Claude Lévi-Strauss’ta Epistemolojik Genişleme: Bilimsel Kesinlik Arayışı ve Yaban Düşüncenin Savunusu Yan Yana Gelebilir Mi?

Year 2025, Volume: 45 Issue: 1, 182 - 210, 30.06.2025

Yaşar Faruk Kanber

Abstract

Claude Lévi-Strauss (1908-2009) hiçbir zaman bilim felsefesiyle ilgilenmese de modern toplum ile sözde “ilkel” topluluklar arasındaki kıyaslamalara dair akıl yürütmeleri ve yöntemsel arayışlarıyla dolaylı yoldan epistemolojik bir tutum geliştirir. Modern toplumlarla “ilkel” topluluklar arasında var olduğu ileri sürülen zihinsel hiyerarşinin geçerliliğine duyduğu şüphe dolaylı tutumunun nirengi noktasıdır. Bu şüpheyi çeşitli sorun alanlarına yayılan çalışmalarında sürekli dile getirir. Yapısalcı antropoloji girişimiyle insan zihninin farklı düşünme kapasitelerine yoğunlaşır. Modern ile “ilkel” topluluklar arasındaki entelektüel fark ve benzerlikleri ele alırken modern bilimin nerede konumlanabileceğine dair fikirlerini paylaşır. Bu fikirleri epistemolojik tutumunun ilk parçasını oluşturur. Öte yandan sosyal bilimleri, hanidir hedeflenen pozitif bilimlerin sunduğu kesinlik standartlarına yaklaştırmak için kendi yöntemini geliştirir. Onun yapısalcılığı matematiksel formüller ile, dilbilim içindeki sesbilimin yöntemine başvurarak antropolojiyi kesin bilimler seviyesine ulaştırma çabasının bir ürünüdür. Bu çabası da epistemolojik tutumunun ikinci parçasını oluşturur. Lévi-Strauss’un epistemolojik tutumu ihtilaflı bir konu olmayı sürdürmektedir. Lévi-Strauss kimilerine göre modellemeler geliştirip doğa bilimlerdeki gelişmeleri takip ettiği ve pozitivist geleneği takip ettiği için sosyal bilimlerin itibarını yükseltmiş, kimileri için yaban düşünceyi savunarak modern bilimin kazanımlarını göz ardı etmiştir. Bu çalışmanın amacı Lévi-Strauss’un bilim ve yaban düşüncenin sınırlarına yönelik akıl yürütmesini yapısal antropolojisinin bağlamına yerleştirerek kapsamlı şekilde ele almak, alternatif bir okuma sunmaktır.

Keywords

Claude Lévi-Strauss, Yaban Düşünce, Epistemoloji, Mit, Modern bilim

Epistemological Expansion in Claude Lévi-Strauss: Can the Search for Scientific Certainty and the Defense of Savage Mind Come Side by Side?

Abstract

Although Claude Lévi-Strauss (1908–2009) was never directly involved in the philosophy of science, he developed an epistemological stance through his methodological comparisons between modern and so-called “primitive” societies. His skepticism toward the intellectual hierarchy that places modern societies above “primitive” ones is central to this stance. Lévi-Strauss consistently expresses this doubt across his multifaceted work. Through structuralist anthropology, he explores the varied capacities of the human mind, examining both the differences and similarities in thought between modern and “primitive” cultures. In doing so, he also reflects on the position of modern science —this forms one part of his epistemological view. Simultaneously, he sought to bring the social sciences closer to the certainty of the positive sciences. His structuralism stems from this effort, relying on mathematical models and linguistic methods such as phonology to raise anthropology to the level of the exact sciences. This constitutes the second part of his epistemological stance. The nature of this stance remains debated: some argue he elevated the social sciences by adopting scientific rigor, while others claim he undermined modern science by defending the validity of the “savage mind.” This study offers a fresh reading within the framework of his structural anthropology.

