisi açıklanmıştır. Son olarak, örnek çalışma olarak seçilen İstanbul Teknik Üniversitesi'nin sürdürülebilirlik hedefleri, faaliyetleri ve süreçleri detaylı bir şekilde anlatılmış ve SWOT analizi temelinde kısa-orta ve uzun vadeli öncelikleri gösteren bir yol haritası önerilmiştir.

Keywords

Kampüs, Sürdürülebilir Üniversite, Yükseköğretim Kurumları, UI GreenMetric, THE Etki Sıralaması

Thanks

Yazarlar Öğr. Gör. Faik Keskin’e “Şekil 7. İTÜ’nün THE Etki Sıralama Sistemi Performansı” görsel hazırlığındaki katkılarından dolayı teşekkür etmektedir.

References

• AASHE. (2006). (Erişim tarihi 01.09.2023) https://stars.aashe.org/about-stars/history/
• Ağı Günerhan, S., Günerhan, H. (2016). TÜRKİYE İÇİN SÜRDÜRÜLEBİLİR ÜNİVERSİTE MODELİ. Mühendis ve Makina, 57 (682), 54-62. (Erişim Tarihi 26.09.2023) https://dergipark.org.tr/en/pub/muhendismakina/issue/48845/622289
• Alshuwaikhat, H., M., Abubakar, I. (2008). An integrated approach to achieving campus sustainability: assessment of the current campus environmental management practices, Journal of Cleaner Production, 16, (16), 1777-1785. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2007.12.002
• Ardalı, Y., Köksal, Ö. (2022). Yeşil ölçüm göstergeleri kapsamında sürdürülebilir üniversite modelinin performans değerlendirilmesi. OMÜ Mühendislik Bilimleri ve Teknolojisi Dergisi, 2(1), 49-66.
• Bal, P., Ayas, M. Ö., Bozaykut Buk, T., Yavuz Tiftikçigil, B., Afacan Fındıklı, M. (2022). Sürdürülebilir kalkınma bağlamında uluslararası üniversite sıralama indeksleri ve Türkiye’deki üniversiteler.
• Benliay, A., Gezer, N. B. (2019). Üniversite Yerleşkeleri İçin Çevresel Sürdürülebilirlik Dizinleri: Akdeniz Üniversitesi Örneği. PEYZAJ, 1 (2), 40-49. (Erişim Tarihi 26.09.2023) https://dergipark.org.tr/en/pub/peyzaj/issue/51771/645933
• BM. (1973). Stockholm Deklarasyonu, Report of the United Nations Conference on the Human Environment, Stockholm, 5-16 June 1972. (Erişim Tarihi 01.09.2023) https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/NL7/300/05/PDF/NL730005.pdf?OpenElement
• BM. (1987). Brundtland Commission, Report of the World Commission on Environment and Development: Our Common Future. (Erişim Tarihi 01.09.2023) https://sustainabledevelopment.un.org/content/documents/5987our-common-future.pdf
• BM. (1992). United Nations Conference on Environment & Development. Rio de Janerio, Brazil, 3-14 June 1992. AGENDA 21. (Erişim Tarihi 01.09.2023) https://sustainabledevelopment.un.org/content/documents/Agenda21.pdf
• BM. (2012). United Nations Conference On Sustainable Development, Rio+20.
• BM. (2015). Transforming our world: the 2030 Agenda forSustainable Development. (Erişim Tarihi 01.09.2023) https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N15/291/89/PDF/N1529189.pdf?OpenElement
• Bonfante, M., C., Raspini, J., P., Fernandes, I., B., Fernandes, S., Campos L., M., S., Alarcon, O., E. (2021) Achieving Sustainable Development Goals in rare earth magnets production: A review on state of the art and SWOT analysis. Renewable and Sustainable energy Reviews, 137, 110616. https://doi.org/10.1016/j.rser.2020.110616
• Filho, W. L., Will, M., Salvia, A., L., Adomßent, M., Grahl, A., Spira, F. (2019) The role of green and Sustainability Offices in fostering sustainability efforts at higher education institutions. Journal of Cleaner Production, 232, 1394-1401. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2019.05.273
• Fissi, S., Romolini, A., Gori, E., Contri, M. (2021). The path toward a sustainable green university: The case of the university of Florence. Journal of Cleaner Production, 279, 123655. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2020.123655
• Güngör Tanç, Ş., Tanç, A., Çardak, D., Yağlı, İ. (2022) Türkiye’deki üniversitelerin sürdürülebilirlik çalışmalarının incelenmesi. Muhasebe ve Denetime Bakış, 66, 83-100. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2213926
