İkidillilikte Kültür Edincinin Ölçülmesine Yönelik Bir Uygulama: İstanbul Üniversitesi Almanca Mütercim Tercümanlık Örneği

Year 2020, Issue: 13, 57 - 89, 01.05.2021

Enise Eryılmaz

Abstract

Bir toplumun her yönüyle bilgi birikimini içeren kültür, çevirinin önemli bileşenlerinden biridir. Çevirmenin metindeki kültürel sembolleri alımlayamaması veya erek dilin kültürünü göz ardı etmesi, erek metnin işlevsel olmamasına yol açar. Bu bağlamda tek dilli bireylerde kıyaslama ve soyutlama yoluyla algılanan yabancı kültürün, ikidilli bireylerde nasıl alımlandığı ve bunun çeviri sürecine nasıl yansıdığı çalışmanın başlangıç noktasını oluşturmaktadır. Çalışmada ikidilli profile sahip İstanbul Üniversitesi Çeviribilim Bölümü Almanca Mütercim Tercümanlık Anabilim Dalı birinci sınıf öğrencilerinin kültür edincini sorgulamak için anket çalışması yapılmıştır. Devamında kültürel geçmişe sahip olan ‘simit’ ve ‘Brezel’ ürünlerinin tarifler üzerinden Almancadan Türkçeye ve Türkçeden Almancaya yönelik çeviri uygulaması ve çeviri değerlendirmesi gerçekleştirilmiştir. Bunlardan elde edilen veriler de kültür edinci bağlamında sorgulanmış ve ikidilli öğrencilerdeki kültür edincine ilişkin çıkarım ortaya konulmuştur.

Keywords

İkidillilik, Kültür, Çeviri Edinci, Kültür Edinci, Kültür Edincinin Ölçülmesi

Supporting Institution

Yazar bu çalışma için finansal destek almadığını beyan etmiştir.

A Study on the Assessment of Cultural Competence in Bilingualism: The Case of German Translation and Interpreting at Istanbul University

Abstract

Culture, which includes all the knowledge of a society, is one of the most important components of translation. When the translator is not able to perceive the cultural symbols of the text or he/she is ignoring the culture of the target language and the target text will lose its function. Thus, the starting point of this study is built on the way in which the monolingual individual perceives a foreign language through comparison and abstraction and how it is received by bilingual individuals, and how it is reflected in the translation process constitutes. This study includes a survey used to examine the cultural competence of the bilingual first-grade students of German Translation and Interpreting at the Istanbul University department of Translation Studies. Furthermore, translation from German to Turkish and vice versa and a translation assessment grid are used to gather data as regards the translation of the recipe for “simit” (Bagel) and “Brezel”. The data acquired from this study is also examined in the context of cultural competence; thus conjectures are provided as regards the cultural competence of bilingual students.

Keywords

Bilingualism, Culture, Translation Competence, Cultural Competence, Assessment of Cultural Competence

