Maksûdî ve İstiftâh İsimli Eserinin Arapça Açısından Önemi

Year 2024, Issue: 45, 251 - 274, 03.10.2024

İsmail Ekinci

https://doi.org/10.26650/jos.1491215

Abstract

Bu çalışmada Maksûdî ve İstiftâh isimli eserinin Arap dili açısından önemi ele alınmıştır. Çalışmada ilk olarak Maksûdî’nin hayatı, ilmi ve eğitimci kişiliği ve eserleri verilmiştir. Müellifin İstiftâh isimli eseri detaylı bir şekilde ele alınmış ve eserin ele aldığı konular ortaya konulmuştur. Son olarak Maksûdî’nin ve İstiftâh isimli eserinin Arap dili açısından önemi ele alınmıştır. Arapçanın gramatik kaidelerini ortaya koyan ilim nahiv, kelimelerin morfolojik yapılarını inceleyen ilim ise sarf olarak isimlendirilmiştir. İlk dönemden günümüze kadar Arapçanın nahiv ve sarf kaidelerini insanlara öğreten yüzlerce dil alimi yetişmiştir. Bu alimler nahiv ve sarf üzerine yüzlerce eser kaleme almış, bu eserler ekseriya ders kitabı olarak da kullanılmıştır. Ahmed Hâdi Maksûdî (1868-1941) de Arapça eğitimine ömrünü adamış ve Kırım Türkçesiyle birçok nahiv ve sarf eseri kaleme almış bir dil eğitimcisidir. Maksûdî öncelikli olarak müderrisliği, hazırladığı ders kitapları ve bu kitaplarda geliştirdiği öğretim metotlarıyla dikkat çeken ve Arapça açısından dilin öğretilmesi bakımından önemli bir âlimdir. Özellikle İstiftâh isimli eseri Arapça için önemli bir eserdir. Ortaokul seviyesindeki okullarda ve medreselerde eğitim gören öğrenciler için hazırlanmış Arapça sarf kitabı olan İstiftâh, konuları oldukça sistematik bir şekilde vermiş ve eserde konular öğrenmeyi aşamalı olarak kolaylaştıracak şekilde sıralanmıştır.

Keywords

Arap Dili ve Belagati, Arapça, Maksûdî, Sarf, Nahiv

Ethical Statement

Etik Beyan izni gerektirmiyor

Supporting Institution

Yok

Thanks

Yok

Maqsūdī and The Importance of His Work Named Istiftāh in Perspective of Arabic

Abstract

This study describes Maqsūdī and the importance of his work Istiftāh in perspective of the Arabic language. First, Maqsūdī’s life, his scientific and educational personality, and works are described. The author’s Istiftāh is discussed in detail and the topics covered in the work are revealed. Finally, the importance of Maqsūdī and his work Istiftāh in perspective of Arabic are discussed. The science that reveals the grammatical principles of Arabic is called grammar, and the science that examines the morphological structures of words is called morphology. Hundreds of language scholars have grown from the first period to this day, teaching people the rules of Arabic grammar and morphology. These scholars wrote hundreds of works on grammar and morphology, and these works were often used as textbooks. Ahmad Hādi Maqsūdī (1868-1941) was a language educator who devoted his life to Arabic education and wrote many works on grammar and spelling in Crimean Turkish. Maqsūdī was an important scholar in teaching Arabic, attracting attention primarily through his work as a professor, the textbooks he prepared, and the teaching methods he developed in these books. Especially his Istiftāh is an important work for Arabic. Istiftâh, which is an Arabic morphology book prepared for students studying in secondary schools and madrasas, presents the subjects in a very systematic way, and the subjects in the work are ordered in a way to facilitate learning in stages.

