SAMSUN’DA MEYDANA GELEN 4 TEMMUZ VE 6 AĞUSTOS 2012 TAŞKINLARININ KLİMATİK ANALİZİ

Year 2014, Issue: 29, 28 - 50, 29.04.2015

Muhammet Bahadır

Abstract

Bu çalışmada, Samsun’da 2012 yazında meydana gelen iki taşkının klimatik özellikleri ve etkileri incelenmiştir. Samsun’da 3-4 Temmuz 2012 tarihinde meydana gelen taşkında 12 vatandaşımız hayatını kaybetmiştir. Bu taşkın Samsun Merkez ilçelerinden Canik ilçesinde etkili olmuştur. Taşkına Mert Irmağı’nın bir kolu olan Yılanlı Dere’den taşan sular neden olmuştur. Yılanlı Dere’nin Mert Irmağı’na kavuştuğu kesimde kurulmuş olan TOKİ konutlarının bodrum katları taşkından en fazla etkilenmiştir. Vadinin devamında kurulu olan Samsun Organize Sanayi Bölgesi de sular altında kalmıştır. İkinci taşkın ise 6 Ağustos 2012 tarihinde meydana gelmiş, taşkından en fazla etkilenen yerler Samsun Merkez ilçelerden İlkadım ve Atakum olmuştur. Samsun’da 2012 yılı yazında oluşan taşkınlara ani sağanak yağışlar neden olmuştur. Özellikle her iki dönemde de Samsun yöresini etkisi altına alan Alçak Basınca bağlı olarak şiddetli sağanak yağışlar oluşmuştur. 4 Temmuz tarihlerinde birkaç saat içerisinde m2’ye 68,4 mm, 6 Ağustos 2012 tarihinde ise 127 mm yağış düşmüştür. Bu değerler 35 yıllık günlük ortalama yağış değerlerinin 30-60 kat üzerinde gerçekleşmiştir. Her iki taşkının sonucunda 1111 konut, 1507 işyeri, 327 depo, 36 kamu binası ve 23 ahır ve samanlık taşkın sularından zarar görmüştür. Taşkına bağlı olarak Samsun- Sinop karayolu 30 cm kalınlığında çamur tabakası ile kaplanmış ve ulaşıma 3-4 saat ara verilmiştir. Yine tramvay hattı da sular altında kalmış ve 6 saat ulaşıma kapanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Taşkın, Aşırı Yağış, Afet, Samsun

Abstract

A climatic Analysis Of The Floods Of 4th July And 6th August 2012 In Samsun

In this study the climatic characteristics and impacts of two floods which took place in Samsun in the summer of 2012 were examined. 12 of our citizens lost their lives in the flood which took place in Samsun on the 3-4 July 2012. This flood was particularly powerful in Canik municipality of Samsun’s Central district. The flood was caused by the overflowing waters of Yılanlı stream which is a tributary of Mert River. The basement floors of the TOKI housing estate established on the section where Yılanlı Stream converges with Mert River was the hardest hit area. The Samsun Organized Industry Zone established down along the valley was also flooded. The second flood took place on the 6th of August 2012 and the worst impact was felt by Ilkadım and Atakum Merkez districts of Samsun. The floods which took place in Samsun in the summer of 2012 were caused by sudden downpours. Particularly during both periods the Samsun area was exposed to fierce downpours of a cyclonic nature. On the 4th of July within only a few hours 68,4 mm per m2 and on the 6th of August 2012 127 mm of rain poured down. These values are over 30-60 fold of daily average rainfall for 35 years. At the end of both floods 1111 homes, 1507 offices, 327 storages, 36 public buildings and 23 barns and haylofts were damaged by flood waters. Due to the flood the Samsun-Sinop highway was covered with a 30 cm thick layer of mud and transportation was postponed for 3-4. The tram line was also under water and incapacitated for 6 hours.
Key Word: Flood, Extreme Precipitation, Disaster, Samsun

