Savaş ve Şiir: Tarihin Tanığı Olarak Şairler

Year 2018, Volume: 58 Issue: 1, 141 - 154, 14.06.2018

Dursun Ali Tökel

Abstract

Tarihî hadiselerin izah edilip yorumlanmasında arşiv belgeleri kadar edebî verimlerin şahitliğinden de istifade edilmesi gerekmektedir. Zira sanatçı; yaşanmışlıkları gelecek nesillere aktarma ve tarihten ebediyete taşıma noktasında oldukça değerlidir. Bu yazıda, savaş ve şiir bağlamında tarihin tanığı olarak şairlerin ne derece önemli bir yere sahip oldukları Horatius’dan Nef’î’ye, Merahî’den Edip Ahmet Yüknekî’ye, Hoca Saadettin Efendi’den Rûdekî’ye çeşitli isimlerin bu husustaki tanıklıklarına başvurularak tartışılmaktadır.

Keywords

Savaş, şiir, edebiyat ve tarih ilişkisi, Klasik Osmanlı Edebiyatı, Klasik Osmanlı Edebiyatı, şair, Klasik Osmanlı Edebiyatı

War and Poem: Poets as a Witness to History

Abstract

It is necessary to benefit from the witness of literary yields as much as archival documents in the explanation and interpretation of historical events. An artist is highly precise about transferring experiences to future generations and bringing them from history to the future. As witnesses of history in the context of war and poem, the importance of poets is discussed in this text paper by referring to the witnesses of various people on this point from Horatius to Nef’i, Merahi to Edip Ahmet Yuknekî and Hodja Saadettin to Rudeki.

Keywords

War, poem, literature and history relation, Classical Ottoman Literature, Classical Ottoman Literature, poet

References

• AHMEDÎ, İskender-nâme, (Haz: İsmail Ünver), TDK Yay., Ankara1983.
• Avcı, İsmail, Türk Edebiyatında İskendernâmeler ve Ahmed-i Rıdvan’ın İskendernâmesi, bkz: http://dspace.balikesir.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/123456789/1792/%C4%B0smail_Avc%C4%B1.pdf?sequence=1&isAllowed=y.
• BAŞPINAR, Fatih “Kanuni Sultan Süleyman’ın Son Seferine Dair Bir Mesnevî: Merâhî’nin ‘Feth-nâme-i Sefer-i Sigetvar’ Adlı Eseri”, http://dergipark.gov.tr/download/article-file/52818.
• BEYATLI, Yahya Kemal, Edebiyata Dair, İstanbul Fetih Cem.Yay., İstanbul 1997.
• ÇELEBİOĞLU, Amil, Kanuni Sultan Süleyman Devri Türk Edebiyatı, MEB. Yay., İstanbul 1994.
• Gazâ-Nâme-i Çehrin, (Haz. Mustafa İsen, İsmail Hakkı Aksoyak), Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yay. Ankara 2003.
• Hoca Sadettin Efendi, Tâcü’t-Tevârih I, (Haz: İsmet Parmaksızoğlu), Kültür Bak. Yay., Ankara 1999.
• İNALCIK, Halil, Osmanlılar Fütuhat, İmparatorluk, Avrupa ile İlişkiler, Timaş Yay., İstanbul 2010.
• KARACAN, Turgut, Bosnalı Alaeddin Sabit, Divan, Cumhuriyet Üniversitesi Yayınları, Sivas 1991.
• KESKİNKILIÇ, Esra, Sultan II. Osman, Şule Yay., İstanbul 1999.
• LEVEND, Agâh Sırrı, Gazavat-nâmeler ve Mihailoğlu Ali Bey Gazavat nâmesi, Ankara 1956.
• MANGUEL, Alberto, İlyada ve Odysseia, (Çev: Algan Sezgintüredi), Versus Kitap, İstanbul 2010.
• MANGUEL, Alberto Kelimeler Şehri, (Çev: Esen Ezgi Taşçıoğlu), YKY., 1. Baskı, İstanbul 2009.
• MERİÇ, Cemil, Cemil Meriç Konuşuyor, (Haz: Mustafa Armağan), KETEBE Yay., İstanbul 2018.
• Nef’î Divanı, (Haz: Metin Akkuş,), Akçağ Yay., Ankara 1993,.
• ÖZTUNA, Yılmaz, Osmanlı Devleti Tarihi, I. Cilt, Faysal Finans Kurumu Yay. İstanbul 1986.
• TARLAN, Ali Nihat, Zâtî Dîvânı, İÜEF Yay., İstanbul 1968, C.II, G. 701.
• Tahirü’l-Mevlevî, Edebiyat Lügati, Enderun Kitb., İstanbul 1973.
• Tâhirü’l-Mevlevî, Şükûfe-i Baharistan, (Haz: Sema Babuşçu), bkz: Abdurrahman Cami, Baharistan (Çev: Turgay Şafak), Büyüyen Ay Yay., İstanbul 2014,.
• TÖKEL, Dursun Ali, “Şairin Tarihe Düştüğü Not: Şair Gözüyle Merzifonlu Kara Mustafa Paşa ve Çehrin Seferi”, Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Uluslararası Sempozyumu, Ankara, (2001).
• UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, III. Cilt, I. Kısım, TTK Basımevi, Ankara 1988.
• UĞUR, Ahmet, Yavuz Sultan Selim’in Siyasi ve Askeri Hayatı, MEB. Yay., İstanbul 2001.
• ÜNAYDIN, Ruşen Eşref, Diyorlar ki, Hazırlayan: (Şemseddin Kutlu) MEB. Yay. İstanbul 1972.
• YÜKNEKÎ, Edip Ahmet, Atabetü’l-Hakâyık, (Haz: Ayşegül Çakan), T.İş Bankası Yay., İstanbul 2015.
• YÖNTEM, Ali Canip, “Enîsü’l-Guzât”, Hayat Mecmuası, 1927.