Sipylos Magnesiası’nın Arkaik Dönemi’ne Işık Tutan Birkaç Yeni Buluntu

Year 2025, Issue: 23, 46 - 63, 05.02.2025

Umut Murat Doğan

Abstract

Sipylos Magnesiası (Magnesia ad Sipylum) kalıntıları Manisa il merkezindeki Topkale yamacı ile bu yamacın en üst noktasında yer alan Sandıkkale Tepesi üzerinde yer almaktadır. Spil Dağı’nın kuzey eteklerinde yer alan Sandıkkale ve Topkale, antik yerleşimin merkezi olup nekropol sahasının yamacın ovaya doğru uzanan kuzey eteklerinde olduğu tahmin edilmektedir. Bu çalışmada, ilk defa yayımlanacak olan üç adet pişmiş toprak eser üzerinde durulmuştur. Bunlardan biri Topkale Yamacı’nda yüzeyde bulunan iç içe konsantrik daire motifli küçük bir seramik parçası, diğer iki ise Topkale yamacının kuzeybatısındaki Topçuasım Mahallesi’nde yer alan bir inşaatın temel hafriyatından çıkan bir adet pişmiş toprak lekythos ve pişmiş toprak lahde ait kırık iki küçük pervaz parçasıdır. İncelenen Samos/Lydia Tipi lekythos ve onunla birlikte bulunan ion kyması bezemeli lahit parçaları ile Lydia kültürünün tipik seramikleri arasında yer alan kırmızı üzerine siyah bezemeli mal grubunun bir örneği olan konsantrik daire motifli seramik üzerinden Sipylos Magnesiası’nın az bilinen Arkaik Dönem kültürüne ışık tutmak amaçlanmıştır. Çalışmaya konu edilen pişmiş toprak eserler, daha önce antik yerleşimin yer aldığı Topkale Yamacı ile yakın çevre< sinde bulunan Arkaik Dönem eserleri ile kültürel bir bütünü tamamlamaktadır. Verilerden bir kısmı ana yerleşim alanı içinde yüzey malzemesi olarak bulunmuş bazıları ise yakın çevrede yer alan olası nekropolis ya da tekil mezar yapısına işaret eden bir veri alanını hatırlatır niteliktedir. Buna rağmen tüm bu veriler Sipylos Magnesiası kentinin MÖ 1. bin yılın ilk yarısına inen bir kültürel potansiyele sahip olduğunu göstermesi açısından son derece önemlidir.

Keywords

Sipylos Magnesiası, Arkaik Dönem, lekythos, p.t. Lahit, seramik, Manisa

New Finds Shedding Light on the Archaic Period of Sipylos Magnesia

Abstract

The ruins of the city of Sipylos Magnesia (Magnesia ad Sipylum) are located on the Topkale slope in the city center of Manisa and on Sandıkkale Hill, which is at the top of this slope. Sandıkkale and Topkale, located on the northern foothills of Spil Mountain, are the centers of the ancient settlement, and the necropolis area is expected to be on the northern foothills of the slope extending toward the plain. This study focuses on three terracotta works that are out of context and will be published for the first time. One of these is a small ceramic piece with concentric circle motifs found on the surface of the Topkale Slope, and the other two are a terracotta lekythos and two small pieces belonging to a terracotta sarcophagus found in the foundation excavation of a construction site in the Topçuasım District, in the northwest of the Topkale slope. This study aims to shed light on the little

Keywords

Magnesia at Sipylos, The Archaic Period, Lekythos, Terracota Sarcophagus, Ceramic, Manisa