Keywords

Taşkın, Aşırı Yağış, Afet, Samsun

References

• AVCI, S., 2000, Planlamadaki yanlışlıklar ve yol açtığı sorunlara bir örnek: 1998 selinde Filyos çayı havzasındaki etkileri ve sonuçları. 9. Ulusal Bölge Bilimi/Bölge Planlama Kongresi 5-6 Ekim 2000. Trabzon.
• BİRİCİK, A., (1996-1997), Senirkent’te Sel Afetleri (13 Temmuz 1995-18-19 Temmuz 1996), Marmara Coğr. Derg., Sayı:1, s.9-30, İstanbul.
• BULDUR, A. D., Pınar, A. ve Başaran, A., 2007, 05-07 Mart 2004 Tarihli Göksu Nehri Taşkını ve Silifke’ye Etkisi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 17, Sayfa: 139-160, Konya.
• CEYLAN, A., ve Kömüşçü, A.İ., (2007). Meteorolojik Karakterli Doğal Afetlerin Uzun Yıllar ve Mevsimsel Dağılımları, 1. Türkiye iklim Değişikliği Kongresi, 11-13 Nisan, İTÜ, İstanbul, pp 93-104.
• ÇOŞKUN, M., ve Aksoy, B., (2010), Aksu Vadisi (Giresun) Aşağı Kesiminde Doğal Ortam Şartlarının Taşkın Üzerine Etkileri, Gazi Türkiyat, Güz Sayı. 7, s. 135-155.
• Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü Verileri, 1975-2012.
• Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü Verileri, 2005-2007.
• Doğanay, S., Alım, M. ve Altaş, T., 2006, Atmosfer Kökenli Doğal Afetlere Bir Örnek: 10 Ağustos 2005 Erzurum Seli, Doğu Coğr. Derg., Sayı:16, s.305-322, Konya.
• EM-DAT, (2012), Country Disaster Profile of France and Polland, The OFDA/CRED International Disaster Database, www.em-dat.net - Université catholique de Louvain - Brussels – Belgium, (31.07.212 tarihli tarama).
• EM-DAT, (2012), Summarized Table of Floods Sorted by Continent, The OFDA/CRED International Disaster Database, www.em-dat.net - Université catholique de Louvain - Brussels – Belgium, (31.07.1012 tarihli tarama).
• ERTEK, A., 1995, Senirkent Seli (13 Temmuz 1995-Isparta), Türk Coğrafya Dergisi Sayı: 30, Sayfa: 127-143, İstanbul.
• FRENCH, J., Ing. R., Von Allmen, S., Wood, R., (1983), Mortality From Flash Floods: A Review of The National Weather Service Reports, 1969 – 1981, Public Health Rep. 98(6), 584–588.
• İNANDIK, H., 1956, Sinop-Terme Arasındaki Kıyıların Morfolojik Etüdü I., Türk Coğrafya Dergisi No. 15-16, s. 21-46, İstanbul.
• İNANDIK, H., 1957, Sinop-Terme Arasındaki Kıyıların Morfolojik Etüdü II., Türk Coğrafya Dergisi No. 17, s. 51-71, İstanbul.
• KADIOĞLU, M. (2006) Afetler Konusunda Kamuoyunun Bilinçlendirilmesi ve Eğitim; Kadıoğlu, M. ve Özdamar, E., eds., 2. baskı, "Afet Yönetiminin Temel İlkeleri" içinde; s. 67- 80, JICA Türkiye Ofisi Yayınları No: 1, Ankara.
• KADIOĞLU, M., 2011, Afet Yönetimi Beklenilmeyeni Beklemek, En Kötüsünü Yönetmek, Marmara Belediyeler Birliği Yayını, Yayın No: 65, İstanbul.
• KARABULUT, M., 2003, Flood Studies Usıng Geographıc Informatıon Systems (GIS): 1993 Bıg Mıdwest Flood (USA), Ege Coğrafya Dergisi, 12 (2003), 103-118, İzmir.
