Love-Lover-Beloved in Cenab Şahabeddin’s Poems

Year 2025, Volume: 65 Issue: 2, 478 - 499, 01.09.2025

Esra Sazyek

https://doi.org/10.26650/TUDED2025-1660030

Abstract

Cenab Şahabeddin (1870-1934), a pioneering figure in contemporary Turkish poetry, contributed significant works to Turkish literature during nearly four decades of poetic endeavor and offered notable advances in both form and subject. Cenab Şahabeddin, who distanced his work from external reality, restricted the themes of his poetry to a select few. One of these is love. The poet selected love as a motif in over fifty percent of his poetic works. This quantitative buildup also possesses chronological integrity. He composed love poetry throughout his entire literary career. In addressing this issue, Cenab Şahabeddin consistently incorporates the figurative components of classical Turkish poetry. He embraces a novel perspective, perceiving love not as a unilateral experience but as a dynamic interaction between two individuals, attributing distinct qualities to both the lover and the beloved. The present study comprised three principal headings. Based on the data derived from the poems, love was initially analyzed from multiple perspectives, followed by an assessment of the two principal figures who embody love: the lover and the beloved, both appraised for their distinct attributes. The study also analyzed the theme of love in Cenab Şahabeddin’s poetry for the first time using a chronological and categorized approach, intending to offer new insights about the poet. The study contended that, contrary to the prevailing belief that the poet’s works mirror his personal emotions and experiences, the lovers depicted in his love-themed poems are fictional.

Keywords

Modern Turkish poetry , Cenab Şahabeddin , love , lover , beloved

Cenab Şahabeddin’in Şiirlerinde Aşk-Âşık-Sevgili

Abstract

Modern Türk şiirinin öncü isimlerinden Cenab Şahabeddin (1870-1934), yaklaşık kırk yıllık şiir faaliyetiyle Türk edebiyatına değerli eserler kazandırmış, önemli şekil ve muhteva yenilikleri getirmiştir. Sanatını dış gerçeklikten uzak tutan Cenab Şahabeddin, şiirlerinin muhtevasını birkaç ana tema ile sınırlı tutmuştur. Bunlardan biri de aşktır. Şair, şiir külliyatının hemen yarısında aşkı tema edinmiştir. Bu niceliksel birikim aynı zamanda kronolojik açıdan da bir bütünlük barındırır. O, edebî hayatının başından sonuna kadar aşk şiirleri yazmıştır. Cenab Şahabeddin, bu temayı işlerken klasik Türk şiirinin figüratif unsurlarından beslenmeyi ihmal etmez. Ancak, aşkı tek taraflı değil, iki kişi arasında yaşanan bir olgu olarak görmesi, âşığa ve sevgiliye özgün özellikler atfetmesi bakımından yenilikçi bir tutum takınmıştır. Bu makale, üç ana başlıktan oluşmaktadır. Şiirlerden elde edilen veriler ışığında, önce aşk çeşitli yönleriyle incelenmiş, ardından aşkı hayata geçiren iki temel figür olan âşık ve sevgili değişik özellikleriyle değerlendirilmiştir. Cenab Şahabeddin’in şiirlerindeki aşk temasını ilk kez kronolojik ve tasnifli bir yöntemle inceleyen ve ona dair yeni bilgiler vermeyi amaçlayan bu makale; şairin şiirlerinin, bizzat kendisinin duygularını ve yaşantılarını yansıttığı şeklindeki genel kabulün aksine, onun aşk temalı şiirlerindeki âşıkların hayalî olduk larını ileri sürmektedir.

