The Status and Actions of the 25th Istanbul-based 25th Corps during the Armistice Period

Year 2025, Issue: 85, 189 - 227, 13.03.2025

Enes Mert Demir

https://doi.org/10.26650/iutd.1573235

Abstract

The Ottoman army was organised as 9 corps after the Armistice of Mondros. One of these corps was the 25th Corps, which had its headquarters in the capital Istanbul. The 25th Corps, which was stationed on the Istanbul-Izmit line with the 1st Division and the 10th Caucasian Division under its command, was the only corps that could not directly participate in the National Struggle due to the occupation of the capital. However, the 1st Division in Izmit came under the command of Ankara in time. This study examines the organisational structure and activities of the 25th Corps, about which there is no original study. Thus, it is aimed to explain the status of the Corps during this period. The sources of the study are the documents in the Ottoman Archive and ATASE Archive and the literature on the period. The findings obtained were evaluated with the qualitative analysis method in the perspective of the political and military developments of the period.

Keywords

25th Corps, 10th Caucasian Division, 1st Division, Istanbul, Izmit National Struggle

İstanbul Merkezli 25. Kolordunun Mütareke Dönemi’ndeki Vaziyeti ve İcraatları

Abstract

Osmanlı ordusu, Mondros Mütarekesi sonrası 9 kolordu hâlinde teşkilatlandırılmıştır. Bu kolordulardan biri de başkent İstanbul’da karargâhı bulunan 25. Kolordudur. Emrindeki 1. Tümen ve 10. Kafkas Tümeni ile İstanbul-İzmit hattında konuşlanan 25. Kolordu, başkentin işgal altında bulunması sebebiyle Millî Mücadele’ye doğrudan katılamayan tek kolordudur. Ancak İzmit’teki 1. Tümen, zaman içerisinde Ankara’nın emrine girmiştir. Bu makalede, hakkında özgün bir çalışma bulunmayan 25. Kolordunun teşkilat yapısı ve faaliyetleri incelenmiştir. Böylece Kolordunun bu süreçteki vaziyetinin izah edilmesi hedeflenmiştir. Çalışmanın kaynaklarını Osmanlı Arşivi ve ATASE Arşivi’ndeki belgeler ile döneme ilişkin literatür oluşturmaktadır. Elde edilen bulgular, dönemin siyasi ve askerî gelişmeleri perspektifinde nitel analiz metoduyla değerlendirilmiştir.

