Haydar Aliyev’in Azerbaycan’ın Türkiye ile İlişkilerinin Gelişimine İlişkin Görüşleri

Year 2023, , 103 - 116, 09.10.2023

Ramile Dadashova

https://doi.org/10.26650/jes.2023.1283067

Abstract

Aynı dile, dine, benzer adetlere sahip olan Türkiye ile Azerbaycan arasında ilişkilerin uzun bir tarihi vardır. Milli lider Haydar Aliyev, Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra Türkiye’ye düşen Türk devletlerini sahiplenip kalkındırma konusundaki vasiyetini yerine getirme zamanının geldiğini, Türkiye ile Azerbaycan arasında ekonomi, ticaret, bilim, kültür, eğitim ve diğer tüm alanlardaki ilişkilerin başka ülkelerle olan ilişkilerden dostluk ve kardeşlik ilişkileri olarak olumlu anlamda farklılık göstereceğini söyledi. Haydar Aliyev, Türkiye’nin uluslararası kuruluşlar ve büyük güçlerle ilişkilerinde dünyadaki nüfuzunu kullanarak Azerbaycan’a yardım edeceğine inanıyordu. Özellikle Türkçe konuşan, Türk kökenli cumhuriyetlerin genel kurulu olan Türk Devletleri Başkanları zirve toplantılarına önem veriyor, bu tür toplantıların yapılmasının Türk devletleri arasında daha yakın ilişkilerin kurulmasına olumlu etkisinin olduğunu belirtirdi. Haydar Aliyev, yurtdışındaki Azerbaycanlı diasporasının gelişmesi, yurtdışında okuyan öğrenciler ve profesörler ile öğretmenler arasındaki ilişkilerin geliştirilmesine büyük umutlar besliyordu. Hem ekonomik açıdan hem de kardeşliğimizi güçlendirme açısından Türkiye ile ekonomik ilişkilerin geliştirilmesini tercih ediyordu.

Keywords

Azerbaycan, Türkiye, Tükçe konuşan ülkeler, diplomatik-siyasi ilişkiler, ekonomik ilişkiler

Heydar Aliyev’s Views on the Development of Azerbaijan’s Relations with Türkiye

Abstract

The historical relations between Azerbaijan and Türkiye, marked by shared language, religion, and customs, have deep roots. National leader Heydar Aliyev stated that following the collapse of the Soviet Union, Türkiye had a crucial role to play in embracing the legacy of Gazi Mustafa Kemal Atatürk, particularly in developing and nurturing Turkish states. Aliyev believed that Türkiye could leverage its global influence to support Azerbaijan’s international relations and engage with major powers. Notably, he emphasized the importance of the Heads of Turkic States summits, a collective assembly of the Turkic republic, in fostering closer relations among Turkic countries. Aliyev also placed great emphasis on the development of Azerbaijan’s diaspora abroad, the educational pursuit of Azerbaijani students abroad, and the development of relations between professors and teachers working abroad. He preferred the development of economic relations with Türkiye from the economic perspective and the perspective of strengthening our brotherhood.

Keywords

Azerbaijan, Türkiye, Turkish-speaking countries, diplomatic-political relations, economic relations

Heydər Əliyevin Azərbaycanın Türkiyə İlə Münasibətlərinin İnkişafına Baxışları

Abstract

Eyni dilə, dinə, oxşar adət və ənənələrə malik Azərbaycan və Türkiyə arasında əlaqələrin böyük tarixi vardır. Ümummilli lider Heydər Əliyev Sovet İttifaqının dağılmasından sonra türk dövlətlərinə sahib çıxaraq onların inkişaf etdirilməsi üçün Türkiyənin üzərinə düşən vəzifələr haqqında Qazi Mustafa Kamal Atatürkün vəsiyyətinin yerinə yetirilməsi zamanının gəldiyini, Türkiyə ilə Azərbaycan arasında iqtisadi, ticarət, elm, mədəniyyət, təhsil sahəsində, bütün başqa sahələrdə əlaqələrin başqa dövlətlərlə olan əlaqələrdən dostluq, qardaşlıq əlaqələri kimi fərqlənəcəyini bildirirdi. Heydər Əliyev beynəlxalq təşkilatlarla, böyük dövlətlərlə əlaqələrdə Türkiyənin dünyadakı nüfuzundan və təsirindən istifadə edərək Azərbaycana kömək edəcəyinə inanırdı. Xüsusən də türkdilli, türk mənşəli respublikaların ümumi toplantısı olan Türk Dövlətləri Başçılarının zirvə toplantılarına önəm verirdi. Belə görüşlərin keçirilməsinin türk dövlətlərinin bir-biri ilə daha sıx əlaqələr yaratmasına müsbət təsiri olduğunu vurğulayırdı. Heydər Əliyev xaricdə olan azərbaycanlıların diasporasının inkişafına, xaricdə təhsil alan tələbələrə, professor və müəllimlər arasında əlaqələrin inkişafına çox ümid bəsləyirdi. Həm iqtisadi nöqteyi-nəzərdən, həm də qardaşlığımızın möhkəmləndirilməsi nöqteyi-nəzərindən Türkiyə ilə iqtisadi əlaqələrin inkişafına üstünlük verirdi.

