Azerbaycan ile Türkiye Arasındaki İlişkilerin Sağlam Temeller Üzerine Kurulmasında Haydar Aliyev ve Süleyman Demirel Dostluğunun Rolü

Year 2024, , 149 - 167, 30.09.2024

Ramile Dadashova

https://doi.org/10.26650/jes.2024.1469693

Abstract

Haydar Aliyev'le Süleyman Demirel arasındaki dostluğun Azerbaycan-Türkiye ilişkilerinin gelişmesinde büyük katkısı olmuştur. Büyük devlet adamları arasındaki dostluk sonucunda Türkiye ile Nahçıvan arasında Türkiye'yi Azerbaycan'a bağlayan köprü inşa edilmiş, Milli Lider Haydar Aliyev Türkiye'den gıda ve enerji yardım alarak Nahçıvan'ı ablukadan çıkarmıştır. Haydar Aliyev ve Süleyman Demirel dostluğu, Türkiye ve Azerbaycan halklarının karşılıklı saygı ve sevgisini artırmıştır. Nahçıvan, Ermenistan'ın saldırısına uğradığında Süleyman Demirel, "Nahçıvan'dan elinizi çekin" diyerek Kars Antlaşması'nın önemini tüm dünyaya duyurmuştur. İkili görüşmeler Azerbaycan-Türkiye işbirliğinin gelişmesinde ana etkilerden olmuştur. Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev'le birlikte Süleyman Demirel`in Ermenistan Azerbaycan anlaşmazlığının barışçıl çözümü için çaba harcaması, uluslararası toplantılarda önemli belgelerin kabul edilmesinde iki devletin bir-birini desteklemesi, Bakü-Tiflis-Ceyhan, Bakü-Tiflis-Erzurum projelerinin uygulanması, Azerbaycan-Türkiye ilişkilerinin kardeşlik temelinde kurulmasında iki ülke lideri arasındaki dostluğun önemini yansıtmaktatır. Haydar Aliyev'in Azerbaycan Cumhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti arasında kardeşlik ilişkilerinin temellerinin atılmasına yönelik kavramsal fikirleri bugüne hesaplanmıştır. Haydar Aliyev, Azerbaycan'ı bölgede ve dünyada destekleyen devletin kardeş Türkiye devleti olduğunun farkındaydı. Türkiye'nin Vatan Savaşı'nın sonuna kadar Azerbaycan'a verdiği manevi ve siyasi desteğin Azerbaycan halkının düşmana karşı mücadele ruhunu ve zafere olan inancını daha da artırması bunu kanıtlamıştır.

Keywords

Azerbaycan-Türkiye ilişkileri, Haydar Aliyev ile Süleyman Demirel dostluğu, Bakü-Tiflis-Ceyhan

The Role of the Friendship of Heydar Aliyev and Suleyman Demırel in Establishing Relations Between Azerbaijan and Türkiye on a Solid Foundation

Abstract

The friendship between Heydar Aliyev and Suleyman Demirel played a great role in the development of Azerbaijan-Türkiye relations. As a result of the personal friendship between two great political figures - Heydar Aliyev and Suleyman Demirel, National Leader Heydar Aliyev released Nakhchivan from the blockade, supplied it with food and energy, built a bridge connecting Türkiye to Azerbaijan, and built a bridge between Türkiye and Nakhchivan. The friendship of Heydar Aliyev and Suleyman Demirel increased the mutual respect, sympathy and love of the people of Türkiye and Azerbaijan. When Nakhchivan was attacked by Armenia, Suleyman Demirel announced the essence of the Kars Treaty of 1921 to the whole world. In addition to the official meetings of the two statesmen, in each of their private meetings, views were exchanged on the consistent development of AzerbaijanTürkiye cooperation, the international situation, and a number of regional problems. Along with President Heydar Aliyev, Suleyman Demirel also kept the peaceful settlement of the Armenia-Azerbaijani conflict under his control, and always stood by Azerbaijan in international meetings and the adoption of important documents. The friendship of the two leaders was important in the implementation of the Baku-Tbilisi-Ceyhan and Baku-Tbilisi-Erzurum projects. Conceptual views of Heydar Aliyev in laying the foundation of fraternal relations between the Republic of Azerbaijan and the Republic of Türkiye have been accounted for today. Heydar Aliyev knew that the support of Azerbaijan in the region and in the world could be a brotherly Turkish state and that Türkiye`s moral and political support of Azerbaijan in the Patriotic War to the end, and the creation of even more enthusiasm in the fight against the enemy and confidence in victory among the Azerbaijani people proved it once again.