• KOÇMAN, A., 1993, Türkiye İklimi, Ege Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Yayınları, No: 72, İzmir.
• KOÇMAN, A., KAYAN., İ. ve diğ., 1996, İzmir’de 3-4 Kasım 1995 Karşıyaka Sel Felaketi (Oluşumu, Gelişimi, Etkileri ve Alınması Gereken Önlemler), Ege Üniversitesi İzmir Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları No: 1, İzmir.
• KOPAR, İ., POLAT, S., HADIMLI, H. ve ÖZDEMİR, M., 2005, 4-6 Mart 2004 Pulur Çayı (Ilıca-Erzurum) Sel-Taşkın Afeti, Doğu Coğrafya Derg., Sayı:13, s.187-218, Konya.
• KÖMÜŞÇÜ, A. Ü., Çelik, S., ve Ceylan, A., 2011, 8-12 Eylül 2009 Tarihlerinde Marmara Bölgesi’nde Meydana Gelen Sel Olayının Yağış Analizi’ Coğrafi Bilimler Dergisi, CBD 9 (2),s. 209-220, Ankara.
• KÖMÜŞÇÜ, A.Ü., Ceylan, A. (2007) Maksimum Şiddetli Yağış Verilerine Göre Türkiye’de Taşkın Risk Alanlarının Belirlenmesi, V. Ulusal Hidroloji Kongresi, ODTÜ, Ankara.
• KÖSE, S., KALAY, Z., ALTUN, L. ve KARAGÜL, R, 1991, Trabzon 20 Haziran Sel Felaketinin Nedenleri, Sonuçları ve Alınması Gereken Önlemler, Trabzon ve Yöresi 20 Haziran 1990 Sel Felaketi Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Sayfa: 299-319, Trabzon.
• MAGRATH, W. B. ve DOOLETTE, J. B. (1990). Strategic Issues İn Watershed Development. Watershed Development Strategies And Technologies, Eds. J. B. Doolette And W. B. Magrath, World Bank Technical Paper Number 127, The Worl Bank, Washinton D. C.
• NİŞANCI, A., (1988) Karadeniz Bölgesinin İklim Özellikleri ve Farklı Yöreleri. In: Birinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi Bildirileri, 13-17 Ekim 1987, Samsun, 223-233.
• NİŞANCI, A., (2002). Türkiye İkliminin Temel Öğeleri. Klimatoloji Çalıştayı- 2002. 11-13 Nisan 2002 Ege Üniv. Edebiyat Fakültesi yay. No: 121. (1-8). İzmir.
• ÖNER, E., 1996, Samsun ve Çevresinin Jeomorfolojisi, Coğrafya Araştırmaları Dergisi, Sayı 4, s. 191-222.
• ÖZDEMİR, H., 2006, Havran Çayı’nın (Balıkesir) Taşkın Sıklık Analizinde Gumbel ve Log Pearson Tip III Dağılımlarının Karşılaştırılması, Coğrafi Bilimler Dergisi, S. 6 (1), s. 41-52.
• SEZER, L. İ., 1997, İzmir’de 3-4 Kasım 1995 Karşıyaka-Çiğli Sel Felaketi (Meteorolojik- Klimatolojik Açıdan Bir Yaklaşım), Ege Coğr. Derg., Sayı:9, 185- 242, İzmir.
• SUNKAR, M. ve TONBUL, S., 2009, Batman’da Yaşanan Taşkın (31 Ekim -1Kasım 2006) İle Meteorolojik Olaylar Arasındaki İlişkiler, 3. Ulusal Kar Kongresi (17-19 Şubat 2009) T.C. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü Toprak ve Su Kaynakları Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları, Sayfa:121-130 Erzurum.
• SUNKAR, M. ve TONBUL, S., 2010a, Batman’da 31 Ekim-1 Kasım 2006 Tarihinde Yaşanan Taşkının Nedenleri, II. Ulusal Taşkın Sempozyumu 22-24 Mart 2010 Tebliğler Kitabı, Sayfa: 349-361, Afyonkarahisar.
