Masraf Defterleri Işığında Topkapı Sarayı III. Ahmed (Enderun) Kütüphanesi

Year 2019, Issue: 11, 1 - 12, 31.01.2019

Gülberk Bilecik , Ömer Türk

Abstract

Kütüphaneler toplumların bilgi kaynaklarıdırlar. Yazılı ve görsel kaynakların toplu halde bulundukları bu binalar, korunaklı
ve gösterişli olarak inşa edilmişlerdir. Konumuz olan III. Ahmed (Enderun) Kütüphanesi de bu şekilde yapılan binalar
arasındadır.
Başbakanlık Osmanlı Arşivleri’nde (BOA) bulunan, III. Ahmed Kütüphanesi’nin masraflarının yazıldığı üç adet defter
çalışmanın ana kaynağını oluşturmaktadır. Bu masraf defterleri İ.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Ana Bilim
Dalı’nda yüksek lisans tezi olarak çalışılmıştır. Osmanlı Türkçesi’nden günümüz Türkçesi’ne aktarılan defterler sayesinde
III. Ahmed Kütüphanesi’nin inşa süresi, yapının inşasında çalışan işçi grupları, işçi gruplarına ödenen ücretler, kullanılan
malzemeler, malzemelerin getirildikleri yerler ve kütüphanenin toplam masrafı gibi çok önemli bilgilere ulaşılmıştır.
Makalede 18. yüzyılın en önemli yapılarından biri olan ve ilk bağımsız saray kütüphanesi durumundaki III. Ahmed
Kütüphanesi’nin otuz iki hafta süren inşa süreci detaylı bir şekilde tanıtılmaya çalışılmış ve kütüphanenin yapımı hakkındaki
tartışmalar neticelendirilmiştir.

Keywords

Kütüphane, Topkapı Sarayı, İnşaat, Masraf defteri

In The Light Of Cost Journals Topkapı Palace The III. Ahmed (Enderun) Library

Abstract

Libraries are information sources for societies. In past times, these buildings - where both written and visual resources are
collectively stored - were sheltered and ostentatious . The III. Ahmed (Enderun) Library is one of these buildings.
From the Ottoman Archives of the Prime Ministry (BOA), the three journals which document the construction cost of the
III. Ahmed Library are the main source of this paper. These cost journals have been studied as a master’s thesis in the
Social Sciences Institute, Department of Art History of Istanbul University. From these journals that were transcribed from
Ottoman Turkish in to modern Turkish, we obtained multiple pieces of useful information such as; the building period of
the III. Ahmed Library, the work groups involved in the construction, the wages paid to the workers’ groups, the materials
used, the places where the materials were brought and the total cost of the library.
The aim of this article was to describe in detail the 32-week construction processes of the III. Ahmed Library - one of the
most important structures of the 18th century and the first independent palace library.

Keywords

Library, Topkapı Palace, Construction, Cost journals

References

• BOA, TS. MA. D. 02002.00.01, 02003.00.01, 02003.00.02.
• AKDOĞU, İskender, “Topkapı Sarayı III. Ahmed Kütüphanesi”, Yapı Kredi Sermet Çifter Araştırma Kütüphanesi Bülteni, S.10, İstanbul 2003, s. 20-21.
• ANAMERİÇ, Hakan, “İstanbul Köprülü Yazma Eser Kütüphanesi” Türk Kütüphaneciliği, S. 20, Ankara 2006, s. 195-202.
• ANAMERİÇ, Hakan, “Osmanlılarda Kütüphane Kültürü ve Bilimsel Yaşama Etkisi”, VI. Uluslararası Türk Kültürü Kongresi Bildiri Kitabı, Ankara 2005, s. 53-78.
• ATAKER, Mehmet, “Topkapı Sarayı Kütüphaneler”, Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu Belleteni, No: 51, İstanbul 1954, s. 3-5.
• ATBAŞ, Zeynep, “Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. XLI, Ankara 2012, s. 263-264.
• AYVERDİ, İlhan, Tarihi Seyri İçinde Misalli Büyük Türkçe Sözlük-Kubbealtı Lugatı, C. I, İstanbul 2005.
• BAYRAKTAR, Necdet, TEZCAN Hülya, “Sarayların Çeşme Muslukları”, P Sanat Kültür ve Antika Dergisi, S. 22, İstanbul 2001, s. 53-64.
• BUDAK, Asuman, 18. Yüzyıl Tarihi Yarımada (Eminönü-Fatih) Kütüphane Yapıları Koruma Sorunları ve Önerileri, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2006.
• ÇELİK, Serpil, Süleymaniye Külliyesi Malzeme, Teknik ve Süreç, Ankara 2009.
• ELDEM, Sedad Hakkı, Köşkler ve Kasırlar II, Ankara 1973.
• ELDEM, Sedat Hakkı, AKOZAN, Feridun, Topkapı Sarayı Bir Mimari Araştırma, Ankara 1981.
• ERÜNSAL, İsmail, “Köprülü Kütüphanesi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 26, Ankara 2002, s. 257-258.
• EYİCE, Semavi, “Ahmed III. Kütüphanesi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. II, Ankara 1989, s. 40-41.
• Gravürlerle Türkiye: İstanbul-II, Ankara 1996.
• ÖZCAN, Abdullah, “Hassa”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 16, Ankara 1997, s. 394-395.
• REFİK, Mehmed, “Enderun-ı Hümayun Kütüphanesi”, Tarih-i Osmanî Encümeni Mecmuası, Sene 7, İstanbul 1332, s. 236-241.
• Semavi Eyice ile İstanbul’a Dair, Haz. Müjdat Uluçam, Hüsnü Karcı, İstanbul 2013. SERTOĞLU, Midhat, Osmanlı Tarih Lugatı, İstanbul 1986.
• TARIM ERTUĞ, Zeynep, “Topkapı Sarayı”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. XLI, Ankara 2012, s. 256-261.
• TÜRK, Ömer, Mesarif Defterleri Işığında III. Ahmed (Enderun) Kütüphanesi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sanat Tarihi Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2018.
• ÜNSAL, Behçet, “Türk Vakfı İstanbul Kütüphanelerinin Mimari Yöntemi”, Vakıflar Dergisi, S.18, Ankara 1984, s. 95-126.
• YENAL, Şükrü, “Topkapı Sarayı Müzesi Enderun Kitaplığı (Ahmet III Kitaplığı)”, Güzel Sanatlar Dergisi, S. 6, Ankara 1949, s. 85-90.