References

• Amman, M. (2008). Akademik Çeviri Eğitimine Giriş, çev. Emine Deniz Ekeman. İstanbul: Multilingual Yayınları.
• Arı, S. (2016). Çeviri ve Kültürel Semboller, İstanbul: Değişim Yayınları.
• Aydoğdu, K. (2018). Kültürel Mirasın İzinde, Simit. Uluslararası Türkbilim Dergisi, 8, Özel Sayı, 319-327.
• Bahumaid, S. (2010). Investigating Cultural Competence in English-Arabic Translator Training Programs. Meta Journal Des Traducteurs, 55(3), 569-588.
• Baker, C. (2001). Foundations of Bilingual Education and Bilingualism, İngiltere: Library of Congress Cataloging in Publication Data.
• Berk, Ö. (2005). Kuramlar Işığında Açıklamalı Çeviribilim Terimcesi. İstanbul: Multilingual Yayınları.
• Bican, G. ve Demir, N. (2018). Danimarka'da Türkçe-Danca Konuşan Öğrencilerin Dil Baskınlığının İki Dillilik Temelinde İncelenmesi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 43(194), 131-155.
• Birkan Baydan, E. (2015). Çeviri Eğitiminde Çeviri / Çevirmenlik Edinci: Problem Çözme ve Karar Verme Konusunda Bir Farkındalık Uygulaması. İstanbul Üniversitesi Çeviribilim Dergisi, 7(2013), 103-125.
• Çetinkaya, S. (2015). İkidillilik ve Çeviri, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi.
• Çetinkaya, S. (2017). Çok Dillilik ve Kimlik’, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 10(50), 371-377.
• Demez, N. (2014). Türkiye’de Çeviribilimin Gelişimi Açısından Paradigma Kavramı ve Değişiminin Yansımaları, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış doktora tezi.
• Erten, A. (1992). Çeviride Kültürel Etkenler. Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi. Ankara: Hacettepe Yayınları, s. 68-74.
• Eruz, S. (2008). Akademik Çeviri Eğitimi- Çeviri Amaçlı Metin Çözümlemesi. İstanbul: Multilingual Yayınları.
• Gümüşoğlu, T. (2010) Sprachkontakt Und Deutsch-türkisches Code- Switching: Eine Soziolinguistische Untersuchung Mündlicher Kommunikation Türkischer MigrantInnen, Frankfurt am Main: Peter Lang Verlag.
• Haldan, A. (2016). Çeviri Eğitiminde Çeviri Edinci Geliştirme Alışkanlıkları, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış doktora tezi.
• Hönig, H. G., Kussmaul, P. (1991). Strategie der Übersetzung, Tübingen: Gunter Narr Verlag.
• Kıran, Z. ve Kıran, A. (2013). Dilbilime Giriş (Dilbilgisinden Dilbilime). Ankara: Seçkin Sosyal Bilimler.
• Külebi, O. (1997). ‘Dilbilim ve Dil Felsefesinde Bir Dönüm Noktası: Noam Chomsky’, Dilbilim Araştırmaları, s. 76-81, (Çevrimiçi) http://dad.boun.edu.tr/tr/download/article-file/52749 [9 Ekim 2020].
• Neubert, A. (2000). ‘Competence in Language, in Languages, and in Translation’, Developing Translation Competence, Amsterdam/ Philadelphia: John Benjamins Publishing Company, s. 3-17.
• Newmark, P. (1988). A Textbook of Translation, Shanghai, Foreign Language Education Press.
• Oğuz, E. S. (2011). Toplum Bilimlerinde Kültür Kavramı. Edebiyat Fakültesi Dergisi, Hacettepe Üniversitesi, 28(2), 123-139.
• PACTE. (2000). ‘Acquiring Translation Competence: Hypotheses and Methodological Problems in a reseach Project’, Investigating Translation, yay. haz. A. Beeby, D. Ensinger & M. Presas (Eds.), Amsterdam/ Philadelphia: John Benjamins Publishing Company, s. 99-106.
• Şimşek, F. (2016). Kültür Aktarımı Kuramının Eleştirisi: Türkiye’nin Medenileşme Sürecinde Çevirinin Rolü, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, yayımlanmamış doktora tezi.
• Tükel Kanra, Y. (2019). Çeviri Eğitiminde Kültür Edincinin Kazandırılması Üzerine. İstanbul Üniversitesi Çeviribilim Dergisi, 10 (2015/2), 51-72.
• Türk Dil Kurumu. (2011). Türkçe Sözlük, haz. Şükrü Haluk Akalın [ve diğerleri], Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 11. baskı.
• Uluçam-Wegmann, A. I. (2011). İkidilli Öğrencilerin Okuma Edinçlerinin Çeviri Edimlerine Etkisi. Dil Dergisi, 152, 7-29.
• Uluşahin, E. (2019). Çeviri ve Kültür, (ed. Esra Uluşahin). Ankara: Nobel Bilimsel Eserler.
• Vardar, B. (2002). Açıklamalı Dilbilim Terimler Sözlüğü. İstanbul: Multilingual Yayınları.
• Vermeer, H. (1991). Çevirmek ve Anlamak: Biçimle İşlev Arasındaki Bağımlılıklar ve Anlamın Kültürel Önkoşulları (çev. Turgay Kurultay), Metis Çeviri, 16, 41-49.
• Witte, H. (1999) ‘Die Rolle der Kulturkompetenz’, Handbuch Translation, yay. haz. Mary Snell-Hornby, Hans G. Hönig, Paul Kuβmaul, Peter A. Schmitt, Tübingen: Stauffenburg Verlag, s. 345-348.
• Witte, H. (2000). Die Kulturkompetenz des Translators. Tübingen: Stauffenburg Verlag.
• Yazıcı, M. (2005). Çeviribilimin Temel Kavram ve Kuramları. İstanbul: Multilingual Yayınları.
• Yule, G. (2010) The Study of Language. New York: Cambridge University Press.
• Avrupa Dilleri Ortak Çerçeve Programı (CEFR) Dil Yeterlilik Seviyeleri: (Çevrimiçi) https://www.efset.org/tr/cefr/ , 15.10.2020
• Duden: Tek Dilli Almanca Sözlük (Çevrimiçi) https://www.duden.de/rechtschreibung/Rezept , 25.10.2020
• Oxford Sözlüğü: “Simit” (Çevrimiçi) http://www.diken.com.tr/simit-oxford-ingilizce-sozluke-girdi/ , 25.10.2019
• Kaynak metinlerin oluşturulmasında faydalanılan kaynaklar/ Resources used in the creation of source texts
• (Çevrimiçi) https://www.sozcu.com.tr/hayatim/gurme/sade-simit-nasil-yapilir-iste-kahvalti-ve-bes-caylarinin-vazgecilmezi-sade-simit-tarifi/ , 09.10.2019
• (Çevrimiçi) https://www.nefisyemektarifleri.com/pekmezli-simit-tarifi/ , 09.10.2019
• (Çevrimiçi) https://www.gutekueche.at/brezel-rezept-5660 , 03.02.2020
• (Çevrimiçi) https://www.rezeptschachtel.de/laugenbrezel_rezept.html , 03.02.2020
• (Çevrimiçi) https://www.innungsbaecker.de/rezept-brezel-in-vier-schritten-zur-perfekten-brezel , 03.02.2020
• (Çevrimiçi) https://www.lecker.de/brotteig-50357.html , 03.02.2020