Nusaybin: Bir Sinir Şehrinin Mekânsal Gelişimi

Year 2022, , 273 - 288, 08.07.2022

Rauf Belge

https://doi.org/10.26650/JGEOG2022-1084421

Abstract

Türkiye-Suriye Sınırı, yakınında bulunan yerleşmeleri başta ekonomik, sosyal ve morfolojik olmak üzere birçok bakımdan etkilemiştir. Sınırın Türkiye tarafında yer alan Nusaybin, Kilis, Ceylanpınar, Akçakale ve Karkamış bu şehirlerden birkaçıdır. Bu çalışmanın konusunu oluşturan Nusaybin, kendine has morfolojik yapısıyla diğer sınır şehirlerinden ayrılmaktadır. Sınır, Türkiye ve Suriye’nin egemenlik alanını belirlemekle kalmamış; güney, güneybatı ve güneydoğu istikametlerinde şehrin mekânsal gelişimini sınırlamıştır. Bu çalışma, Cumhuriyetin kuruluşuyla birlikte bir sınır kasabasına dönüşen Nusaybin’in mekânsal gelişimini konu edinmektedir. Şehrin son yüzyılda yaşadığı şehirleşme ve mekânsal gelişim süreci, şehir coğrafyası perspektifiyle ele alınmıştır. Çalışmada Nusaybin’in şehirleşme ve mekânsal gelişimini etkileyen coğrafi faktörler incelenmiştir. Özellikle Cumhuriyetin kuruluşundan günümüze Türkiye-Suriye Sınırı’nın şehrin morfolojik görünümü ve şehir içi mekân kullanımı üzerindeki etkilerine temas edilmiştir. Ayrıca son yıllarda şehirde yaşanan kentsel dönüşüm faaliyetlerinin, mekânsal gelişime olan etkisinden bahsedilmiştir. Bu bağlamda tarihi kayıtlar, fotoğraflar, uydu görüntüleri, topografya haritaları, imar planları, istatiksel veriler ve konuyla ilgili yapılmış çalışmalardan istifade edilmiştir. Söz konusu veriler, arazi çalışmalarıyla desteklenmiştir. 

Keywords

Nusaybin, Sınır, Mekânsal Gelişim

Nusaybin: The Spatial Development of a Border City

Abstract

The border between Turkey and Syria has affected the nearby settlements in many ways, primarily in economic, social, and morphological terms. Nusaybin, Kilis, Ceylanpınar, Akçakale, and Karkamış are a few of the cities located on the Turkish side of the border. As the subject of this study, however, Nusaybin differs from other border cities with its unique morphological structure. The border defines Turkey and Syria’s sovereign areas and has shaped the spatial development of Nusaybin city in the south, southwest, and southeast. This study deals with the spatial development of Nusaybin, which turned into a border town with the foundation of the Republic of Turkey. The study evaluates the geographical factors that have affected Nusaybin’s urbanization and spatial evolution, and mainly analyzes the effects the border between Turkey and Syria have had on Nusaybin’s morphological landscape and urban land use from 1923 to the present. The study also talks about the effects urban transformations have had on spatial development and population growth, using historical records, photographs, satellite images, topographical maps, urban plans, statistical data, and studies on the subject in this context. These data have additionally been supported by field data.

