Posing in a Military Uniform as a Practice of Cross-Dressing: 1930-1940s

Yıl 2022, Sayı: 24, 139 - 157, 25.05.2022

Özlem Şimşek

https://doi.org/10.26650/iukad.2022.983688

Öz

Many photographs in both institutional archives and family collections show women cross-dressing in military uniforms. These photographs were taken 1930s- 1940s, when a total militarization program was implemented in Turkey, women gained their political rights, and photography and exchanging photographs took place in daily life as an integrated habit. At the same time the “military nation” discourse, produced in connection with the Turkish history thesis in the 1930s, refers to men as the primary citizens of the state, and defines women who have just won their political rights in a secondary position. The purpose of this article is to try to find answers to some questions by analyzing these photographs, which clearly contradict the stereotype of the “modern Turkish woman”, in the context of the social and political conditions of the period, and cross-dressing and photography theories: Could these self-portraits be considered as manifestations of women’s claims that they can serve to the nation as soldiers, or as representations of their desire to step out of their given social positions. Cross-dressing is theorized as a form of performance that makes the notion of identity open to re-signification rather than thinking in terms of binary opposites. Could it be that women have tried to redefine their femininity, subjectivity and identities by assuming the qualities that make up the ideal soldier male image such as heroism, strife, courage, pride and dignity? At the same time, can these performances be considered as a parody of the militarism and the established mythology of masculinity?

Anahtar Kelimeler

Photography, Cross-Dressing, Self-portrait, Modern Turkish Woman., Military Uniform

Bir Cross-Dressing Pratiği Olarak Askeri Üniforma Giyerek Poz Kesme: 1930-1940’lar

Öz

Gerek kurumsal arşivlerde gerek ise aile koleksiyonlarında yer alan birçok fotoğraf, askeri üniforma giyerek fotoğraf kamerası karşısında cross-dressing performansı gerçekleştiren kadınları gösterir. Sözü geçen fotoğraf örnekleri, Türkiye’de topyekûn militarizasyon programının hayata geçirildiği, kadınların siyasi haklarına kavuştuğu aynı zamanda fotoğraf çektirme ve değiş tokuşunun bütünleşik bir uğraş olarak günlük yaşamda yer edindiği 1930 ve 1940’lı yıllara rastlar. 1930’larda Türk Tarih Tezi ile bağlantılı olarak üretilen “asker millet” söylemi, erkekleri devletin birincil yurttaşları olarak işaret ederken siyasi haklarını henüz kazanmış kadınları ise ikincil pozisyonda tanımlar. Bu makalenin amacı, Erken Cumhuriyet Dönemi’nde (1923-1946) siyasi erkin kadınlara biçtiği annelik ve eşlik rollerinin tezahürü olan “modern Türk kadını” stereotipi ile açıkça çelişen sözü geçen fotoğrafları, önce dönemin toplumsal ve politik koşulları bağlamında, ardından da cross-dressing ve fotoğraf teorileri ışığında okuyarak ve yorumlayarak bazı sorulara cevap bulmaya çalışmaktır: Bu özportreler, kadınların kendilerinin de asker olarak ulusa hizmet edebilecekleri iddialarının tezahürleri olarak mı okunmalıdır? Yoksa dönemin resmi söylemi içinde ikincil olarak tanımlanan toplumsal konumlarının dışına çıkmaya dair arzularının temsilleri olarak mı değerlendirilmelidir? Karşı cinsin kılık kıyafetine girme, işaretlerini üstlenme anlamına gelen cross-dressing, kimlik mefhumunu ikili karşıtlarla düşünmektense onu yeniden imlemeye açık kılan bir performans biçimi olarak teorileştirilir. Bu bağlamda fotoğraflarda görülen kadınlar, cross-dressing içinde askeri üniforma ile poz kesme yoluyla “ideal asker erkek” imgesini oluşturan kahramanlık, mücadecilik, cesaret, gurur, haysiyet gibi nitelikleri üstlenmeye, dolayısıyla kadınsılığı, öznelliklerini ve kimliklerini yeniden tanımlamaya girişmiş olabilirler mi? Aynı zamanda bu performanslar, askerliğe ve onunla özdeş olan yerleşik erkeklik mitolojisine sataşma ve bu mitolojinin parodisi olarak da değerlendirilebilir mi?