Keywords

Azerbaijan-Türkiye relations, The friendship between Heydar Aliyev and Suleyman Demirel, the BakuTbilisi-Ceyhan

References

• Azarbaycan-Türkiya alaqalari vaHeydar dliyev. Bakı: Qafqaz Universiteti Naşri, 2002. google scholar
• Oliyev, Heydar. Müstaqilliyimiz abadidir: 1-ci kitab, iyun, 1993, may, 1994, (çıxışlar, nitqlar, bayanatlar, maktublar, müsahibalar), Bakı: Azarnaşr, 1997. google scholar
• Oliyev, Heydar. Müstaqilliyimiz abadidir: 2-ci kitab, may, 1994, dekabr, 1994, (çıxışlar, nitqlar, bayanatlar, maktublar, müsahibalar), Bakı: Azarnaşr, 1997. google scholar
• Oliyev, Heydar. Müstaqilliyimiz abadidir: 3-cü kitab, dekabr, 1994, iyun, 1995, (çıxışlar, nitqlar, bayanatlar, maktublar, müsahibalar), Bakı: Azarnaşr, 1997. google scholar
• Oliyev, Heydar. Müstaqilliyimiz abadidir: 4-cü kitab, iyun, 1995, noyabr, 1995, (çıxışlar, nitqlar, bayanatlar, maktublar, müsahibalar), Bakı: Azarnaşr, 1997. google scholar
• Oliyev, Heydar. Müstaqilliyimiz abadidir: 5-ci kitab, noyabr, 1995, mart, 1996, (çıxışlar, nitqlar, bayanatlar, maktublar, müsahibalar), Bakı: Azarnaşr, 1998. google scholar
• Oliyev, Heydar. Müstaqilliyimiz abadidir: 6-cı kitab, mart, 1996, iyun, 1996, (çıxışlar, nitqlar, bayanatlar, müsahibalar, maktublar, maruzalar), Bakı: Azarnaşr, 1998. google scholar
• Oliyev, Heydar. Müstaqilliyimiz abadidir: 9-cu kitab, mart, 1997, may, 1997, (çıxışlar, nitqlar, bayanatlar, müsahibalar, maktublar, maruzalar), Bakı: Azarnaşr, 2000. google scholar
• Oliyev, Heydar. Müstaqilliyimiz abadidir: 14-cü kitab, dekabr, 1997,fevral, 1998, Bakı: Azarnaşr, 2005. google scholar
• Oliyev, Heydar. Müstaqilliyimiz abadidir: 19-cu kitab, yanvar, 1999, aprel, 1999, Bakı: Azarnaşr, 2006. google scholar
• Oliyev, Heydar. Müstaqilliyimiz abadidir: 20-ci kitab, aprel, 1999, iyul, 1999, Bakı: Azarnaşr, 2007. google scholar
• Oliyev, Heydar. Müstaqilliyimiz abadidir: 21-ci kitab, iyul, 1999, sentyabr, 1999, Bakı: Azarnaşr, 2007. google scholar
• Oliyev, Heydar. Müstaqilliyimiz abadidir: 22-ci kitab, sentyabr, 1999, noyabr, 1999, Bakı: Azarnaşr, 2007. google scholar
• Oliyev, Heydar. Müstaqilliyimiz abadidir: 23-cü kitab, noyabr, 1999, dekabr, 1999, Bakı: Azarnaşr, 2008. google scholar
• Oliyev, Heydar. Müstaqilliyimiz abadidir: 26-cı kitab, mart, 2000, aprel, 2000, Bakı: Azarnaşr, 2009. google scholar
• Oliyev, Heydar. Müstaqilliyimiz abadidir: 27-ci kitab, aprel, 2000, iyun, 2000, Bakı: Azarnaşr, 2009. google scholar
• Oliyev, Heydar. Müstaqilliyimiz abadidir: 30-cu kitab, sentyabr, 2000, noyabr, 2000, Bakı: Azarnaşr, 2010. google scholar
• Oliyev, Heydar.Müstaqilliyimizabadidir: 46kitabda, 32-cikitab, yanvar, 2001, mart, 2001, Bakı: Azarnaşr, 2010. google scholar
• Oliyev, Heydar. Müstaqilliyimiz abadidir: 45-ci kitab, may, 2003, dekabr, 2003, Bakı: Azarnaşr, 2013. google scholar