References

• Akşit, Oktay. Manisa Tarihi (Magnesia ad Sipylum) (Başlangıçtan M.S. 395 Yılına Kadar). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayını, 1983. google scholar
• Altın, Mehmet Ali. “Nikaia Mezar Anıtları: 2013-2015 Yılları Arasında Gerçekleştirilen Yüzey Araştırmasına Dair Ön Rapor.” Nekropol ve Peyzaj Uygulamalar, Yaklaşımlar ve Öneriler. Ed. Mustafa Şahin, Güney Özkılınç ve A. Sinan Özbey. Bursa: Nilüfer Belediyesi Matbaası, 2019, 37-52 google scholar
• Andreadaki-Vlazaki, Maria ve Eleni Papadopoulou. “Recent Evidence for the Destruction of the LM III C Habitation at Khamalevri, Rethymnon.” LH III C Chronology And Synchronisms. Ed. Sigrid Deger-Jalkotzy ve Michaela Zavadil. Viyana: Österreichische Akademie der Wissenschaften, 2007, 27-54 google scholar
• Aslan, Carolyn ve Gülşah Günata. “Troya: Protogeometrik, Geometrik ve Arkaik Dönemler.” OLBA 23 (2014): 81-116 google scholar
• Baughan, Elizabeth. “Lydia Gömü Gelenekleri,” Lydialılar ve Dünyaları. Ed. Nick Cahill. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2010, 273-304 google scholar
• Brownlee, A. Blair. “Attic Black Figure from Corinth: III.” Hesperia 64/3 (1995): 337-182 google scholar
• Buresch, Karl. Aus Lydien. Epigraphische, Geographische Reisefrüchte. Leipzig: B.G. Teubner, 189 google scholar
• Cadoux, John. İlkçağ’da İzmir. Çev. Bilge Umar. İstanbul: İletişim Yayınları, 2003 google scholar
• Coldstream, John. Geometric Greece 900 700 BC. Londra: Routledge, 2003 google scholar
• Coldstream, John. Greek Geometric Pottery, Pottery: a Survey of Ten Local Styles and their Chronology. Londra: Methuen,1968 google scholar
• Cook, Robert Manuel ve Pierre Dupont. East Greek Pottery. Londra: Psychology Press, 1998 google scholar
• Dakoronia, Fanouria. “LH III C Middle Pottery Repertoire of Kynos.” LH III C Chronology And Synchronisms. Ed. Sigrid Deger Jalkotzy ve Michaela Zavadil. Viyana: Österreichische Akademie der Wissenschaften, 2007, 119-128 google scholar
• Dalsoglio, Simona. The Amphorae Of The Kerameikos Cemetery At Athens From The Submycenaean To The Protogeometric Period. Oxford: BAR Yayınları, 2020 google scholar
• Daniel, J. Andrew. “Etruscan Amphorae and Trade in the Western Mediterranean, 800-400 B.C.E.” Yüksek Lisans tezi, Texas A&M Üniversitesi, 2009 google scholar
• Dickinson, Oliver. The Aegean from Bronze Age to Iron Age: Continuity and Change Between the Twelfth and Eighth Centuries BC. Newyork: Routledge, 2006 google scholar
• Dinç, Rafet. “Sardes Yakınlarında Ortaya Çıkan Bir Hellenistik Devir Mezarlığı.” Arkeoloji Dergisi 5/1 (1991): 41-45 google scholar
• Doğan, M. Umut. “Magnesia ad Sipylum, Arkeoloji, Topografya ve Tarihi Coğrafya İncelemesi.” Yüksek Lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, 2007 google scholar
• Doğan, M. Umut. “Sipylos Magnesiası Arkeolojisine Işık Tutan Yeni Bulunmuş Bir Kabartma.” Türk Arkeoloji ve Etnografya Dergisi 78 (2008): 125-132 google scholar
• Doksanaltı, Ertekin. “A Group of Black Figure Lekythos from Karaman Museum.” OLBA 19/1 (2011): 81-105. google scholar
• Ermiş, Ü. Melda, Sema Gündüz Küskü ve Anıl Yılmaz. “Erken Demirçağ’ından Ortaçağ’a Manisa Kalesi.” Tüba-Ked 14 (2016): 247-259 google scholar
• Evren, Adil. Tire ve Çevresinde Bulunan Pişmiş Toprak Lahitler. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 1985. google scholar