Keywords

Claude Lévi-Strauss, Savage Mind, Epistemology, Myth, Modern science

References

• Bernstein, R. J. (1985). Beyond Objectivism and Relativism: Science, Hermeneutics, and Praxis. University of Pennsylvania Press. google scholar
• Comte, A. (1967). Pozitif Felsefe Dersleri (Ü. Meriç, Çev.). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi. google scholar
• Eribon, D., & Levi-Strauss, C. (2018). Claude Levi-Strauss: Uzaktan Yakından (H. BaYrı, Çev.). Metis YaYinları. google scholar
• Fabry, L. (2021). L'anthropologie comme Science rigoureuse: Une lecture epistemologigue de l'ouvre de Claude Levi-Strauss. (Doktora Tezi) Paris. google scholar
• Feyerabend, P. (2020). Yönteme Karşı (E. Başer, Çev.). Ayrıntı Yayınları. google scholar
• Geertz, C. (2010). Kültürlerin Yorumlanması (H. Gür, Çev.). Dost Kitabevi. google scholar
• Gomerieux, R. (2022). Levi-Strauss postmoderne. Diogene, 279-280(3), 69-85. https://doi.org/l0.3917/dio.279.0069. google scholar
• Jenkins, A. (1979). The Social Theory of Claude Levi-Strauss. The Macmillan Press. google scholar
• Keck, F. (2025). Preface. C. Levi-Strauss içinde, La Pensee Sauvage. Plon. google scholar
• Leach, E. (1985). Levi-Strauss (A. Ortaç, Çev.). AFA Yayıncılık. google scholar
• Levi-Strauss, C. (1955). The Structural StudY of MYth. The Journal of American Folklore, 68(270), 428-444. https://doi.org/10.2307/536768 google scholar
• Levi-Strauss, C. (1969). The Elementary Structures of Kinship. Beacon Press. google scholar
• Levi-Strauss, C. (1984). Yaban Düşünce (T. Yücel, Çev.). Hürriyet Vakfı Yayınları. google scholar
• Levi-Strauss, C. (2012). Dilbilimde ve Antropolojide Yapısal İnceleme. C. Levi-Strauss, Yapısal Antropoloji kitabı içinde (s. 57-88). İmge Kitabevi. google scholar
• Levi-Strauss, C. (2012). Tarih ve Etnoloji. C. Levi-Strauss, Yapısal Antropoloji kitabı içinde. (s. 17-56). İmge Kitabevi. google scholar
• Levi-Strauss, C. (2013). Mit ve Anlam (D. Gökhan Yavuz, Çev.). İthaki Yayınları. google scholar
• Levi-Strauss, C. (2016). Irk, Tarih ve Kültür (H. BaYrı, R. Erdem, A. OYacıoğlu, I. Ergüren, Çev.). Metis Yayınları. google scholar
• Levi-Strauss, C. (2017). Hepimiz Yamyamız (H. BaYrı, Çev.). Metis Yayınları. google scholar
• Levi-Strauss, C. (2024). Modern Dünyanın Sorunları Karşısında Antropoloji (A. Terzi, Çev.). Metis Yayınları. google scholar
• Locke, J. (1996). İnsan Anlığı Üzerine Bir Deneme (V. Hacıkadiroğlu, Çev.). Kabalcı Yayınevi. google scholar
• Lowie, R. (1946). The Bororo. In J. Steward, Handbook of South American Indıans (s. 419-434). Washington: United States Government Printing Office. google scholar
• Malinowski, B. (2022). Büyü, Bilim ve Din (D. Satılmış, Çev.). Dorlion Yayınları. google scholar
• Nutini, H. G. (1970). Levi-Strauss' Concept of Science. İn D. H. David BidneY, Echanges et Communications (s. 543-570). Mouton. google scholar
• Rodinson, M. (1955). Ethnographie et relativisme. La Nouvelle Critigue, 69, 46-63. google scholar
• Sahlins, M. D., Levi-Strauss, C. (1966). ). [Review of Structural Anthropology ]. Scientific American, 214 (6) 131-136. http://www.jstor.org/ stable/24930972 google scholar
• Tunçbilek, S. Ş. (2024). Fikirlerin Uluslararası Dolaşımına ilişkin Asimetriler: Levi-Strauss ve Yapısal Antropolojinin Brezilya ve Türkiye'de Alımlanma(ma)sı. (Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. google scholar
• Tunçbilek, S. Ş. (2024). Sociologizing Hau: Translation of Maussian Concepts into Bourdieu’s Theory of Practice. istanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 44(1) 239-256. https://doi.org/10.26650/SJ.2024.44.1.0009 google scholar
• Wendling, T. (2010). Une joute intellectuelle au detriment du jeu? Claude Levi-Strauss vs Roger Caillois (1954-1974). Ethnologies, 32(1), 29-49. https://doi.org/10.7202/045211ar google scholar