Yeni Paleontolojik Analizlerin Işığında Finike Ovasının Paleocoğrafyası ve Limyra’nın Jeoarkeolojisi

Year 2022, Issue: 44, 251 - 271, 08.07.2022

Ertuğ Öner , Rifat İlhan , Serdar Vardar , Aylin Karadaş

https://doi.org/10.26650/JGEOG2022-1082292

Abstract

Limyra ya da Zemuri, Teke yarımadasının güneydoğusunda, Finike ovasının kuzeyinde Toçak dağının eteklerinde yer alır. Limyra, Likya medeniyetinin önemli yerleşmelerindendir. Limyra’da ilk yerleşimden, bugüne kadarki doğal çevre değişmelerinin belirlenmesi amacıyla 46 adet delgi sondaj gerçekleştirilmiştir. Bu sondajlardan seçilen 6 adedinin ayrıntılı paleontolojik-sedimantolojik analizleri yapılmıştır. Belirlenen makro-mikro fosiller, sedimantolojik olarak ayırt edilen ortamların daha iyi anlaşılmasında önemli katkılar sunmuştur. Bütün bu yeni verilerin de katkısıyla; Limyra harabelerinin yer aldığı kesimde, ova yüzeyinin deniz seviyesinden birkaç metre yükseltide olmasına rağmen, bu alandaki delgi sondajlarda sedimantolojik-paleontolojik analizlerle desteklenen denizel sedimanlara ulaşılmamıştır. Holosen transgresyonu ile yükselen deniz, olasılıkla Akçay ve Alakır çaylarının oluşturduğu alüvyon yelpazeleri arasında kalan Limyra çevresine sokulamamıştır. Bununla birlikte yelpazeler arasında Toçak dağı etekleri boyunca çıkan karstik kaynaklar tarafından beslenen sulak alan var olmuştur. 

Keywords

Limyra, Finike Ovası, Paleontoloji

Thanks

Finike Ovası ve Antik Limyra kentinde çalışmamıza vesile olan, bizleri her kazı döneminde başkanlığını yürüttüğü kazı projelerine davet eden, kazı kampı içinde nazikçe ağırlayan, ancak ne yazık ki geçtiğimiz yıl kaybettiğimiz Prof. Dr. Jürgen Borchhardt’ı şükran ve minnetle anıyoruz. Onun nezdinde tüm kazı ekibine teşekkürlerimizi sunuyoruz. Ayrıca lisans tezi çalışması kapsamında seçilen sondajların paleontolojik analizlerinin yapılmasında laboratuvardaki yoğun sabır ve emek isteyen çalışmalarından dolayı öğrencimiz Abdulkadir Özker’e teşekkür ediyoruz.

Paleogeography of Finike Plain and Geoarchaeology of Limyra in the Light of New Paleontological Analysis

Abstract

Limyra or Zemuri is located in the southeast of the Teke peninsula, on the Finike Plain and the foothills of Toçak Mountain to the north. Limyra is one of the important settlements of the Lycian civilization. To determine the natural environment changes from the first settlement in Limyra until today, 46 drillings were done. Detailed paleontological – sedimentological analysis of six of these core drillings was carried out. The identified macrofossils and microfossils have contributed to a better understanding of sedimentologically differentiated environments. Although the surface of the plain is several meters above sea level in the area where the Limyra ruins are located, marine sediments, supported by sedimentological–paleontological analyses, were not reached during the core drillings. The sea rising with the Holocene transgression could not be introduced into the surroundings of Limyra, which is probably between the alluvial fans formed by the Akçay and Alakır streams. However, there was a wetland among the fans, fed by karstic springs along the foothills of Toçak Mountain.