Keywords

Modern Türk şiiri , Cenab Şahabeddin , aşk , âşık , sevgili

References

• Akay, Hasan. “Cenab Şahabeddin’in Aşk Felsefesi”, Türklük Araştırmaları Dergisi, no. 8 (1997): 15-30. google scholar
• Akay, Hasan. Servet-i Fünûn Şiir Estetiği, Kitabevi, 1998. google scholar
• Akay, Hasan. Servet-i Fünun Şiir Estetiği. Şule, 2020. google scholar
• Akgün, Adnan. “Cenab Şehâbeddin’in Biyografisine Dair Yeni Bilgiler”. İlmî Araştırmalar 4 (1997): 205-226. google scholar
• Akün, Ömer Faruk. “Divan Edebiyatı”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 9. Türkiye Diyanet Vakfı (1994): 389-427. google scholar
• Akyüz, Kenan. Batı Tesirinde Türk Şiir Antolojisi. Doğuş Matbaacılık, 1970. google scholar
• Andrews, Walter G. ve Kalpaklı, Mehmet. Sevgililer Çağı. Yapı Kredi, 2018. google scholar
• Ayvazoğlu, Beşir. Yahya Kemal. Kapı, 2020. google scholar
• Bulduker, Gülten. “Tevfik Fikret ve Cenab Şahabeddin’in Şiirlerinde “Aşk ve Tabiat’ Anlayışı”. IIB Uluslararası Hakemli Akademik Sosyal Bilimler Dergisi 1, no. 1 (2011): 376-387. google scholar
• Cenab Şahabeddin, Nesr-i Harb Nesr-i Sulh Tiryaki Sözleri. Kanaat Matbaası, 1334/1918. google scholar
• Cenab Şahabeddin, Vilyem Şekspiyer, Kanaat Kütüphanesi, 1931. google scholar
• Cenab Şahabeddin, Kadın Ruhu. Hazırlayan: Hasan Akay, İleti Kitap, 2024. google scholar
• Çalışkan, Nuray. “XIX.Yüzyıla Ait Bir Şiir Mecmuası”. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi 2, no. 1 (2018): 31-39. https://doi.org/10.34083/ akaded.414304 google scholar
• Çetinkaya, Ülkü. “Divan Edebiyatında Kadına Genel Bakış”, Turkish Studies 3/4 (2008): 279-334. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies. 368 google scholar
• Değer, Mete Bülent. “Klasik Türk Şiirinde Âşığın Sevgili ile Vuslatı”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, no. 101 (2020): 115-134. http:// dx.doi.org/10.29228/ASOS.39973 google scholar
• Enginün, İnci. Cenab Şahabeddin. Kültür Bakanlığı, 1989. google scholar
• Erbaş, Ayhan. “Birbirlerinin Gözünden Servet-i Fünuncular-2”, Turkish Academic Studies 2, no. 3 (2021): 107-136. https://doi.org/10.54566/ turas.1007436 google scholar
• Ergun, Sadeddin Nüzhet. Cenab Şehabeddin Hayatı ve Seçme Şiirleri. Yeni Şark Kütüphanesi, 1935. google scholar
• Etensel, Arzu İldem. “Yüzyıllar Boyu Don Juan”. DTCF Batı Dil ve Edebiyatları Dergisi III, no. 2 (1995): 61-72. google scholar
• Gönel, Hüseyin. “15.-16.Yüzyıl Divanlarına Göre Divan Şiirinde Sevgili”. Doktora tezi, Gazi Üniversitesi, 2010, Ulusal Tez Merkezi (277256). google scholar
• Kaplan, Mehmet, vd. Cenab Şahabeddin’in Bütün Şiirleri. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, 1984. google scholar
• Karabulut, Mustafa. Cenab Şahabeddin Şiiri-Tematik Bir İnceleme. Kesit, 2013. google scholar
• Karabulut, Mustafa. “Cenab Şahabeddin’in Şiirlerinde Aşk ve Kadın Algısı”, Telmih, no. 4 (2017): 10-13. google scholar
• Karaosmanoğlu, Yakup Kadri. Gençlik ve Edebiyat Hatıraları. İletişim, 2017. google scholar
• Kaya, Bülent. “Klasik Türk Şiirinde Gelenek Çizgisi Dışında Âşık ve Sevgilinin Yeri”. Turkish Studies 16, no. 3 (2021): 1937-1957. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.51062 google scholar
• Kolcu, Abdurrahman. “‘Cenab Şahabeddin’in Bütün Şiirleri’ne Katkı”, Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi XVIII (2005): 179-186. google scholar
• Kurnaz, Şefika. Cumhuriyet Öncesinde Türk Kadını -1839-1908. Millî Eğitim Bakanlığı, 1992. google scholar
• Levend, Agâh Sırrı. “Divan Edebiyatında Gülmece ve Yergi”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 18 (1970): 37-45. google scholar
• Mazıoğlu, Hasibe. “Eski Türk Edebiyatı”, Türk Ansiklopedisi XXXII, Millî Eğitim Bakanlığı, 1983, 80-134. google scholar
• Okay, Orhan. Abdülhak Hâmid’in Romantizmi. Atatürk Üniversitesi, 1971. google scholar
• Özbek, Betül Hastaoğlu, Romantizm ve Tanzimat Şiiri. Gece Kitaplığı, 2022. google scholar
• Özbek, Seda. “Nesir Yazarı Olarak Cenab Şahabeddin”. Doktora tezi, Gazi Üniversitesi, 2016, 21, Ulusal Tez Merkezi (440986). google scholar
• Özcan, Tarık. “Cenâb Şehabeddin’in Şiirlerinde ‘Şiir-Kadın’ İmgesi”, Türk Dili Dergisi 20, no. 115 (2006): 30-33. google scholar
• Pala, İskender ve Akkuş, Metin. “Hiciv-Türk Edebiyatı-Divan Edebiyatı”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 17 (Türkiye Diyanet Vakfı, 1998): 450-452. google scholar
• Parlatır, İsmail. Recaî-zade Mahmut Ekrem. Atatürk Kültür Merkezi, 1983. google scholar
• Tombul, Enis. “Onaltıncı Yüzyıl Gazellerinde Dünyevi Sevgili”. Doktora tezi, Boğaziçi Üniversitesi, 2024, Ulusal Tez Merkezi (866752). google scholar
• Vural, Emre. “Klasik Türk Şiirinde Marjinal Bir Üslûp Olarak Küfürlü Söyleşme”. Doktora tezi, Kocaeli Üniversitesi, 2019, YÖK Ulusal Tez Merkezi (548411). google scholar