Keywords

Arabic Language and Rhetoric, Arabic, Maqsūdī, Morphology, Grammar

References

• Akpınar, Yavuz. “İsmail Gaspıralı’nın ‘Akgül Destesi’ Adlı Biyografik Eseri”. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, sy 29 (2010). google scholar
• Akyol, Taha. “Cedidcilik”. TDV İslam Ansiklopedisi. C. VII. İstanbul: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi, 1993. google scholar
• Camalieva, Z.E. Ahmedhadi Maksudi (1868-1941). Kazan: yy., 1997. google scholar
• Durmuş, İsmail. “Nahiv”. TDV İslam Ansiklopedisi. C. XXXII. İstanbul: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi, 2006. google scholar
• Ekinci, İsmail. İstiftâh - Ahmed Hâdî Maksûdî el-İstiftâhu fi’l-Kavâ‘idi’s-Sarfiyyeti’l-‘Arabiyye. İstanbul: Efe Akademi Yayınevi, 2022. google scholar
• Erdim, Enes. İrfan Kaya. “Eğitimde Bir Yenilik Arayışı Bağlamında ‘Ceditçilik’ Hareketinin Arap Dil Öğretiminde Yansımaları -Ahmed Hadi Maksudi Örneği-”. Journal of Turkish Studies 13, sy Volume 13 Issue 17 (17 Ekim 2019): 109-21. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.13541. google scholar
• Gaffarova, Feride Y. Ahmedhadi Maksudi. Kazan: yy., 2002. google scholar
• Gaffarova, Feride Y. Tatar Mohacirleri (Tatar Fiker İyalerinin XX. Gasırda Türkiyedeki İctimai-Siyasi İşçenlekleri). Kazan: yy., 2004. google scholar
• Gaffarova, Feride Y. ‘Yoldız’ Kabızgan Maksud. Kazan: yy., 2006. google scholar
• Galiulllina, Dilyara M. “H. Maksudi’s First-Reader ‘Megallim syvoI’ ‘The Former Teacher’ (The End of the XIX - The Beginning of the XX Century)”. Journal of Sustainable Development VIII, sy 7 (2015). google scholar
• Gaspıralı, İsmail. “Akgül Destesi Yaki Edebiyat-ı Cedide Hademeleri Ahmed El-Hadi Maksudof”. Tercüman, 15 Mart 1906. google scholar
• Gaspıralı, İsmail. “Kazan”. Tercüman, 12 Nisan 1903. google scholar
• Gaspıralı, İsmail. “Yeni Kitap”. Tercüman, 15 Aralık 1896. google scholar
• Gökçe, Hülya. “İdil-Ural Sahasında Ceditçilik Dönemi Türk-Tatar Gramerciliği”. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2008. google scholar
• İbrahimov, Fatih. Bilim Elifbadan Başlana. Kazan: yy., 1994. google scholar
• Kurat, Akdes Nimet. “Kazan Türkleri’nin ‘Medeni Uyanış’ Devri”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi XXIV, sy 3-4 (1996). google scholar
• Maksûdî, Ahmed Hâdi. “İmla Kaideleri”. Yıldız, 27 Kasım 1909. google scholar
• Maksûdî, Ahmed Hâdi. “Kitaphane-i İslamiye”. Yıldız, 05 Kasım 1906. google scholar
• Maksûdî, Ahmed Hâdi. “Medreseler”. Yıldız, 22 Şubat 1906. google scholar
• Maksûdî, Ahmed Hâdi. “Yulduz’un Tarihi”. Yıldız, 15 Ocak 1916. google scholar
• Maraş, İbrahim. Türk Dünyasında Dini Yenileşme (1850-1917). İstanbul: yy., 2002. google scholar
• Şendere, Esra. “Rusya Türklerinden Ahmed Hadi Maksudi (1868-1941)’nin Hayatı ve Faaliyetleri”. Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, 2019. google scholar
• Tarik, Ramazan. Aslan, Ali. Sinân Paşa’ya Nispet Edilen İslâm Akâidi ve Mezhepleri. İstanbul: Sır ve Hikmet Yayınları, 2021. google scholar
• Taymas, Abdullah Battal. Kazanlı Türk Meşhurlarından İki Maksudiler. İstanbul: yy., 1959. google scholar
• Türkoğlu, İsmail. Rusya Türkleri Arasındaki Yenileşme Hareketinin Öncülerinden Rızaeddin Fahreddin. İstanbul: Ötüken, 2000. google scholar
• Ya’kûb bin Abdüllatîf, Haz. Halil İbrahim Bulut, Nurettin Gemici, Ramazan Tarik. İslâm Mezhepleri ve Kelâmı. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2019. google scholar
• Zebirov, Gabdülhak. Maksud Baba Hem Maksudiler. Kazan: yy., 2000. google scholar