• Genière, Juliette de la. “Parfumés Comme Crésus- De l'origine du Lécythe Attique.” Bulletin de Correspondance Hellénique 108 (1984): 91-98 google scholar
• Georgiou, Lana Michelle. “Intimate Death: The Brandeis Fifth-Century Athenian Lekythos Evolution of Form, Ritual Practices and Use.” Yüksek Lisans tezi, Brandeis Üniversitesi, 2014 google scholar
• Gomez Bellard, Carlos. “Lekythoi Samios y Botellas Sidonias Estudio de un Ejemplar de Ibiza.” SAGVNTNM 20 (1986): 43-56 google scholar
• Greenewalt, Crawfort H. “Lydia Kozmetiği.” Lydialılar ve Dünyaları. Ed. Nicholas Cahill. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2010, 201-216 google scholar
• Greenewalt, Crawfort H. “Lydia'da Çömlekçilik.” Lydialılar ve Dünyaları. Ed. Nicholas Cahill. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2010, 107-24 google scholar
• Gündüz, Serkan ve Gözde Kırlı Özer. “Myndos Nekropol Alanları: Doğu Nekropolü Peyzaj Önerisi.” Nekropol ve Peyzaj Uygulamalar, google scholar
• Yaklaşımlar ve Öneriler. Ed. Mustafa Şahin, Güney Özkılınç ve A. Sinan Özbey. Bursa: Nilüfer Belediyesi Matbaası, 2019, 107-124 google scholar
• Gür, Barış. “Anadolu’da Geç Hellas IIIC Seramiği’ne İlişkin Bazı Gözlemler.” Arkeoloji ve Sanat Dergisi 140 (2012): 35-54. google scholar
• Gürsel, Ayşen. “Beydağ İlçesi, Eski Çiftlik Köyü Tümülüsleri Kurtarma Kazısı.” 23. Müze Çalışmaları ve Kurtarma Kazıları Sempozyumu. Ed. Adil Özme. Ankara: Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları, 2015, 29-46 google scholar
• Gürtekin Demir, R. Gül ve Yasemin Polat. “Between Lydia and Caria: Iron Age Pottery from Kale-i Tavas, Ancient Tabae.” Keramos, Ceramics: google scholar
• A Cultural Approach: Proceedings of the First International Conference at Ege University, May 9-13. 2011-İzmir. Ed. R. Gül Gürtekin google scholar
• Demir, Hüseyin Cevizoğlu, Yasemin Polat ve Gürcan Polat. Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları, 2015, 115-293 google scholar
• Gürtekin Demir, R. Gül. “An Eastern Mediterranean Painting Convention in Western Anatolia: Lydian Black-on-Red.” Intercultural Contacts google scholar
• In the Ancient Mediterranean: Proceedings of the International Conference at theNetherlands-Flemish Institute in Cairo, 25th to 29th October 2008. Ed. Kim Duistermaat ve Ilona Regulski. Leuven: Peeters, 2011, 359-378 google scholar
• Gürtekin Demir, R. Gül. “Lydian Painted Pottery at Daskyleion.” Anatolian Studies 52 (2002): 111-142 google scholar
• Gürtekin Demir, R. Gül. “Provincial Production of Lydian Pottery.” Anatolian Iron Ages 6: The Proceedings of the Sixth Anatolian Iron Ages Symposium held at Eskişehir$Turkey, 16$19 August 2004. Ed. Altan Çilingiroğlu ve Antonia Sagona. Herent: Peeters, 2007, 47-77., google scholar
• Gürtekin, Demir, R. Gül. “A Small Group of Pottery with Lydian Character from Gavurtepe, Alaşehir.” Arkeoloji Dergisi XV (2010): 41-48 google scholar
• Gürtekin, R. Gül. “Lydia Seramiğindeki Yabancı Etkiler.” Doktora tezi, Ege Üniversitesi, 1998 google scholar
• Haggis, Donald, Margaret Mook, Rodney Fitzsimons, Margaret Scarry ve Lynn Snyder. “Excavations At Azoria 2003-2004. Part 1: The Archaic Civic Complex.” Hesperia 76 (2007): 243-321 google scholar
• Head, Barclay. Historia Numorum. A Manual of Grek Numismatics. Oxford: Clarendon Yayınları, 1911 google scholar