• SUNKAR, M. ve TONBUL, S., 2010b, Hydrographic Analysis Of Iluh Creek Causing Flood And Torrent Events In Batman, The 2nd International Geography Symposium (GEOMED 2010), June 2-5, 2010 Kemer-Antalya, Turkey.
• ŞAHİN, C. ve SİPAHİOĞLU, Ş., 2002, Doğal Afetler ve Türkiye, Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, Ankara
• ŞAHİN, K., 2002, Çarşamba Ovası ve Yakın Çevresinde Sel Afeti (27 Mayıs 2000), Türk. Coğr. Derg., Sayı: 39, s.79-95, İstanbul.
• TONBUL, S. ve SUNKAR, M, 2008, Batman Şehrinde Yer Seçiminin Jeomorfolojik Özellikler ve Doğal Risk Açısından Değerlendirilmesi, Ulusal Jeomorfoloji Sempozyumu 2008 (Prof. Dr. M. ARDOS Anısına) Bildiriler Kitabı, Sayfa:103-114, Çanakkale.
• TONBUL, S., ve SUNKAR, M., 2011, Batman’da yaşanan Sel ve taşkın olaylarının (31 Ekim-1 Kasım 2006) Sebep ve Sonuçları, Fiziki Coğrafya Araştırmaları; Sistematik ve Bölgesel, Türk Coğrafya Kurumu Yayınları, No:5, 237-258, İstanbul.
• TUROĞLU, H., ÖZDEMİR, H., 2005, Bartın’da Sel ve Taşkınlar. Sebepler, Etkiler, Önleme ve Zarar Azaltma Önerileri, ISBN 975-9060-04-3, Çantay Kitapevi, İstanbul.
• TÜRKOĞLU, N., 2009, Güneydoğu Anadolu Bölgesinde 31 Ekim-1 Kasım Tarihlerinde Meydan Gelen Taşkınların Analizi, e-Journal of New World Sciences Academy Social Sciences, 4, (4), 4A0015, 243- 254.
• UZUN, A, 1995, Erzurum Çevresindeki Sellere Bir Örnek: 16 Ağustos 1994, Rize kent Seli, OMÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı: 9, Sayfa:246-260, Samsun.
• UZUN, A. 2010. Samsun Şehir Taşkınlarına Coğrafi Bakış. II. Ulusal taşkın Sempozyumu (22-24 Mart 2010), Tebliğler Kitabı (45-52) Afyonkarahisar.
• UZUN, A., 2007. Doğu Karadeniz Kıyı Kuşağında Coğrafi Yapı Sel İlişkisi. TMMOB Afet Sempozyumu 5-7 Aralık 2007, Bildiriler Kitabı (387-393), Ankara.
• YALÇINLAR, İ., 1995, Altmışbir Kişiyi Öldüren İzmir Sel Afeti, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı 30, s. 1-6.
• KORKANÇ, Y., S., ve KORKANÇ, M., 2006, Sel ve Taşkınların İnsan Hayatı Üzerindeki Etkileri, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Orman Fakültesi Dergisi, Cilt. 8 S. 9 s. 42-50.
• YEVJEVİCH, V. (1994) Floods and Society, Proceedings of Coping with Floods, NATO ASI Series, Series E: Applied Sciences, Cilt 257, 3-9, Erice, İtalya.
• ZEYBEK, H. İ., 2007, Samsun İlinde Etkili Olan Başlıca Doğal Afetler, Geçmişten Geleceğe Samsun, Samsun Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Daire Başkanlığı Yay. Sayfa 343-366, Samsun.
• ZEYBEK, H.İ., 2009, “2-3 Mart 2005 Turhal Sel Afeti ve Sonuçları”, Doğu Coğrafya Dergisi, 21, 233-247, Erzurum.
• ZEYBEK, H.İ.,1998, 22 Mayıs 1998 Havza Sel-Taşkın Felaketi, Ondokuz Mayıs Üniv. Eğitim Fak. Dergisi, Sayı: 11, Syf, 157–164, Samsun.