• Habibbayli, İsa. Heydar dliyev dühasının işıqları. Azarbaycan. - 2023, 12 dekabr, N 271, s.12. https://files.preslib.az/projects/heydaraliyev/articles/he1443.pdf google scholar
• Bir millet iki devlet. (Ulu Önder Haydar Aliyevin Azerbaycan-Türkiye İlişkileri Hakkında Nutukları ve Konuşmaları) Bakü: “Elm” Yayın Evi, 2023, s.17. google scholar
• Göktürk Süheyla, Göktürk Türcay Bülent. “Tek Millet, İki Devlet” Özdeyişinin İsim Babası Haydar Aliyev ve Türkiye İlişkileri. Qalbi vatanla çırpınan insan. Heydar dliyev (10 may 1923-cü il - 10 may 2023-cü il) 100 il. Kollektiv monoqrafiya. Editör Sevinc Aliyeva, Elvin Talışinski. Bakı: ”OPTİMİST” MMC. 2023. google scholar
• T.B.M.M.Tutanak Dergisi.Cilt:26, 89 uncu Birleşim, 6 Mayıs 1997 Salı,Birinci oturum. Açılma Saati: 15.00. https://www5.tbmm.gov.tr/tutanak/donem20/yil2/bas/b089m.htm google scholar
• Türkmen Zekeriya. Azerbaycan Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev’in Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde yaptığı tarihi konuşmalarına dair bir değerlendirme. Qalbi vatanla çırpınan insan. Heydar dliyev (10 may 1923-cü il - 10 may 2023-cü il) 100 il. Kollektiv monoqrafiya. Editör Sevinc Aliyeva, Elvin Talışinski. Bakı: ”OPTİMİST” MMC. 2023. google scholar
• Ünalp F.Rezzan. Haydar Aliyev dönemi. Bölgesel politikalar ekseninde Türkiye-Azerbaycan siyasi ilişkileri. “Tek millet-iki devlet. Qalbi vatanla çırpınan insan. Heydar dliyev (10 may 1923-cü il - 10 may 2023-cü il) 100 il. Kollektiv monoqrafiya. Editör Sevinc Aliyeva, Elvin Talışinski. Bakı: ”OPTİMİST” MMC. 2023. google scholar
• Ünalp F.Rezzan. “Türkiye-Azerbaycan Diplomatik İlişkilerinde Haydar Aliyev Dönemi: «Tek Millet-İki Devlet». Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergisi.Sayı 60, 2023. google scholar
• Ural Selçuk. Bağımsızlık sonrası Azerbaycan-Türkiye diplomatik ilişkilerinin kurulması ve üst düzey ziyaretler (1991-2002). Ahmed Cevad anısına Türkiye ve Türk Dünyasi Araştırmaları. Editör Doç. Dr. Yunus Emre Tansü. Bölüm 2. Gaziantep, 2020. google scholar
• 17 Ağustos 1999 Marmara depremi yildönümü basın açıklaması. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2024. https://www. jmo.org.tr/genel/bizden_detay.php?kod=9121&tipi=3&sube=2&subesi= google scholar
• Алиева Севиндж. “Пульс человека, синхронный с пульсом Родины (к 100-летию Великого Руководителя)”, Qəlbi vətənlə çırpınan insan. Heydər Əliyev (10 may 1923-cü il – 10 may 2023-cü il) 100 il. Kollektiv monoqrafiya. Editör Sevinc Aliyeva, Elvin Talışinski, Bakı: ”OPTİMİST” MMC. 2023. google scholar
• Письмо представителя Азербайджана от 14 мая 1993 года на имя Председателя Совета Безопасности, Cовет Безопасности. Официальнее отчеты сорок восьмой год дополнение за апрель, май, июнь 1993 года, Организация Объединенных Наций, Нью-Йорк, 1996 год. google scholar