• Hürmüzlü, Bilge. “Burial Grounds at Klazomenai: Geometric through Hellenistic Periods.” Klazomenai, Teos and Abdera: Metropolis and google scholar
• Colony. Proceedings of the113 International Symposium held at the Archaeological Museum of Abdera, 20-21 October 2001. Ed. Aliki google scholar
• Moustaka, Eudokia Skarlatidou, Maria-Christina Tzannes ve Yaşar Ersoy. Selanik: University Studio Yayınları, 2004, 77-95 google scholar
• Hürmüzlü, Bilge. “Klazomenai-Akpınar Nekropolisi.” Doktora tezi, Ege Üniversitesi, 2003 google scholar
• Hürmüzlü, Bilge. Eski Yunan’da Ölü Gömme Gelenekleri. İstanbul: Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü, 2008 google scholar
• Imholf Blumer, Friedrich. Kleinasiatische Münzen. 2. cilt. Viyana: Alfred Hölder, 1902 google scholar
• Jeffery, Lilian. The Local Scripts of Archaic Greece. Oxford: Oxford Üniversitesi Yayınları, 1969 google scholar
• Kalkan, Hatice ve Ayşen Coşkuntuna Gürsel. “Lydia’da Pers Etnisitesine Ait Arkeolojik Bir Veri Değerlendirmesi.” International Journal of Human Sciences 11/1 (2014): 836-845 google scholar
• Koçak Yaldır, Aylin. “Daskyleion’da Doğu Yunan ve Doğu Yunan Etkili Seramik İthalatı.” Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 8 (2011): 85-100 google scholar
• Konakçı, Erim. “Büyük ve Küçük Menderes Havzalarındaki MÖ 2. Binyıl Kültürlerinin Yeni Veriler Işığında Değerlendirilmesi.” Doktora tezi, Ege Üniversitesi, 2012 google scholar
• Magie, David. Roman Rule in Asia Minor. 1-2. cilt. New Jersey: Princeton Üniversitesi Yayınları, 1950 google scholar
• Moore, Mary. The Athenian Agora, Attic Red$Figured and White$Ground Pottery. 30. cilt. Princeton: The American School of Classical Studies, 1997. google scholar
• Mountjoy, Penolope. Mycenaean Pottery, An Introduction. Oxford: Oxford Üniversitesi Yayınları, 2001 google scholar
• Neils, Jenifer. “Women Are White: White Ground and The Attic Funeral.” Papers on Special Techniques in Athenian Vases. Ed. Kenneth Lapatin. Los Angeles: The Paul Getty Müzesi Yayını, 2006, 61-72 google scholar
• Oakley, John. Picturing Death in Classical Athens: The Evidence of the White Lekythoi. Cambridge: Cambridge Studies in Classical Art and Iconography, 2005 google scholar
• Ozansoy, Esin. “Lydia Bölgesi’nin Tarihi Coğrafyası.” Sanat Tarihi Araştırmaları 11 (1992): 23-35 google scholar
• Özbilen Güngör, Günsel. “Geometrik ve Bitkisel Bezemeli Klazomenai Lahitleri.” Doktora tezi, Ege Üniversitesi, 2016 google scholar
• Özgünel, Coşkun. “Selçuk Arkeoloji Müzesinde Saklanan Miken Pyxisi ve düşündürdükleri.” Belleten LI/199-201(1987): 535-547 google scholar
• Özgünel, Coşkun. Karia Geometrik Seramiği.1. cilt. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1979 google scholar
• Özver, Arzu. “Aigai’dan Ele Geçen Arkaik Dönem Seramikleri.” Yüksek Lisans tezi, Ege Üniversitesi, 2012 google scholar
• Patacı, Sami ve Ergün Laflı. “Archaeology of the Southern Black Sea Area During the Period of Mithridates VI Eupator, Recent google scholar
• Studies on the Archaeology of Anatolia.” Recent Studies on the Archaeology of Anatolia. Ed. Ergün Laflı ve Sami Patacı. Oxford: Archaeopress, British Archaeological Reports International Series 2750, 2015, 313-25 google scholar
• Richter, Gisela. Yunan Sanatı. İstanbul: Cem Yayınevi, 1984 google scholar
• Roosevelt, Cristopher H. “Lydian and Persian Period Settlements in Lydia.” Doktora tezi, Cornell Üniversitesi, 2003 google scholar