Anahtar Kelimeler

Fotoğraf, Cross-Dressing, Özportre, Modern Türk Kadını, Askeri Üniforma

Kaynakça

• Altınay, Ayşe Gül. (2004). The Myth of the Military-Nation: Militarism, Gender, and Education in Turkey. New York: Palgrave Macmillan. google scholar
• Altınay, A. G., Tanıl, B. (2008). Ordu, Militarizm, ve Milliyetçilik, Tanıl Bora (ed.) Milliyetçilik Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 4. (s. 140-154.) İstanbul: İletişim Yayınları. google scholar
• Ağduk-Gevrek, Meltem. (2000). Cumhuriyet’in Asil Kızlarından 90’ların Türk Kızlarına.. 1990’larda Bir Türk Kızı Tansu Çiller, Ayşe Gül Altınay (der.), Vatan Millet Kadınlar. s. 280-307. İstanbul: İletişim Yayınları. google scholar
• Barthes, Roland. (1996). Camera Lucida. (3. bs). (R. Akçakaya, Çev.). İstanbul: Altıkırkbeş Yayınları. google scholar
• Barthes, Roland. (1997). Image Music Text. (S. Heart, Çev.). Londan: Fontana Press. google scholar
• Butler, Judith. (2014). Cinsiyet Belası-Feminizm ve Kimliğin Altüst Edilmesi. (4.bs.). (B. Ertür, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları. google scholar
• Ching- Low, Liang Gail. ( 1989), White Skins/Black Masks: The Pleasures And Politics Of Imperialism. New Formations. 983, s. 83-103. google scholar
• Garber, Marjorie. (1992). Vested Interests: Cross-Dressing and Cultural Anxiety. (İkinci bs). New York: Routledge. google scholar
• Güzeloğlu, Efe. (2016). Erken Cumhuriyet Subaylarinin Anilarinda Askerî, Toplumsal Ve Siyasî Düşünce. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi: İstanbul. google scholar
• Hutcheon, Linda. (1986-1987). The Politics of Postmodernism: Parody and History, Cultural Critique, s. 179-207. google scholar
• Jones, Amelia. (2002). The Eternal Return: Self-Portrait Photography as a Technology of Embodiment, Signs:Journal of Women in Culture and Society. 27. (4). 947-978. google scholar
• Mayer, Tamer. (2000). From Zero to Hero: Masculinity in Jewish Nationalism. Tamer Mayer (ed.), Gender Ironies of Nationalism: Sexing the Nation. s. 283-309. London: Taylor and Francis. google scholar
• Najmabadi, Afsaneh. (2000) Sevgili ve Ana Olarak Erotik Vatan, Ayşe Gül Altınay (der.), Vatan Millet Kadınlar. s. 118-154. İstanbul: İletişim Yayınları. google scholar
• Owens, Craig. (1992). Beyond Recognition: Representation, Power, and Culture. London: University of California Press. google scholar
• Phelan, Peggy. (2003). Unmarked: The Politics of Performance. London: Routledge. google scholar
• Smith, Cherise. (2011) Enacting Others. Durham- London: Duke University Press. google scholar
• Şimşek, Özlem. (2018). Kamera Kültürünün Yükselişi ve Kimlik Oyunları, Sanat Yazıları. 39. s. 401-421. google scholar
• Muhittin, N., Baykan, A., (1999). Nezihe Muhittin ve Türk Kadını. Ayşegül Baykan. Belma Ötüş, (haz.) İstanbul: İletişim Yayınları. google scholar
• Taan, Yamine Nachibe. (2013). Cross-dressing in Photographs of 1920s and 1930s Egypt, Palestine and Lebonan, Al-raida, 141-142, s. 60-64. google scholar
• Zihnioğlu, Yaprak. (2013). Kadınsız İnkılap: Nezihe Muhiddin, Kadınlar Halk Fırkası, Kadın Birliği. İstanbul: Metis Yayınları. google scholar