Keywords

Azərbaycan, Türkiyə, türkdilli dövlətlər, diplomatik-siyasi əlaqələr

References

• Əliyev, Heydər. Müstəqilliyimiz əbədidir: 1-ci kitab, iyun, 1993, may, 1994, (çıxışlar, nitqlər, bəyanatlar, məktublar, müsahibələr), Bakı: Azərnəşr, 1997. google scholar
• Əliyev, Heydər. Müstəqilliyimiz əbədidir: 2-ci kitab, may 1994, dekabr 1994, (çıxışlar, nitqlər, bəyanatlar, məktublar, müsahibələr), Bakı: Azərnəşr, 1997. google scholar
• Əliyev, Heydər. Müstəqilliyimiz əbədidir: 3-cü kitab, dekabr, 1994, iyun 1995, (çıxışlar, nitqlər, bəyanatlar, məktublar müsahibələr), Bakı: Azərnəşr, 1997. google scholar
• Əliyev, Heydər. Müstəqilliyimiz əbədidir: 4-cü kitab, iyun, 1995, noyabr, 1995, (çıxışlar, nitqlər, bəyanatlar, məktublar, müsahibələr), Bakı: Azərnəşr, 1997. google scholar
• Əliyev, Heydər. Müstəqilliyimiz əbədidir: 5-ci kitab, noyabr, 1995, mart 1996, (çıxışlar, nitqlər, bəyanatlar, məktublar, müsahibələr), Bakı: Azərnəşr, 1998. google scholar
• Əliyev, Heydər. Müstəqilliyimiz əbədidir: 6-cı kitab, mart 1996, noyabr 1996, (çıxışlar, nitqlər, bəyanatlar, məktublar, müsahibələr), Bakı: Azərnəşr, 1998. google scholar
• Əliyev, Heydər. Müstəqilliyimiz əbədidir: 8-ci kitab, noyabr 1996, mart 1997, (çıxışlar, nitqlər, bəyanatlar, məktublar, müsahibələr), Bakı: Azərnəşr, 1998. google scholar
• Əliyev, Heydər. Müstəqilliyimiz əbədidir: 33-cü kitab, mart, 2001, aprel, 2001, (çıxışlar, nitqlər, bəyanatlar, məktublar, məruzələr, müraciətlər, fərmanlar), Bakı: Azərnəşr, 2011. google scholar
• Hasanov, İlham. “Haydar Aliyev döneminde Azerbaycan’ın dış politikası (1993-2001)”. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Universitesi, 2003. google scholar
• Google. İlham Əliyev və Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan Vətən müharibəsində Qələbəyə həsr olunmuş Zəfər paradında iştirak ediblər. Son güncelleme 11 Aralık, 2020. https://president.az/az/articles/ view/48788 google scholar
• Google. Süleyman Dəmirəl-Heydər Əliyev qardaşlıq münasibətləri türk dünyasının həmrəylik rəmzidir. Son güncelleme 17 Haziran, 2022. https://azertag.az/xeber/Suleyman_Demirel_Heyder_Aliyev_qardasliq_ munasibetleri_turk_dunyasinin_hemreylik_remzidir-2181920 google scholar
• Google. Türkiye-Azerbaycan ilişkilerinde “Haydar Aliyev”. Son güncelleme 15 Ocak, 2020. https:// yesiligdir.com/yazar/yazi/7547# google scholar