Keywords

Nusaybin, border, spatial development

References

• Akengin, H. (2017). Siyasi Coğrafya: İnsan ve Mekân Yönetimi (5. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayınları. google scholar
• Aydın, S., Emiroğlu, K., Özel, O., ve Ünsal, S. (2000). Mardin (Aşiret-Cemaat-Devlet). İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayını. google scholar
• Belge, R. (2021). Nusaybin’de Şehirleşme ve Mekânsal Gelişim. (Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Coğrafya Anabilim Dalı. İstanbul. google scholar
• Cuinet, V (1891). La Turquie d’Asie: Geographie Administrative, Statistique, Descriptive et Raisonee de Chaque Province de l’Asie-Mineure, Paris google scholar
• Darkot, B. (1967). Şehir Ayrımında Nüfus Sayısı ve Fonksiyon Kriteri. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, 8(16), 3-8. google scholar
• Devrimci, A. (2017). Nusaybin Kronikleri. İstanbul: Everest Yayınları No.1694. google scholar
• DİE. (1927-2000). Genel Nüfus Sayımları 1927-2000. Devlet İstatistik Enstitüsü Yayınları. Ankara. google scholar
• Dillemann, L. (1962). Haute Mesopotamie orientale et pays adjacents: contribution a la geographie historique de la region, du Ve avant l’ere chretienne au Vie de cette ere. Bibliotheque archeologique et historique. Paris Institut Français D’Archeologie de Beyrouth, Paris. google scholar
• Elfversson, E., & Höglund, K. (2021). Are armed conflicts becoming more urban? Cities, 119, 103356. doi: 10.1016/j.cities.2021.103356 google scholar
• Glaeser, E. L. ve Shapiro, J. M. (2002). Cities and Warfare: The Impact of Terrorism on Urban Form. Journal of Urban Economics, 51, 205-224. Doi:10.1006/juec.2001.2262. google scholar
• Gümrük ve Ticaret Bülteni. (2011). Başmüdürlüklerimizin Tanıtımı. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı, Sayı 7. Ankara. google scholar
• Günçal, L. ve Saygın, T. (1987). 1987 Mardin İl Yıllığı. Mardin: Mardin Valiliği Yayınları. google scholar
• Gürkaş, E. T. ve Bölük, M. F. (2015). Bir Sınır Yerleşiminin Morfolojisi: Nusaybin’de Kent Formunun Dönüşümü ve Sınır Üzerinden ‘Çeper Kuşak’ Kavramını Yeniden Düşünmek, Türkiye Kentsel Morfoloji Sempozyumu: Temel Yaklaşımlar ve Teknikler, Mersin Üniversitesi Yayınları No: 44, s. 295-308. Mersin. google scholar
• Honigmann, E. (1960). Nasibin. (Bu madde B. Darkot tarafından tamamlanmıştır) Millî Eğitim Bakanlığı İslam Ansiklopedisi, C. 9. s. 99-103, İstanbul. google scholar
• Işık, Ş. (2005). Türkiye’de Kentleşme ve Kentleşme Modelleri. Ege Coğrafya Dergisi, 14(1-2), 57-71. google scholar
• Kaya, A. Y. ve Akdemir, İ. O. (2020). Çorum’da Kentsel Gelişmenin Morfolojik Analizi. Al Farabi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 10-27. google scholar
• Mardin İl Yıllığı. (1973). Cumhuriyetin 50. Yılında Mardin. 1973 Mardin İl Yıllığı. Mardin Valiliği, Malatya. google scholar
• Murray, L. (2016). “Al-Qâmishlî” Encyclopcedia Britannica Online Edition. URL: www.britannica.com, Erişim Tarihi: 13.05.2019 google scholar
• Nusaybin Belediyesi. (2001). Tarihin Tanığı Nusaybin. Mardin: Pelda Ajans. google scholar
• Özbey, K. (2019). Modern Türkiye’de Sınırlar ve Sınırın Sosyolojik İnşası. Sosyoloji Dergisi, 40, 239-264. google scholar
• Özgen N. (2011). Sınırda Kaçakçı Olmanın Antropolojik Tarihi, NTV Tarih, 35, NTV Yayınları, İstanbul. google scholar
• Özgen, H. N. (2005). Sınırın İktisadi Antropolojisi; Suriye ve Irak Sınırlarında İki Kasaba, Türkiye’de Antropoloji, İstanbul: Epsilon Yayınları. google scholar
• Resmî Gazete. (1983). 19 Haziran 1983 Tarihli ve 18082 Sayılı Resmi Resmî Gazete. Yargı İlanları, s.23. google scholar
• Şahinalp, M. S. ve Günal, V. (2016). Türkiye’de Şehirleşme Hareketleri Üzerinde Terör Olaylarının Etkisi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(37), 30-42. Doi:10.16992/ASOS.11695 google scholar
• Şemseddin Sami (1898). “Nusaybin” Kamusu’l A’lam. Mihran Matbaası, C. 6, s. 4580-4581. İstanbul. google scholar
• Tuncel, M. (2007). “Nusaybin” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 33, s. 269-270. Ankara, google scholar
• Uğur, A. ve Aliağaoğlu, A. (2019). Şehir Coğrafyası (7. Baskı). Ankara: Nobel Yayınları. google scholar
• Yıldırım, A. (2013). Devlet, Sınır, Aşiret: Nusaybin Örneği. (Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Antropoloji Anabilim Dalı, Ankara. google scholar
• Yıldırım, A. (2020). Sınır Taşlarından Dikenli Tel ve Mayına: Türkiye-Suriye Sınırının Kalınlaşması, Kebikeç Dergisi, 49, 29-48. google scholar
• Yurt Ansiklopedisi, (1982-83). Yurt ansiklopedisi: Türkiye il il dünü, bugünü, yarını. Anadolu Yayıncılık, C. 8, s. 5439-6216. İstanbul. google scholar
• Yücel, T. (1960). Demiryollarımızın İstasyon Nüfuslarına Etkisi, Türk Coğrafya Dergisi, 20, 143-148. google scholar
• İnternet Kaynakları google scholar
• Anadolu Ajansı Fotoğraf Arşivi. URL: www.anadoluimages.com, Erişim Tarihi: 11.07.2020. google scholar
• David Rumsey Historical Map Collection, URL: www.davidrumsey. com, Erişim Tarihi: 11.10.2020. google scholar
• Milliyet Gazetesi Arşivi, Mardin’e Sınır Ticareti Yapma İzni. 30.06.1991. Sayfa 6. google scholar
• TOKİ (2018). TOKİ’den Nusaybin’de terör mağdurlarına 5 bin 53 konut. URL: https://www.toki.gov.tr/haber/tokiden-nusaybinde-teror-magdurlarina-5-bin-53-konut. Erişim Tarihi: 26.05.2019 google scholar