Mary Ajami and Syria’s First Women’s Magazine al-‘Arūs

Year 2025, Issue: 46, 175 - 200, 29.04.2025

Leyla Yakupoğlu Boran

https://doi.org/10.26650/jos.1619431

Abstract

Mary Ajamī is considered the pioneer of the feminist movement in modern Syria. The founding role she played in Syria’s cultural and literary life in the early 1900s attracted the attention of both the press and literary circles.

Mary Ajamī who lived during the period when Syria was under Ottoman rule, as well as during the French and British occupation. The author, who is known for her struggle against all these administrations, will be discussed in this study not in terms of her political aspects and views but in terms of her contributions to the field of literature. In addition, her magazine al-‘Arūs, which she started to publish in 1910, will be one of the subjects of this study due to its acceptance as the first woman-specific magazine in Syria and the importance of the subjects it covers. This magazine, in which Ajamī published articles on important issues such as women’s freedom, their role in society, and women’s education, also published articles by Jibrān Khalīl Jibrān (d. 1931), Ahmad Shawqī (d. 1932), Hāfiz Ibrāhīm (d. 1932), ez-Zahāwī (d. 1936), Khalil Mutran (d. 1949), Iliyyā Abū Mādī (d. 1957) and Mihāil Nuayme (d. 1988). The literary personality and contributions to the literary world of Ajamī, who has an important place in Syria’s nahda movement and who has attracted the attention of different masses with the reformist ideology she adopted in the political field, will be the focus of this study.

Keywords

Mary Ajami , al-Arūs , woman , feminism , Syria

Mary Acemî ve Suriye’nin İlk Kadın Dergisi el-‘Arûs

Abstract

Mary Acemî, Suriye’nin modern döneminde feminist hareketin öncüsü olarak addedilmiştir. 1900’lerin başında Suriye’nin kültür ve edebiyat hayatında oynadığı kurucu rol, ilerleyen dönemlerde hemcinslerine örnek teşkil ettiği için hem basının hem de edebî çevrelerin dikkatini çekmiş, bu sebeple hakkında birçok kitap ve makale yazılmıştır.

Acemî, hem Suriye’nin Osmanlı idaresi altında olduğu dönemi hem de Fransız manda yönetimi ve İngiliz işgali dönemini idrak etmiş bir isimdir. Tüm bu yönetimlere karşı vermiş olduğu mücadeleyle tanınan yazar, bu çalışmada siyasî yönü ve görüşleriyle değil edebiyat sahasına katkıları itibariyle ele alınacaktır. Ayrıca 1910 yılında neşretmeye başladığı dergisi el-‘Arûs, Suriye’de kadınlara özgü ilk dergi olarak kabul görmesi ve işlediği konuların ehemmiyeti itibariyle bu çalışmadaki mevzubahis hususlardan biri olacaktır. Kadınların özgürlük meselesi, toplumdaki rolü, kadının eğitimi gibi birçok mühim mesele hakkında Acemî’nin kendi makalelerini yayınladığı bu dergi, Cibrân Halîl Cibrân (ö. 1931), Ahmed Şevkî (ö. 1932), Hâfiz İbrâhîm (ö. 1932), Sıdkî ez-Zehâvî (ö. 1936), Halîl Mutrân (ö. 1949), Îliyyâ Ebû Mâdî (ö. 1957) ve Mihâîl Nu‘ayme (ö. 1988) gibi birçok meşhur Arap yazar ve şâirin de çalışmalarını neşrettiği bir mecra olmuştur. Türkiye’de hakkında henüz müstakil bir çalışmaya tesadüf etmediğimiz ve Suriye’nin nahda hareketinde önemli bir yeri olan; bununla birlikte siyasî alanda benimsediği reformist ideolojiyle farklı kitlelerin dikkatini çeken Mary Acemî’nin edebî kişiliği ve edebiyat dünyasına katkıları bu çalışmanın odak noktasını oluşturacaktır.

