Çağdaş Türkçenin sözdizimi üzerine geçmişten günümüze yapılan araştırmalarda birleşik cümle bahsi tartışmalı bir konu olmuştur. Tartışma özellikle birleşik cümle kategorisine nelerin dahil edileceği sorusuyla birlikte ortaya çıkmaktadır. Bazı araştırmacılar birleşik cümleye fiilimsilerle kurulan yapıları dahil etmekte, bazıları ise bunları kapsam dışında bırakmaktadır. Geleneksel Türkoloji literatüründe fiilimsilerin genellikle birleşik cümle kurmadığı varsayılır. Buna göre Türkçenin esas birleşik cümlesi şart cümlesidir ve Batı dillerinde yan cümlelerle ifade edilen cümleler Türkçenin zengin fiilimsi sistemiyle karşılanır. Şart cümlesi yanında iç içe ve ki’li birleşik cümlelerden söz edilebilir. Ancak bunlar ikincil, şart cümlesi birincildir. Geleneksel Türkoloji literatürünü ve eğitimini derinden etkileyen söz konusu görüşler, Çağdaş Türkçenin sözdizimi hakkında geleneksel paradigma adını verebileceğimiz bir entelektüel zemin oluşturmaktadır. Bu entelektüel zemin mevcut çalışma ve araştırmaların nasıl yapılacağı hakkında araştırmacılara bir fikir sunarak literatürü yönlendirmektedir. Bu çalışmada ilgili paradigmanın doğuş ve gelişimi, karşıtlık hâlinde geliştiği diğer görüş ve paradigmalar dikkate alınarak incelenmiştir. Böylece paradigmanın zemininde yatan ana fikir ve odak noktalarını daha açık şekilde gözler önüne sermek amaçlanmıştır. Ayrıca bundan sonra yapılacak araştırmalar için sözdizimi incelemeleri adına ekollere göre dörtlü bir tasnif ortaya koyulmuştur.
Compound sentences have been a controversial issue in research on the syntax of Modern Turkish from the past to the present. The debate arises especially with the question of what to include in the category of compound sentences. Some researchers include structures formed with infinitives, participles, and gerunds in compound sentences, whereas others exclude them from the scope. In traditional Turkology literature, the relationship between compound sentences and infinitives, participles, and gerunds is generally treated exclusively. Accordingly, the main compound sentence in Turkish is the conditional sentence, and sentences expressed with subordinate clauses in Western languages are covered by the rich infinitive, participle, and gerund system of Turkish. In addition to the conditional sentence, referential and compound sentences with ki can be used. However, these are secondary and the conditional sentence is primary. These views, which deeply affect traditional Turkish literature and education, constitute an intellectual basis that we can call the traditional paradigm of the syntax of Contemporary Turkish. This intellectual ground guides the literature by providing researchers with an idea of how to conduct existing studies and research. In this study, the birth and development of the relevant paradigm was examined by considering the other views and paradigms with which it developed in opposition. Thus, this study aims to reveal more clearly the main ideas and focal points underlying the paradigm. In addition, a fourfold classification according to schools has been proposed for syntax analysis in future research.
Contemporary Turkish syntax compound sentence initive participle gerund traditional paradigm
Primary Language | Turkish |
---|---|
Subjects | Linguistics (Other) |
Journal Section | Derleme |
Authors | |
Publication Date | May 31, 2024 |
Submission Date | February 21, 2024 |
Acceptance Date | April 29, 2024 |
Published in Issue | Year 2023 Issue: 41 |