İlhamdan İnşaya: Kurgusal ve Estetik Açıdan Hüsn ü Aşk’ın Telif Süreci

Year 2025, Volume: 65 Issue: 2, 415 - 433, 01.09.2025

Mehmet Akif Gözitok

https://doi.org/10.26650/TUDED2025-1637071

Abstract

Klasik Türk edebiyatının şaheserlerinden kabul edilen Hüsn ü Aşk’ın Süleymaniye Kütüphanesi Halet Efendi Koleksiyonu 171 numarada bulunan nüshası müellifinin hatt-ı destiyledir. Bu müsvedde nüsha, eserin diğer kadim nüshalarıyla karşılaştırıldığında, Şeyh Gâlib’in Hüsn ü Aşk’ın telif sürecinde nasıl bir yol izlediğini, eseri ne tür bir yazım ve yayım sürecinden geçirdiğini ve esere son şeklini verirken ne türden müdahalelerde bulunduğunu göstermesi bakımından son derece önemlidir. Bu çalışmada, söz konusu müsvedde ile kadim diğer nüshalar karşılaştırılmış ve Hüsn ü Aşk’ın yazımdan yayıma geçirdiği değişim ve dönüşümün belirlenmesine çalışılmıştır. Yapılan karşılaştırmalar, Şeyh Gâlib’in mısra ve beyit bazında birtakım kelimeleri değiştirmek, beyitler eklemek/çıkarmak, beyitlerin yerlerini tebdil etmek ve bölüm başlıklarında yeniden düzenlemeler yapmak suretiyle eserin kurgusuna ve estetik yapısına çeşitli müdahalelerde bulunduğunu ortaya koymaktadır. Özellikle Şeyh Gâlib’in eseri yazarken bazı bölümleri en son yazdığı, bazı beyitleri sonradan eklediği yahut çıkardığı ve metnin akışını güçlendirmek için bazı beyitlerin yerlerini değiştirdiği tespit edilmiştir. Bu bulgular, Hüsn ü Aşk’ın yalnızca ilhamla şekillenen bir metin değil, aynı zamanda titizlikle inşa edilen, edebî ve estetik kaygılar doğrultusunda dönüştürülen bir eser; Şeyh Gâlib’in ise şair kimliği kadar bilinçli bir anlatı stratejisine ve güçlü bir kurgu yeteneğine sahip bir edip olduğunu göstermektedir.

Keywords

Şeyh Gâlib , Hüsn ü Aşk , Telif süreci , Metin inşası , Müellif hattı nüsha

From Inspiration to Composition: The Formation of Hüsn ü Aşk in Terms of Narrative and Aesthetics

Abstract

Hüsn ü Aşk, regarded as one of the masterpieces of classical Turkish literature, has a manuscript housed in the Süleymaniye Library, Halet Efendi Collection, under number 171, written in the author’s autograph. In comparison to other early copies of the work, this draft manuscript is of paramount significance as it reveals the path Şeyh Gâlib followed during the composition process of Hüsn ü Aşk, the stages of writing and publishing that it underwent, and the interventions he made while finalizing the text. This study compares the draft manuscript to other early copies to identify the transformations of the text from its initial composition to its final published form. The comparisons reveal that Şeyh Gâlib made various modifications to the structure and aesthetic composition of the work by altering certain words at the line and couplet levels, adding or removing couplets, changing their placement, and revising section headings. Notably, it is determined that some sections were written last, certain couplets were added or omitted later, and the order of couplets was rearranged to enhance the narrative flow. These findings demonstrate that Hüsn ü Aşk is not merely a product of spiritual or intuitive inspiration but also a meticulously crafted work transformed through literary and aesthetic considerations. Furthermore, they establish Şeyh Gâlib as a poet, conscious literary strategist, and masterful storyteller with a remarkable sense of narrative construction

Keywords

Sheikh Gâlib , Hüsn ü Aşk , Composition process , Textual construction , Autograph handwriting

References

• Şeyh Gâlib, Hüsn ü Aşk. Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi, Hâlet Efendi Koleksiyonu, Nr. 171. google scholar
• Şeyh Gâlib, Hüsn ü Aşk. Kütahya M. Hakkı Yeşil Kütüphanesi, Yazma Eserler Koleksiyonu, Nr. 24218. google scholar
• Şeyh Gâlib, Hüsn ü Aşk. Konya Etnografya Müzesi Kütüphanesi, İhtisas Kütüphanesi Nr. 2322. google scholar
• Şeyh Gâlib, Hüsn ü Aşk. Millet Yazma Eserler Kütüphanesi, Ali Emirî Manzum Koleksiyonu, Nr. 1197. google scholar
• Şeyh Gâlib, Dîvan ve Hüsn ü Aşk. İstanbul Üniversitesi, Nadir Eserler Kütüphanesi Türkçe Yazmalar, Nr. 5531/2. google scholar
• Açıl, Berat. “Şiirsel Bir Nazire: İlk On Sekiz Beyit Bağlamında Mesnevî’nin Gurbeti, Hüsn ü Aşk’ın Acz’i”. Osmanlı’da İlm-i Tasavvuf içinde, ed. Ercan Alkan ve Osman Sacid Arı. İSAR Yayınları, 2018. google scholar
• Doğan, Ahmet. Aşk’ın Kalbe Yolculuğu -Dönüşüm Sürecindeki İnsanın Sembolik Seyahati ve Hüsn-ü Aşk Örneği-. Değişim Yayınları, 2013. google scholar
• Doğan, Muhammet Nur. Şeyh Galib Hüsn ü Aşk. Yelkenli Yayınları, 2015. google scholar
• Ece, Selami. Hüsnüne Aşk Olsun. Eser Ofset, 2017. google scholar
• Gölpınarlı, Abdülbaki. Şeyh Galib Hüsn ü Aşk. Türkiye İş Bankası Yayınları, 2017. google scholar
• Gözitok, Mehmet Akif. “Yazımdan Yayıma Hüsn ü Aşk’ın Serencâmı - I”, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 60, no. 1 (2020): 263-288. https://doi.org/10.26650/TUDED2020-0011 google scholar
• Gözitok, Mehmet Akif. “Yazımdan Yayıma Hüsn ü Aşk’ın Serencâmı - II”, Türkiyat Mecmuası 30, no. 2 (2020): 531-562. https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.716206 google scholar
• Holbrook, Victoria Rowe. Aşkın Okunmaz Kıyıları. çev. Erol Köroğlu-Engin Kılıç. İletişim Yayınları, 1998. google scholar
• Yüksel, Sedit. Şeyh Galib Eserlerinin Dil ve Sanat Değeri. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1980. google scholar