• Helms, M.M., Nixon, J. B. (2010) Exploring SWOT analysis – where are we now?: a review of academic research from the last decade. Journal of Strategy and Management, 3, 3. https:// doi.org/10.1108/17554251011064837
• İTÜ. (2021) (Erişim tarihi 05.09.2023) https://sustainability.itu.edu.tr/tr
• Karcı Demirkol, A., Birişçi, T. (2020). Sürdürülebilir Yerleşke Kavramı Farkındalığının Ege Üniversitesi Yerleşkesi Örneğinde İrdelenmesi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 57 (3), 367-379. DOI: 10.20289/zfdergi.638112
• Kayapınar Kaya, S., Dal, M., Aşkın, A. (2019). Türkiye’deki devlet ve vakıf üniversite kampüslerinin sürdürülebilir-ekolojik parametreleri açısından karşılaştırılması. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 21 (1), 106-125. DOI: 10.25092/baunfbed.532420
• Lauder, A S, Suwartha R.F., Tjahjono N. and Gunawan. (2015). Critical review of a global campus sustainability ranking:GreenMetric. Journal of Cleaner Production. 108, Part A, 852-863. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2015.02.080
• Maçin, K., E., Arıkan, O., A., Demir, İ. (2020) The UI GreenMetric Ranking System:Analyzing Impacts of Categories on Overall Results. VI International Conference on Sustainable Development, 04-08, 2020. (Erişim Tarihi 01.09.2023) https://research.ebsco.com/c/6k2lrh/results?q=AN%20159593894
• Maçin, K., E. (2021). UI GreenMetric Ranking Performance Analysis of Universities in Turkey: Suggestions Towards to Becoming Green Campuses. 7th International Conference on Sustainable Development, Ekim 13-17, 2021. (Erişim Tarihi 01.09.2023) https://research.ebsco.com/c/6k2lrh/results?q=AN%20159593899
• Qaiser, I. (2022). A comparison of renewable and sustainable energy sector of the South Asian countries: An application of SWOT methodology. Renewable Energy, 181, 417-425. https://doi.org/10.1016/j.renene.2021.09.066
• Ramísio, P. J., Pinto, L. M. C., Gouveia, N., Costa, H., & Arezes, D. (2019). Sustainability Strategy in Higher Education Institutions: Lessons Learned from A Nine-Year Case Study. Journal of Cleaner Production, 222, 300-309. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2019.02.257
• Surat, H., Dinç, C. (2020). Gevaş İlçesinin Kırsal Turizm Potansiyelinin SWOT Analizi ile Değerlendirilmesi. ACU International Journal of Social Science, 6, 2, 33-36. DOI: 10.22466/acusbd.751398
• Tan H., Chen S., Qian Shi, Wang L. (2014) Development of green campus in China. Journal of Cleaner Production, 64,646-653.
• T.C. Resmî Gazete. (2022).19 Temmuz 2022, Salı, Sayı : 31897. (Erişim Tarihi 01.09.2023) https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/07/20220719.pdf
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2019) On Birinci Kalkınma Planı. (Erişim Tarihi 01.09.2023) https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/07/On_Birinci_Kalkinma_Plani-2019-2023.pdf
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2022) (Erişim Tarihi 01.09.2023) http://www.surdurulebilirkalkinma.gov.tr/#top
• THE Impact. (2023). Impact Rankings 2023. (Erişim Tarihi 01.09.2023) https://www.timeshighereducation.com/impactrankings
• UI GreenMetric, (2023). (Erişim Tarihi 01.09.2023) https://greenmetric.ui.ac.id/about/welcome
• UI GreenMetric, (2022). (Erişim Tarihi 10.09.2023) https://greenmetric.ui.ac.id/rankings/ranking-by-country-2022/Turkey
• UNESCO. (1990). Talloires Bildirgesi.
• UNESCO. (1994). The Salamanca Statement and Framework for Action on Special Needs Education. (Erişim Tarihi 01.09.2023) https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000098427
• YÖK. (2022) Kurum iç değerlendirme raporları. (Erişim Tarihi 01.09.2023) https://yokak.gov.tr/raporlar/kurum-ici-degerlendirme-raporlari
• YÖK. (2023) Üniversite izleme ve değerlendirme raporları. (Erişim Tarihi 01.09.2023) https://www.yok.gov.tr/universiteler/izleme-ve-degerlendirme-raporlari