Between the Two Commentaries: A Comparative Glance at the Commentation Techniques of Sûdî And Şem’î’s Commentaries on Bostân

Year 2017, Volume: 57 Issue: 57, 1 - 15, 28.12.2017

Bedriye Gülay Açar

https://doi.org/10.26561/iutded.369125

Abstract

After tafseer had become a scientific discipline dedicated to the Qur’an, explanations of a literary or scientific text that provides a better understanding for its readers and the works written in this field were called commentaries. Turkish commentaries made on Arabic and Persian classics, which are the cornerstones of the Islamic civilization, have constituted an exclusive field in our literature. One of these classics is a mathnawi of Sa’dî-i Şîrâzî named Bostân. Bostân, which is a work that includes stories on various subjects, was very much embraced by Turks and received many translations and commentaries in Turkish. Sûdî-i Bosnevî and Şem’î, who are contemporaneous commentators with each other, commented on Bostân. The subject of this work is composed of commentaries by these two commentators on Bostân.

Keywords

Sûdî-i Bosnevî, Şem’î, commentary, Bostân, the commentaries on Bostân, the commentaries on Bostân

İki Şerh Arasında: Sûdî ve Şem’î’nin Bostân Şerhlerindeki Şerh Tekniğine Mukayeseli Bir Bakış

Abstract

Tefsir ilminin Kurân-ı Kerîm’e has bir ilim hâline gelmesinin ardından, edebî yahut bilimsel bir metnin muhataplarınca daha iyi anlaşılmasına yönelik olarak açıklanmasına ve bu alanda yazılan eserlere şerh adı verilmiştir. İslam medeniyetinin temel taşları olan Arapça ve Farsça klasikler üzerine yapılan Türkçe şerhler, edebiyatımız içinde kendine has bir saha teşkil etmiştir. Bu klasiklerden bir tanesi Sa’dî-i Şîrâzî’nin Bostân isimli mesnevisidir. Çeşitli konularda hikâyeleri ihtiva eden Bostân, Türkler tarafından çok sevilmiş, Türkçe pek çok tercümesi ve şerhi kaleme alınmıştır. Birbiriyle çağdaş olan Sûdî-i Bosnevî ve Şem’î, Bostân’a şerh yazan şârihlerdendirler. Bu çalışmanın konusunu bu iki şârihin Bostân üzerine yazdıkları şerhler oluşturmaktadır.

Keywords

Sûdî-i Bosnevî, Şem’î, şerh, Bostân, Bostân şerhleri, Bostân şerhleri

References

• AÇAR, Bedriye Gülay, “Sûdî-i Bosnevî’nin Ölüm Tarihi Meselesi”, Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi, C. II, S.IV, Sakarya 2016.
• ANDI, M. Fatih, “Türk Edebiyatında Bir Tartışma Odağı: Klasikler”, Hayata Edebiyatla Bakmak, 3F Yayınevi, İstanbul 2008.
• BİLGİN, Azmi, “Eski Türk Edebiyatında Şerh”, Kayseri ve Yöresi Kültür, Sanat ve Edebiyat Bilgi Şöleni (12-13 Nisan 2001, Erciyes Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Yayınları, C. I, Kayseri 2001.
• CANPOLAT TAŞCI, Hülya, “Türkçe Edebî Şerhlerde Amaç ve Yöntemler”, Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları IX: Metnin Hâlleri: Osmanlı’da Telif, Tercüme ve Şerh, Klasik Yayınları, İstanbul 2014.
• CEYLAN, Ömür, “Şerh: Türk Edebiyatı”, DİA: Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C. XXXVIII, İstanbul 2010.
• DOĞAN, Muhammet Nur, “Metin Şerhi Üzerine”, Eski Şiirin Bahçesinde, Alternatif Düşünce Yayınevi, İstanbul 2005.
• GÖK, Taner, Şem’î Şem’ullâh ve Şerh-i Subhatü’l-Ebrâr’ı (İnceleme-Tenkitli Metin), Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Çanakkale 2014.
• HOCA, Nazif M., Sûdî, Hayatı, Eserleri ve İki Risâlesi’nin Metni, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul 1980.
• KARA, İsmail, İlim Bilmez Tarih Hatırlamaz: Şerh ve Haşiye Meselesine Dair Birkaç Not, Dergâh Yayınları, İstanbul 2016.
• KARAİSMAİLOĞLU, Adnan, “Bostân”, DİA: Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C. VI, İstanbul 1992.
• KARTAL, Ahmet, “Türk-İran İlişkilerinin Temel Alanları: Dil ve Edebiyat”, Türk-Fars Edebî İlişkileri: Hakîkate Düşen Gölge, Doğu Kütüphanesi, İstanbul 2016.
• KARTAL, Ahmet, Şiraz’dan İstanbul’a Türk Fars Kültür Coğrafyası Üzerine Araştırmalar, Kriter Yayınevi, İstanbul 2008.
• Kâtip Çelebi, Keşfü’z-Zunûn, çev. Rüştü Balcı, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, C. I, İstanbul 2008.
• KORTANTAMER, Tunca, “Teori Zemininde Metin Şerhi Meselesi”, Ege Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, S. VIII, İzmir 1994.
• ÖZTÜRK, Şeyda, “Şem’î”, DİA: Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C. XXXVIII, İstanbul 2010.
• ÖZTÜRK, Şeyda, Şem’î Efendi ve Mesnevî Şerhi, İSAM (Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Araştırmaları Merkezi) Yayınları, İstanbul 2011.
• SEVİNDİK, Hakan, Türk Edebiyatında Bostan ve Abdî’nin Manzum Bostan Tercümesi (İnceleme-Metin), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Konya 2014.
• Sûdî-i Bosnevî, Şerh-i Bostân, Matbaa-i Âmire, C. I-II, İstanbul 1288 (m.1871).
• Sûdî-i Bosnevî, Şerh-i Bostân, Süleymaniye Kütüphanesi: Mihrişah Sultan 388.
• Şem’î, Şerh-i Bostân, Süleymaniye Kütüphanesi: İsmihan Sultan 318.
• YILMAZ, Ozan, Gülistân Şerhi (Sûdî-i Bosnevî), Çamlıca Basın Yayın, İstanbul 2012.