Dertli Newpaper During the War of Independence

Year 2019, Volume 29- Issue Special Issue, 75 - 88, 31.12.2019

Fahri Kılıç

Abstract

During the War of Independence the press played a great role in diverting and creating a public opinion. During the War of Independence, Mustafa Kemal Pasha prioritised the presence of the press and media, and performed great efforts to ensure its presence aside the Kuvâ-yı Milliye (National Forces). He followed pro-War of Independence press in Istanbul and varıous cities of Anatolia very closely, and saw them as a means to inform the public of the struggle that was taking place. Pro-War of Independence press in Istanbul and Anatolia became a crucial part in gaining the support of national and international actors, as well as playing a great role in fulfilling its duty by correctly informing the public. One of the most important examples of the Anatolian press during the National Struggle Period was the Dertli newspaper in Bolu. The newspaper was published in the provincial printing house, and it informed and enlightened the public on the War of Independence led by Mustafa Kemal Atatürk as the provincial spokesmanship. The newspaper was published between 1919 and 1925. The Publisher of the newspaper was known as Deputy of Bolu to the Turkish Grand National Assembly, İlyaszade Şükrü Bey. The editor-in-chief of the weekly newspaper was Ali Saib Bey. The newspaper published news on the War of Independence, the early stages of the Republic, as well as news on politics, business and culture in Bolu and its surrounding provinces. The Dertli Newspaper is one of the outstanding examples of the Anatolian press, which has been kept up to the present day with its full collection. In this study, all the issues of the Dertli newspaper in the Hakki Tarik Us Collection will be reviewed, and the articles and news in the newspaper will be examined, and the data on staff, publication principles and policy of the newspaper will be evaluated. The study will be conducted using a qualitative research method based on document review and the contribution of the news and articles related to the War of Independence, and its contribution to the National Forces. 

Keywords

War of Independence, Press, Dertli Newspaper, Tunalı Hilmi, İlayzade Şükrü

Millî Mücadele Döneminde Dertli Gazetesi

Abstract

Millî Mücadele sırasında kamuoyu yaratma ve halkı yönlendirmede basın önemli rol oynamıştır. Mustafa Kemal Paşa Millî Mücadelenin başından itibaren basına büyük önem vermiş, Kuvâ-yı Milliye hareketinin yanında yer alan bir basının oluşması için çaba sarf etmiştir. İstanbul ve Anadolu’nun çeşitli vilayetlerinde çıkartılan Millî Mücadele yanlısı gazeteleri ilgi ile takip etmiş, yürüttüğü mücadeleyi kamuoyuna duyurmada bir araç olarak görmüştür. Millî Mücadele’nin ulusal ve uluslararası kamuoyu desteğinin sağlanmasında, halkın doğru bilgi edinmesinde Millî Mücadele yanlısı basın önemli bir işlevi yerine getirmiştir. Millî Mücadele döneminde Anadolu basının en önemli örneklerinden birisi Bolu’da yayınlanan Dertli gazetesidir. Vilayet matbaasında çıkartılan gazete Mustafa Kemal Paşa’nın önderliğinde yürütülen Millî Mücadele’nin Bolu’da sözcülüğünü yerine getirmiş, yayınları ile kamuoyunu aydınlatıp halkın bilinçlenmesini sağlamıştır. Gazete, 1919’dan 1928 yılına kadar yayın hayatını sürdürmüştür. Gazetenin imtiyaz sahibi TBMM Bolu milletvekili İlyaszade Şükrü Bey’dir. Haftalık olarak çıkartılan gazetenin sorumlu yazı işleri müdürü dava vekili Ali Saib Beydir. Gazetede Millî Mücadele ve erken Cumhuriyet Dönemi ile ilgili yayınlara, Bolu ve çevresine ait siyasi, iktisadi ve kültürel konulara yer verilmiştir. Dertli Gazetesi tam koleksiyonu ile günümüze kadar muhafaza edilebilen Anadolu basınının seçkin örneklerinden birisini oluşturmaktadır. Bu araştırmada Dertli Gazetesi’nin Hakkı Tarık Us Koleksiyonunda bulunan tüm sayıları gözden geçirilerek gazetede çıkan yazı ve haberler incelenerek gazetenin yazar kadrosu, yayın ilkeleri ve politikası hakkında veriler değerlendirilecektir. Doküman incelemeye dayalı olarak nitel araştırma yöntemi kullanılarak yapılacak çalışmada gazetede yer alan Millî Mücadele ile ilgili haber ve yazıların bölgede oluşturulan Kuvâ-yı Millîye’ye sağladığı destekele alınacaktır. 