Keywords

Mary Acemî , el-‘Arûs , kadın , feminizm , Suriye

References

• Acemî, Mary. Dîvânu Mary Acemî. Der. ve Thk.: Îsâ Fettûh. (Dımaşk: Vizâretu’s-sekâfe- Menşûratu’l-hey’eti’l-‘âmmeti’s-Sûriyye li’l-kitâb). (2016). google scholar
• Acemî, Mary. Mecelletu’l-‘Arûs. 1/1. (Aralık-1910). google scholar
• AUB Libraries Online Exhibits. “Mân ‘Abduh ‘Ajamî “al-‘Arûs”. (26.08.2024). https://online-exhibit.aub.edu.lb/items/show/4177. (Erişim tarihi: 29.12.2024) google scholar
• Cadinot, Dominique. “From the Holy Land to the New World (and Back): Transnational Arab Feminism in the Early Twentieth Century”. Journal of American Studies of Turkey. 38. (2013). 31-47. google scholar
• Cehâ, Mîşâl Halîl. “Mâry Acemî ve Mecelletuhâ el-‘Arûs”. Mecelletu’l-Arabî. 676. https://alarabi.nccal.gov. kw/Home/Article/19840. (Erişim tarihi: 12.11.2024). google scholar
• Dâvûd, Abdulhamîd. “Mary Acemî: Râ’idetu’s-sahâfeti’n-nisviyyeti’s-Sûriyye”. Mevkı‘u Cedeliyye. (18.07.2023). https://www.jadaliyya.com/Details/45205. (Erişim tarihi: 03.01.2025). google scholar
• el-Fâris, Fevz. “Mâry Acemî... Râ’idetu nahdati’n-nisâ’ fî Sûriyâ ve muntekadetu’n-nahdati’n-nesevîyye google scholar
• el-mez‘ûme fî zemenihâ”. 12.09.2021. https://www.syria.tv/-ةدقتنمو-ايروس-يف-ءاسنلا-ةضهن-ةدئار-يمجع-يرام اهنمز-يف-ةموعزملا-ةيوسنلا-ةضهنلا (Erişim tarihi: 27.12.2024). google scholar
• Emekli, İlknur. ‘Çağdaş Lübnan Edebiyatında Lebîbe Hâşim’. Doğu Edebiyatında Kadın. Edt. Prof. Dr. Ali Güzelyüz. (İstanbul: Demavend Yayınları, 2016). 38-45. google scholar
• es-Sağîr, İbrahim Mahmud. “Mary Acemî: Edeb..Şi‘r..ve Nidâl”. Mecelletu’l-ma‘rife. 611. (2014). 41-49. google scholar
• Eymen, Hâidî. “İmra’e len yensâhâ et-târîh...Hudâ eş-Şa’râvî: Evvelu men nâdet bi-lıurriyeti’l-mer’eti... Ve sırru beyâniha’l-ahîr alâ firâşi’l-maraz”. Bevvâbetu’l-ehrâm. (26.06.2024). https://gate.ahram.org.eg/ News/4869050.aspx. (Erişim tariıi: 02.01.2025). google scholar
• Fazlıoğlu, Şükran. “Zeyneb Fevvâz”. DİA. 44. (İstanbul: TDV, 2013). 359-360. google scholar
• Fettûı, Îsâ. Edîbât Arabiyyât: Siyer ve Dirâsât. (1). (Dımaşk: Menşûratu cem‘iyyeti’n-nedveti’s-sekâfiyyeti’n-nisâiyye). (1994). google scholar
• Fettûı, Îsâ. “Safaıât matviyye min kifâı Mary Acemî”. Mecelletu’l-ma‘rife. 50. (Nisan-1966), 129-144. google scholar
• Havvâş, Aımed Saîd. “Mary Acemî el-Munâdile er-Râide el-Edîbe eş-Şâ‘ira 1888-1965”. el-Mevkıfu’l-edebî. 43/527. (İttiıâdu’l-kuttâbi’l-Arab, 2015). 20-32. google scholar
• “Huda Sıaarawi: A European Summer on tıe Eve of War”. Three Centuries of Travel Writing By Muslim Women. ed. Siobıan Lambert-Hurley, Daniel Majcırowicz, Sunil Sıarma. (USA: Indiana University Press, 2022). 210-219. google scholar
• İsıakoğlu, Ömer. “19. Yüzyıl Arap Naıda Hareketinde Kadın Yazarların Rolü ve Zeynep Fevvâz”. Şarkiyat Mecmuası. 21. (2012), 43-51. google scholar
• İsıakoğlu, Ömer. Suriye Tarihi. İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2012. google scholar
• “Mary Acemî ve’s-Sekâfetu’l-fâ‘iletu fî muıîtiıâ”. Tala‘na ‘âl-hurriye (Rising for Freedom). ed. Hâlid Halîfe vd., (7 Ocak 2017). https://freedomraise.net,1sbj^-^-ÂkGlUjt.sjllj-1^>c-1jjU/'. (Erişim tarihi: 22.12.2024). google scholar
• Murkade, el-Eb Emîl. “Mary Acemî: Râ’idetu’l-edebi’n-nisâî fî diyâri’ş-Şâm”. Mecelletu’l-ma‘rife. 48. Ed. Fuâd eş-Şâyib. (Şubat 1966). 122-132. google scholar
• Oğlanyân, Mirna. “Hivâru’l-‘aded: Me‘a’l-edîb Îsâ Fettûh”. el-Mevkıfu’l-edebî. (Suriye: İttihâdu’l-kuttâbi’l-Arab). 45/540. (Nisan 2016). 131-134. google scholar
• es-Sağîr, İbrahim Mahmud. “Mary Acemî: Edeb..Şi‘r..ve Nidâl”. Mecelletu’l-ma‘rife. 611. (2014). 41-49. google scholar
• Sâtîk, Sinân. “Mary Acemî.. Sâhibetu evveli mecelletin nisâiyyetin ve nebş fî kadâya’l-enûse”. (02.07.2019). https://doc.aljazeera.net/portrait/2019/7/2/ف-شبنو-ةيئاسن-ةلجم-لوأ-ةبحاص-يمجع-يرام (Erişim tarihi: 09.10.2024). google scholar
• Somuncuoğlu, Ecehan. “On Dokuzuncu Yüzyılda Nahda Hareketi: Modern Arap Düşüncesinin Oluşumu, Kapsamı ve Sınırları”. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi. 3/1, (Mart 2015).103-120. google scholar
• Umar, Ö. Osman. “Modern Suriye Devleti’nin Doğuşu (1918-1938) (Fizikî, İdarî ve Sosyo-Ekonomik Yapı)”. Yüksek Lisans Tezi. (Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı). (1995). google scholar
• el-Yâfî, Abdülkerim. “Mary Acemî: Hayâtuhâ ve edebuhâ ve neşâtuha”. et-Turâsu’l-Arabî. 9/34. (İttihâdu’l-kuttâbi’l-Arab, 1989). 7-27. google scholar
• Yousef, Dellair. “Mary Ajami: Snapshots from a Life of Activism”. (01.10.2021). https://syriauntold. com/2021/11/01/mary-ajami-snapshots-from-a-life-of-activism/. (Erişim tarihi: 17.12.2024). google scholar