TEREKE DEFTERLERİ VE OSMANLI DEMOGRAFİ ARAŞTIRMALARI

Year 2011, Issue: 54, 91 - 120, 05.12.2013

Fatih Bzokurt

Abstract

TEREKE DEFTERLERİ VE OSMANLI DEMOGRAFİ ARAŞTIRMALARI

Osmanlı Devleti'nde modern anlamda nüfus sayımları XIX. yüzyılın ikinci çeyreğinde yapılmaya başlamıştır. Bu nedenle imparatorluğun son dönemi hariç Osmanlı toplumunun demografik yapısıyla ilgili araştırmalar kaçınılmaz olarak nüfusa ilişkin dolaylı bilgi veren kaynaklara dayanmaktadır. Tahrir ve tereke defterleri konu hakkında nispeten güvenilir ve kullanışlı iki önemli kaynak koleksiyonunu meydana getirmektedir. Vergi mükellefi haneleri esas alan tahrir defterleri, ait oldukları şehir ve bölgelerin toplam hane sayısını aktarmakla birlikte ailelerin sayısal büyüklüğü ve diğer demografik özellikleri hakkında bilgi vermez. Osmanlı aile tarihi araştırmalarında kıymetli belgeler olan tereke defterleri, içerdiği çeşitli tarihsel verilerle aile odaklı demografik incelemelerin de en başta gelen kaynaklarındandır. Makalede tereke defterlerinin demografik araştırmalarda kullanımı konusu ele alınmakta, özellikle aileyle ilgili muhtelif verilerin kapsamı ve sıhhati üzerinde durulmaktadır.

THE TEREKE REGISTERS AND THE RESEARCHES OF OTTOMAN DEMOGRAPHY

The population censuses in the Ottoman State were taken in the 19^th century at the meaning of modern. Therefore apart from the last period, the researches related with the demographic structure of the Ottoman society were depended on inevitable the sources gave information about demography indirectly. The tax and tereke registers (tahrir ve tereke defterleri) are partly authentic and useful two important sources collection about this subject. Although, the tax registers, predicted on the houses of tax payer, quote the number of total houses belong cities and regions of them, they don't give any information the numeric size of families and its other demographic features. The tereke registers, valuable document in the history of the Ottoman family's researches, are the foremost sources of the demographic studies focus on family, by containing of different historical data. In this article, the using of the tereke registers on the demographic researches is argued, and the truth and extent of data especially related with family is emphasized.

Keywords

Tereke Defterleri, Demografi, Osmanlı Ailesi, İstanbul