Türk Halk Müziğinde Askerlik, Kahramanlık ve Milli Mücadele Temalı Türkülerin Müzikal Analizleri Üzerine Bir Araştırma: Şanlıurfa Yöresi Örneği

Yıl 2016, Cilt: 6 Sayı: 14, 1 - 18, 27.12.2016

Adnan Metin Karkın , Mehmet Sadık Doğan

Öz

Türküler, halkın kolektif belleğinin yansıtılmasında önemli bir yere sahiptir.
Bireylerin bir araya gelerek oluşturdukları topluluklarda tarihsel süreç
içerisinde yaşadıkları tarihi, demografik, güncel ve sosyal olaylarını dogma
halk müzikleri ile dile getirmektedir. Bu müzikal yapılar, yaşanılan toplumsal
olayların başka nesillere aktarılmasında (sosyokültürel açıdan) önemli bir yere
sahiptir.
Bu çalışmada, Şanlıurfa yöresine ait; askerlik, kahramanlık ve milli mücadele
konularının yer aldığı türkülerin müzikal analizleri yapılarak aktarılmak istenen
duygulardaki müzik yapılarının özellikleri irdelenmektedir. Oluşturulan
tablolarda türkülerin; karar sesleri, güçlü (durak) sesleri, değiştirici işaretleri,
makamsal dizisi, ses genişliği, usulü, yöresel icralarında kullanılan
metronomu ve kullanılan ses dizileri tespit edilmiştir. Yapılan analizler
doğrultusunda türkülerdeki ilgili temaların müzikal bağlantıları hakkında
yöreye ait genel karakteristik yapıları incelenmiştir. Yapılan belgesel
taramalar sonucunda bulguların müzikal açıdan yorumları yapılarak bazı
sonuçlara ulaşılmıştır. 

Folk songs cover a significant place in reflecting common history of the
societies. People have gathered to create societies in the historical process,
and have reflected their historical, demographic, daily and social experiences
through (dogmatic) folk songs. These musical works plays a vital role in
leaving legacy of social experiences to the following generation in sociocultural
aspects.
The present study aims to analyze military, heroic and national defense
themed folk songs of Şanlıurfa region and find out the features of the musical
structure of the sample pieces through which the intended feelings have been
conveyed. The study includes tables fixity sounds, strong sounds, alteration
signs, mode gamut/scales, volume sonore, tempo metronome used is local
render and vocal streams of the songs. General characteristic structures of
the Musical relations of the themes related to the region have been examined
in accordance with the analysis conducted. In light of the available literature,
findings have been commented and certain conclusions have been drawn. 

Anahtar Kelimeler

Türk Halk Müziği, Türkü, Müzikal analiz, Müzikal anlatım, Şanlıurfa yöresi, Turkish Folk Music, Folk Songs, Musical Analysis, Musical Expression, Şanlıurfa Region

Kaynakça

• Akbıyık, A., Kürkçüoğlu, S., Turhan, S., Dökmetaş & K., Güzelgöz, O. (1999). Şanlıurfa Halk Müziği. Şanlıurfa: Şanlıurfa Valiliği Kültür Yayınları.
• Doğan, M. S. (2012). Adıyaman Türkülerinin Geleneksel Türk Halk Müziği Bakımından Müzikal Analizi ve Klasifikasyonu. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Ekici, S. (2009). Elazığ Harput Müziği. Ankara: Akçağ Basım Yayım Pazarlama.A.Ş.
• Feyzi, A. (2015). Darü’l Elhan’a Ait Anadolu Halk Şarkıları Defterlerinde Erzurum Türküleri. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi TAED, 54: 829-856.
• Karasar, N. (2010). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım Tic. Ltd. Şti., s.183.
• Karkın, A. M., & Doğan, M. S. (2016). Adıyaman Yöresi Türkülerinin Müzikal Analizleri Üzerine Bir Araştırma. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(1): 421-464.
• Kınık, M. (2007). Kayseri Türkülerinin Müziksel Tahlili. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Özbek, M. (1994). Folklor ve Türkülerimiz. İstanbul: Ötüken Neşriyat A.Ş.
• Özkan, İ. H. (1994). Türk Müziği Nazariyatı ve Usulleri, Kudüm Velveleleri. İstanbul: Ötüken Neşriyat A.Ş., s.77.
• Sümbüllü, H.T. (2009). Sol Kararlı Türk Halk Müziği Dizilerinin Makamsal Analizi ve Adlandırılmasına Yönelik Bir Model Önerisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi/Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Şenel, Ü. (2009). Nevşehir Yöresi Türkülerinin Melodik Yapı Bakımından Analizi. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Turhan, S., Dökmetaş, K., & Çelik, L. (1996). Notalarıyla Türkülerimiz ve Hikâyeleri. Ankara: Cem Veb Ofset Ltd.Şti., s.299-300.
• Yener, S. (2001). Türk Halk Müziğinde Diziler ve İsimlendirilmesi. Müzikte 2000 Sempozyumu. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, s.73.
• http://www.turkuler.com/yazi/urfakahramanlik.aspŞanlıurfa (Erişim Tarihi: 04.04.2016)
• https://www.youtube.com/watch?v=7UDiRANO4_U (Erişim Tarihi: 02.05.2016)
• https://www.youtube.com/watch?v=JQxDFP8xBQ8 (Erişim Tarihi: 02.05.2016)
• https://www.youtube.com/watch?v=swdidF2jgk (Erişim Tarihi: 03.05.2016)
• http://tidido.com/uk/a35184373863911/al55d7e44713b521ef22c0a9fa/t55d7e44813 b521ef22c0aa6b (Erişim Tarihi:05.05.2016)