• Ruge, Walther. “Magnesia am Sipylos.” Paulys Realencyclopädie der Classichen Altertumwissenschaft. C. XIV,1. Ed. Wilhelm Kroll. Stutgart: Alfred Druckenmüller Verlag, 1928, 472-473 google scholar
• Sargın, Yasemin. “Epigrafik Belgeler ve Antik Edebi Eserler Işığında Magnesia ad Sipylum.” Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 18 (2020): 439-453 google scholar
• Sear, David. Greek Coins and their Values. 1. cilt. Londra: Seaby, 1979 google scholar
• Steiner, Ann. “Pottery and Cult in Corinth Oil and Water at The Sacred Spring.” Hesperia 61/3 (1992): 385-408. google scholar
• Şahin, Nuran. “Beyaz Lekythoslar Işığında Klasik Devir'de Atina'da Ölüm İkonografisi ve Ölü Kültü.” Arkeoloji Dergisi 4 (1996): 143-167. google scholar
• Şenyurt, Hasan. “Yozgat’ta Bulunan Pişmiş Toprak Lahit: Erken Dönem Bir Galat Mezarı.” Understanding Transformations: Exploring the Black Sea Region and Northern Central Anatolia in Antiquity. Ed. Emine Sökmen ve Andreas Schachner. İstanbul: Ege Yayınları, 2018, 181-95 google scholar
• Şirin, Orhan Alper. “Amisos’ta Lahit Mezar Geleneği.” Uluslararası Amisos Dergisi 2/3 (2017): 86-126 google scholar
• Tulunay, Elif Tül. “Nif (Olympos) Dağı Kazı ve Araştırma Projesi: 2007 Yılı Kazısı,” 30. Kazı Sonuçları Toplantısı. 3. cilt. Ed. Adil Özme. Ankara: Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayını, 2009, 411-426 google scholar
• Turnbow, Heather. “Roman Sarcophagi.” Aphrodisias V: The Aphrodisias Regional Survey. Ed. Chirstopher Ratté and Peter De Staebler. Darmstadt/Mainz am Rhein: Von Zabern, 2012, 309-345 google scholar
• Ulusoy, Polat. “Burial Customs of Clazomenae in the Iron Age (1100 – 500 BC).” Yüksek Lisans tezi, Bilkent Üniversitesi, 2010 google scholar
• Umar, Bilge. Lydia. İstanbul: İnkılap Yayınları, 2001 google scholar
• Ünsal, Nur Deniz. “Anadolu Miken Seramiği Geometrik Motif Repertuvarına Genel Bir Bakış.” Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 9/1 (2016): 109-122 google scholar
• Ürkmez, Özden. “Kızılbel Tümülüsü ve Klazomenai Lahitleri Üzerinde Betimlenen Sahneler Arasındaki İkonografik Benzerlikler Üzerine Bir Gözlem.” Arkeoloji ve Sanat Dergisi 150 (2015): 13-30 google scholar Uysal Tezer, Canan. “Nevşehir Camihöyük Hellenistik ve Roma Dönemi Seramikleri.” Yüksek Lisans tezi, Gazi Üniversitesi, 2011 google scholar
• Uzun, Kozan. “Klazomenai Dalgalı Çizgi Bezekli Seramiği.” Doktora tezi, Ege Üniversitesi, 2007 google scholar
• Weinberg, Saul S. Corinth, The Geometric and Orientalizing Pottery. C. 7/1 Cambridge/Massachusets: Harvard Üniversitesi Yayınları, 1943. google scholar
• Wrigley, Susan. The Lydion: Revealing Connectivity across the Mediterranean in the Sixth Century B.C. Arkeoloji Anabilim Dalı Onur tezi, google scholar
• Sydney Üniversitesi, 2011. Erişim 21 Ağustos 2023. https://epdf.tips/the-lydion-revealing-connectivity-across-the-mediterraneanin-the-sixth-century-.htm google scholar
• Yurtseven, Figen. “Tarsus Köylü Garajı Mezarı Buluntuları.” Anadolu/Anatolia 31 (2006): 91-121 google scholar
• Zeren Hasdağlı, Süheyla Melike. “Albertinum Grubu ve Çevresindeki Klazomenai Lahitleri.” Doktora tezi, Ege Üniversitesi, 2014 google scholar
• Zeren Hasdağlı, Süheyla Melike. “İzmir Arkeoloji Müzesi’ndeki 2724 Numaralı Klazomenai Lahiti.” Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 4/7 (2014):157-181. google scholar