Keywords

Millî Mücadele, Basın, Dertli Gazetesi, Tunalı Hilmi, İlyaszade Şükrü

References

• Baykal, Hülya, “Millî Mücadele’de Basın”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 4/11, (1988), 471-479.
• Cumhurbaşkanlığı Arşivi, (CBA) İ..DUİT /17- 87.
• Dertli Gazetesi, 14 Mart 1337
• Dertli Gazetesi, 16 Ağustos 1919.
• Dertli Gazetesi, 16 Ağustos.1919.
• Dertli Gazetesi, 19 Temmuz 1920.
• Dertli Gazetesi, 29 Haziran 1336.
• Dertli Gazetesi, 6 Ağustos 1928.
• Evcin, Erol, Birinci Dünya Savaşı’ndan Türkiye Cumhuriyeti’nin Kuruluşuna Bolu ve Çevresi (Olaylar ve İz Bırakanlar, (Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, 2013), 664-666.
• Girgin, Atilla, Türk Basın Tarihinde Yerel Gazetecilik, İstanbul: İnkılap Yayınevi, 2001.
• Güneş, İhsan, Türk Parlamento Tarihi, TBMM V. Dönem, (1935-1939), C.2, Ankara: 2001.
• İnuğur, Nuri, Türk Basın Tarihi, İstanbul: Gazeteciler Cemiyeti Yayınları, 1992.
• Konrapa, Zekai, Bolu Tarihi, Bolu: Vilayet Matbaası, 1960 Özdemir, Nuray, “Milli Mücadele Döneminde Bolu Hilal-i Ahmer Cemiyeti”, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12, (2012), 83-106.
• Özdemir, Nuray, “Milli Mücadelede Kadın Desteği: Bolu Müdafaa-ı Vatan Cemiyeti”, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23, (2011), 50-61.
• Özkaya, Yücel, “Millî Mücadele’de Anadolu Ajansı’nın Kuruluşu ve Faaliyetine Ait Bazı Belgeler”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 2, (1985), 589-590.
• Öztoprak, İzzet, Kurtuluş Savaşı’nda Türk Basını (Mayıs 1919-Temmuz 1921) Türkiye İle İlgili Dış Haberler ve Bunların İç Basındaki Tepkileri, Ankara: Türkiye İş Bankası Yayını, 1981.
• Selçuk, Bahir, “Millî Mücadele’nin Elazığ’dan Yükselen Sesi Satvet-i Milliye’nin Edebî Yönü Üzerine”, Türk Basın Tarihi Uluslararası Sempozyumu, (Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, 2, 2018), 1026-1028.
• TBMM ATHKÖ, Sicil No:64. Türk Basınında Mustafa Kemal Atatürk, İstanbul: Gazeteciler Cemiyeti Yayını, 1981.
• Üstünel, Gül, Serap, TBMM Bolu Mebusu Mehmet Şükrü Gülez (1920-1939), Bolu: Bamer Yayınları, 2015.
• Varlık, Bülent, “Yerel Basının Öncüsü: Vilayet Gazeteleri”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, c.1, (İstanbul: İletişim Yayınları, 1985), 99-…
• Yılmaz, Celal, Millî Mücadele’de Dertli Gazetesi, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, 1991.