Written languages began to form with the evolution of phonetic alphabets. Phonetic systems were adapted to varied languages but the sounds uttered in a language were insufficiently demonstrated in scripts. The problems pertaining to written-phonology have consequently been discussed since ancient times. Similar difficulties were also observed in the Turkish alphabet and historical texts. The Turkish phonetic system is symbolized to a certain extent in the Köktürk alphabet. The Uighurs constitue an ethnic group included in the Manichaean-Buddhist civilization circle. This indigenous culture adopted the Sogdian based writing system in the 8th century. However, the Aramaic-inspired alphabet could not adequately encompass Turkish sounds. Karakhanid dialect texts began to be inscribed using the Arabic alphabet in the second half of the 9th century. This script has been adapted to the Uighur spelling system. The spelling problems that appeared became an important issue between the 13th and 15th centuries, when Oghuz Turkish started to develop in Anatolia. This written language was first nourished by Turkish writing traditions beyond the Caspian. Binary spellings are encountered in the writing of consonants /ç/, /p/, /t/ and /ñ/ in the texts of this period. The spelling differences stem primarily from the alphabet. A problem obviously concering the inscription rather than phonetics may be discerned if the phonemes established in a language are displayed in the same text using discrete letters. Such difficulties occur when letters do not match sounds. Alphabets and spellings are unrelated to the phonetics of a language. Therefore, the features of the Oghuz language and dialects should ground the pronunciation of texts written in Old Oghuz dialect.
Alphabet Arabic alphabet Old Oghuz dialect Writing/language relations Alphabet problems in Turkish texts
Yazı dilleri fonetik alfabenin gelişmesiyle kurulmaya başlamıştır. Çeşitli dillere uyarlanan fonetik alfabe, uygulandığı dillerin seslerini göstermekte yetersiz kalmış ve konuyla ilgili yazı-fonoloji sorunları o çağlardan günümüze dek tartışılmıştır. Türk dilinin tarihî alfabeleri ve bu alfabelerle yazılmış metinlerde de yazım sorunları görülmüştür. Bu alfabelerden ilki olan Köktürk alfabesinde Türkçenin fonetik sistemi belli oranda gösterilmiştir. 8. yüzyılda Maniheist-Budist uygarlık çevresine dâhil olan Uygurlar, Soğd esaslı yazıyı kabul etmişlerdir. Bu alfabe Türkçenin seslerini göstermede yetersiz kalmıştır. 9. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Arap alfabesiyle yazılmaya başlayan Karahanlı lehçesi metinleri Uygur yazım sistemine adapte edilmiştir. Bu yazım sorunları, Anadolu’da Oğuzcanın kurulup gelişmeye başladığı 13-15. yüzyıllar arasında önemli bir mesele olarak karşımıza çıkar. Bu yazı dili ilk dönemlerde Hazar ötesindeki Türk yazı geleneklerinden beslenmiştir. Bu dönem metinlerinde /ç/, /p/, /t/ ve /ñ/ ünsüzlerinin yazımında ikili yazımlara rastlanmaktadır. Yazım farklılıklarının temel sebebi alfabe kaynaklıdır. Dilde sabit olan fonemlerin aynı metinlerde farklı harflerle gösterilmesi, burada fonetikten çok yazımı ilgilendiren bir sorundur. Bu sorun, harflerin sesleri karşılamamasıyla ilgilidir. Alfabe ve yazım dilin fonetiğiyle ilgili değildir. Bu yüzden Eski Oğuz lehçesiyle yazılmış bu metinlerin sesletiminde (telaffuz) Oğuz yazı dilleri ve ağızlarındaki Oğuzca şekiller esas alınmalıdır.
Alfabe Arap Alfabesi Eski Oğuz Lehçesi Yazı/dil ilişkileri Türkçe metinlerde alfabe sorunları
Primary Language | Turkish |
---|---|
Journal Section | Research Article |
Authors | |
Publication Date | June 23, 2021 |
Published in Issue | Year 2021 Volume: 31 Issue: 1 |