Keywords

25. Kolordu, 10. Kafkas Tümeni, 1. Tümen, İstanbul, İzmit Millî Mücadele

References

• 1. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA) google scholar
• Bâbıâli Evrak Odası Evrakı (BEO) google scholar
• İrade Dosya Usulü (İ.DUİT) google scholar
• Dahiliye Nezâreti İdare-i Umumiye Evrakı (DH.İ.UM) google scholar
• Dahiliye Nezareti Asayiş Şubesi (DH.EUM.AYŞ) google scholar
• Meclis-i Vükela Mazbataları (MV) google scholar
• 2. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Millî Savunma Askeri Tarih Arşivi google scholar
• ATASE, Atatürk Koleksiyonu 1905-1980 110-9-1-11 (ATAZB) google scholar
• ATASE, İstiklal Harbi 1919-1923 110-9-1-10 (İSH) google scholar
• Harp Tarihi Vesikaları Dergisi (HTVD) google scholar
• Askerî Tarih Belgeleri Dergisi (ATBD) google scholar
• Baykal, Bekir Sıtkı, Heyet-i Temsiliye Kararları, Türk Tarih Kurumu Yay., Ankara 20203. google scholar
• Atatürk, Kemal, Nutuk Vesikalar, yay. haz. Türk Devrim Tarihi Enstitüsü, III, İstanbul, Milli Eğitim Basımevi, 196910. google scholar
• Atatürk, Kemal, Nutuk 1919-1920, yay. haz. Türk Devrim Tarihi Enstitüsü, I, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 197010. google scholar
• Ahmet İzzet Paşa, Feryadım İstiklâl Harbinin Gerçekleri, yay. haz. Süheyl İzzet Furgaç-Yüksel Kanar, Timaş Yay., II, İstanbul 20172. google scholar
• Cebesoy, Ali Fuat, Millî Mücadele Hatıraları, Vatan Neşriyatı, İstanbul 1953. google scholar
• Karabekir, Kazım, İstiklâl Harbimiz, Türkiye Yayınevi, İstanbul 1960. google scholar
• Orbay, Rauf, Siyasî Hatıralar, Örgün Yay., İstanbul 2003. google scholar
• Basil Lidell Hart, Birinci Dünya Savaşı Tarihi, çev. Kerim Bağrıaçık, Türkiye İş Bankası Kültür Yay., İstanbul 20183. google scholar
• Bıyıklıoğlu, Tevfik, Türk İstiklal Harbi I Mondros Mütarekesi ve Tatbikatı, Genelkurmay ATASE Yay., Ankara 19993. google scholar
• Birinci Dünya Savaşı’na Katılan Alay ve Daha Üst Kademedeki Komutanların Biyografileri, yay. haz. Hülya Toker, Nurcan Aslan, Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı (ATASE) Yay., I-II-III, Ankara 2009. google scholar
• Budak, Mustafa, Misâk-ı Millî’den Lozan’a İdealden Gerçeğe Türk Dış Politikası, Küre Yayınları, İstanbul 20145. google scholar
• Edward J. Erickson, I. Dünya Savaşı’nda Osmanlı Ordusu Çanakkale, Kûtü’l-Amâre ve Filistin Cephesi, çev. Kerim Bağrıaçık, Türkiye İş Bankası Kültür Yay., İstanbul 2009. google scholar
• Ertuna, Hamdi, Türk İstiklal Harbi VI ncı Cilt İstiklâl Harbinde Ayaklanmalar (1919-1921), Gnkur. Basımevi, Ankara 1974. google scholar
• Ercan, Tevfik, Türk İstiklal Harbi Batı Cephesi, Genelkurmay ATASE Yay., II, Ks.3, Ankara 19993. google scholar
• Esengin, Kenan, Millî Mücadelede Ayaklanmalar, Kamer Yayınları, İstanbul 19983. google scholar
• Goloğlu, Mahmut, Millî Mücadele Tarihi II Sivas Kongresi, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul 2006. google scholar
• Gökbilgin, Tayyip, Millî Mücadele Başlarken Mondros Mütarekesi’nden Büyük Millet Meclisinin Açılmasına, Kronik Yayınları, İstanbul 20083. google scholar
• Görgülü, İsmet, On Yıllık Harbin Kadrosu 1912-1922, Türk Tarih Kurumu Yay., Ankara 20213. google scholar
• Karlıdağ, Fazıl; Ciner, Kâni, Bîrîncî Dünya Harbî VII nci Cilt Avrupa Cepheleri 3ncü Kısım (Makedonya Cephesi), Genelkurmay Basımevi, Ankara 1967. google scholar
• Meray, Seha L; Olcay, Osman, Osmanlı İmparatorluğu’nun Çöküş Belgeleri Sevr Antlaşması Mondros Bırakışması İlgili Belgeler, Türkiye İş Bankası Kültür Yay., İstanbul 20212. google scholar
• Sonyel, Salahi R., Türk Kurtuluş Savaşı ve Dış Politika I, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 19953. google scholar
• Odyakmaz, Cevad, Mondros-Sevr ve Mudanya Lozan, Togan Yayıncılık, İstanbul 2013. google scholar
• Ökse, Necati; Baycan, Nusret; Sakaryalı, Salih, Türk İstiklâl Harbine Katılan Tümen ve Daha Üst Kademelerdeki Komutanların Biyografileri, Genelkurmay Basımevi, Ankara 19892. google scholar
• Saral, Ahmet Hulki, Türk İstiklal Harbi Güney Cephesi, Genelkurmay ATASE Yay., IV, Ankara 2009. google scholar
• Tansel, Selahattin, Mondros’tan Mudanya’ya Kadar, Türk Tarih Kurumu Yay., I, III, Ankara 2019. google scholar
• Türkmen, Zekeriya, Mütareke Dönemi’nde Ordunun Durumu ve Yeniden Yapılanması (1918-1920), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2001. google scholar
• Türkgeldi, Ali Fuat, Moudros ve Mudanya Mütarekelerinin Tarihi, Ankara, Türk Devrim Enstitüsü Yayınları, 1948. google scholar
• Türk İstiklal Harbi Batı Cephesi, Birinci, İkinci İnönü, Aslıhanlar ve Dumlupınar Muharebeleri (9 Kasım 1920 - 15 Nisan 1921), yay. haz. Selim Turhan, Genelkurmay ATASE Yay., II, Ks.3, Ankara 19993. google scholar
• Dirier, Ayten Başabaş, “Kuvayı İnzibatiye / Hilâfet Ordusu”, Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, C.8, sayı 3, (2021), s.968-983. google scholar
• Türkmen, Zekeriya, “Ali Rıza Paşa Hükûmeti Kuvâ-yı Milliye İlişkileri: Harbiye Nazırı Mersinli Cemal Paşa’nın Kuvâ-yı Milliye’nin Desteklenmesi Yolundaki Gizli Emir ve Uygulamaları”, Atatürk Araştırma Merkezi, C.XVI, sayı 46, (Mart 2000), s.37-87. google scholar
• Türkmen, Zekeriya, “Büyük Harpte Makedonya Cephesi’nde Osmanlı Ordusu 20. Kolordu ve Bağlı Birliklerinin (Takviyeli 177. Piyade Alayı) Makedonya Cephesindeki Mücadelesi”, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, C.14, sayı 27-28, (2015/1-2), s.211-232. google scholar
• Yavuz, Ünsal, “İngiliz ve Fransız Resmi Belgelerinde İstanbul’un İşgalini (16 Mart 1920) Hazırlayan Gelişmeler”, Belleten, C.56, sayı 217, (Aralık 1992), s.963-984. google scholar
• Yetim, Fahri, “Milli Mücadele Döneminde İsyanların Gölgesinde Düzce ve Çevresinde Asayiş Sorunları”, Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, sayı 13, (Bahar 2011), s.54-69. google scholar
• Sürmeli, Serpil, “Şehzadebaşe Karakolu Baskını ve Olay Mahalline Giren İlk Gazete Tevhid-i Efkâr”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, sayı 45, (Bahar 2010), s.103-116. google scholar
• Çağla, Günay, “Kuvây-ı İnzibatiye”, Atatürk Yolu Dergisi, C.4, sayı 15, (1995), s.343-366. google scholar
• Köseoğlu, Seda Aysu, Milli Mücadele Döneminde İzmit Sancağı’nda Asayiş Sorunları ve Çete Faaliyetleri, Yeditepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2010. google scholar
• Millî Savunma Bakanlığı, https://www.msb.gov.tr/DevletBuyuklerimizDetay/kemalettin-sami-gokcen, Erişim tarihi: 02.10.2024. google scholar