Keywords

Limyra, Finike Plain, Paleontology

References

• Akşit, O. (1967). Likya tarihi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi yayınları No: 1218. google scholar
• Ayan, T. (1968). Finike - Kumluca (Antalya) petrol yeteneği ile ilgili ön rapor. MTA Rapor No: 4299, Ankara. google scholar
• Borchhardt, J. (1970). Bericht der 1. Grabungskampagne im Heroon von Limyra. Türk Arkeoloji Dergisi, XVIII(2), 65-86. google scholar
• Borchhardt, J. (1973). Limyra: Bericht der III. Grabungskampagne 1971. Türk Arkeoloji Dergisi, XXI(1), 37-62. google scholar
• Borchhardt, J. (1983). Limyra: Bericht über die Kampagne 1982. google scholar
• Ankara: V. Kazı Sonuçları Toplantısı Bildiriler Kitabı. 251-260. google scholar
• Borchhardt, J. (1986). Bericht über die Kampagne in Limyra 1985. Ankara: VIII. Kazı Sonuçları Toplantısı Bildiriler Kitabı. 101-109. google scholar
• Borchhardt, J. (1999). Limyra Zemuri taşları, Likya Bölgesi’nde Limyra Antik Kenti’nin gizemli sularında yapılan arkeolojik araştırmalar. (G. Yümer, Çev.). İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları. google scholar
• Brückner, H., Kelterbaum, D., Marunchak, O., Porotov, A., Vött, C. (2010). The Holocene Sea Level Story since 7500 BP- Lessons from the Eastern Mediterranean, the Black and the Azov Seas. Quaternary International, 225(2), 160-179. https://doi.org/10.1016/j.quaint.2008.11.016. google scholar
• Kayan, İ. (1988). Late Holocene sea-level changes on the Western Anatolian coast. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 68, 205-218. https://doi.org/10.1016/0031-0182(88)90040-5. google scholar
• Kayan, İ. (1991). Holocene geomorphic evolution of the Beşik plain and changing environment of ancient man. Studia Troica Band, 1, 79-92. google scholar
• Kayan, İ. (1999). Holocene stratigraphy and geomorphological evolution of the Aegean coastal plains of Anatolia, The Late Quaternary in the Eastern Mediterranean Region. Quaternary Science Reviews, 18(4-5), 541-548. https://doi.org/10.1016/S0277-3791(98)90095-6 google scholar
• Kayan İ. (2006). Mit dem Kernbohrer in die Vergangenheit-Geoarchaologische Interpretationen der holozanen Sedimente in der Troas, Troia, Archaologie eines Siedlungshügels und seiner Landschaft, 317-328, Philipp von Zabern, Germany. google scholar
• Kayan, İ. (2012). Kuvetarner’de deniz seviyesi değişmeleri. N. Kazancı, A. Gürbüz (Ed.), Kuvaterner Bilimi kitabı içinde (s. 59-78). Ankara: Ankara Üniversitesi Yay. No: 350. google scholar
• Marcouxs, J. (1979). Antalya Naplarının genel yapısı ve Tetis güney kenarı paleocoğrafyasındaki yeri. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, 14(1), 1-9. google scholar
• Öner, E. (1995). Patara ve çevresinin jeomorfolojisi. TÜBİTAK-YBAG 106 no’lu Proje Raporu, İzmir. google scholar
• Öner, E. (1997a). Finike Ovasının alüvyal jeomorfolojisi ve antik Limyra Kenti. Ege Coğrafya Dergisi, 9, 131-157. google scholar
• Öner, E. (1997b). Eşen Çayı taşkın-delta ovasının jeomorfolojisi ve antik Patara Limanı. Ege Coğrafya Dergisi, 9, 89-130. google scholar
• Öner, E. (1999). Zur Geomorphologie der Eşen-Deltaebene und des antiken Hafens von Patara, Südwesttürkei, Dynamik, Datierung, Ökologieund Management von Küsten, Beitrage der 16. Jahrestagung des Arbeitskreises “Geographie der Meere und Küsten”, Marburger Geographie Schriften, 134, s.101-115, Marburg. google scholar
• Öner, E. (2009). Güneybatı Anadolu’nun kıyı jeomorfolojisi (Teke Yarımadası kıyı bölümü). TÜBİTAK-ÇAYDAG 199Y078 no’lu Proje Raporu, İzmir. google scholar
• Öner, E. (2013). Likya’da paleocoğrafya ve jeoarkeoloji araştırmaları. İzmir: Ege Üniversitesi Yayınları, Edebiyat Fakültesi Yayın No: 182. google scholar
• Öner, E., Vardar, S. (2018). Finike ovasının Holosen jeomorfolojisi ve Limyra’nın jeoarkeolojisi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5(6), 286-312. google scholar
• Özker, A. (2019). Finike ovası ve yakın çevresinde paleocoğrafya araştırmaları (Antalya)-jeoarkeolojik özellikleri. (Lisans Tezi). Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Bölümü, İzmir. google scholar
• Stock, F. Seyer, M., Symanczyk, A. Uncu, L., Brückner, H. (2020). On the geoarchaeology of Limyra (SW Anatolia) - new insights into the famous Lycian city and its environs. Geoarchaeology, 35(4), 487-502. https://doi.org/10.1002/gea.21781. google scholar
• Şenel, M., Serdaroğlu, M., Kengil, R., Ünverdi, M., Gözler, M. Z. (1983). Teke Torosları Güneydoğusunun jeolojisi. Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü Dergisi, 95-96, 13-43. google scholar
• Şenel, M. (1997). Antalya-M-10-11 paftası. 1:100000 ölçekli Türkiye jeoloji haritaları, No:3,4. MTA Jeoloji Etütleri Dairesi, Ankara. google scholar
• Tolun, N. (1965). 1:25000 ölçekli Antalya P24- a2 ve a3 paftalarının jeolojik incelenmesi. MTA Rapor No: 3627, Ankara. google scholar
• Vardar, S., Öner, E. (2016). Batı ve güneybatı Anadolu’nun paleocoğrafya ve jeoarkeolojisinde Santorini (Thera) küllerinin önemi. Coğrafi Bilimler Dergisi, 14(1), 15-37. google scholar
• Waelbroeck, C., Labeyrie, L., Michel, E., Duplessy, J. C., Mcmanus, J. F., Lambeck, K., Balbon, E., Labracherie, M. (2002). Sea-Level and deep water temperature changes derived from benthic foraminifera isotopic records. Quaternary Science Reviews, 21, 295-305. https:// doi.org/10.1016/S0277-3791(01)00101-9 google scholar